Polski Świętów

Polski Świętów
wieś

Dwór, obecnie ośrodek zdrowia
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

nyski

Gmina

Głuchołazy

Wysokość

250–252 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

436[1]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-340[2]

Tablice rejestracyjne

ONY

SIMC

0494870

Położenie na mapie gminy Głuchołazy
Mapa konturowa gminy Głuchołazy, u góry znajduje się punkt z opisem „Polski Świętów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Polski Świętów”
Położenie na mapie powiatu nyskiego
Mapa konturowa powiatu nyskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Polski Świętów”
Ziemia50°23′13″N 17°20′59″E/50,386944 17,349722

Polski Świętów (daw. Świetów, niem. Polnisch Wette[3], Alt-Wette) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Głuchołazy[4]. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na ziemi nyskiej. Położona jest na terenie Przedgórza Burgrabickiego, będącego częścią Przedgórza Paczkowskiego. Przepływa przez nią rzeka Biała Głuchołaska.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 436 osób[1].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 6 km od granicy z Czechami, na Przedgórzu Burgrabickim, tuż przy granicy gminy Głuchołazy z gminą Nysa. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała Głuchołaska. Leży na wysokości 250–252 m n.p.m.

Środowisko naturalne

W Polskim Świętowie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,1 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Polskiego Świętowa wynoszą 595 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].

Nazwa

W 1284 wieś wymieniona jako Swatow, następnie w 1322 jako Sveta Polonicalis. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwą Polnisch Wette[7]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod niemiecką nazwą Polnisch-Wette, a także wymienia wcześniejsze staropolskie i łacińskie nazwy miejscowości: „(1309 Swełonia polonical., 1731 Swełow polonica, 1731 Polonoswede)”[8].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje polską historyczną nazwę Świetów oraz dwie niemieckie nazwy Polnisch Wette oraz Alt-Wette[3]. Również niemiecki leksykon geograficzny Neumana wydany w 1905 roku notuje nazwę miejscowości jako Polnisch Wette[9].

Historia

Miejscowość wymieniona została po raz pierwszy w dokumencie napisanym po łacinie w 1284. Wieś była prawdopodobnie lokowana na prawie polskim[10]. W XVI wieku należała do Nysy. Kościół św. Jana Chrzciciela w Polskim Świętowie został wybudowany w końcu XIII wieku.

Około 1800 w Polskim Świętowie powstał klasycystyczny dwór[10].

W styczniu 1945 w miejscowości doszło do licznych mordów dokonanych przez niemieckich nazistów na ewakuowanych więźniów obozów koncentracyjnych. Na terenie wioski zamordowano 33 więźniów[11].

2 lipca 1945 w okolicy Polskiego Świętowa doszło do pierwszej katastrofy kolejowej w powojennej Polsce. Na pociąg przesiedleńców z Kresów Wschodnich jadących z Kędzierzyna-Koźla przez Prudnik do Nysy najechał pociąg towarowy jadący z Nysy. Istnieją hipotezy, iż był to sabotaż lub pomyłka żołnierzy sowieckich, którzy wówczas kierowali transportem kolejowym w Polsce[11].

W latach 1945–1950 Polski Świętów należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.

W latach 1947–1974 proboszczem parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Polskim Świętowie był Stanisław Mazak, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[12].

Podczas powodzi tysiąclecia Biała Głuchołaska zalała 6 gospodarstw i podtopiła 10. Zniszczyła most i boisko sportowe[13].

Zabytki

Krzyż pokutny w Polskim Świętowie

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:

  • zbiorowa mogiła 33 więźniów KL Auschwitz[15]
  • plebania, z XVIII/XIX w.
  • dom nr 17, z XIX w.
  • dwór, ob. dom nr 76, z 1800 r., budynek zaraz po II wojnie światowej pełnił funkcje przedszkola, a następnie ośrodka zdrowia

inne zabytki:

  • kościół pw. św. Jana Chrzciciela z XIV w., do parafii należą: Polski Świętów, Markowice i Sucha Kamienica.

Transport

Przez Polski Świętów przebiega droga wojewódzka:

Ludzie urodzeni w Polskim Świętowie

  • Max Schwobe(niem.) (1874–1955), polityk

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych – Poczta Polska. „Spis numerów adresowych”, s. według indeksu nazw, 2013. Warszawa: Poczta Polska S.A.. zły zapis daty dostępu
  3. ↑ a b Świetów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, s. 599.
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-11-04].
  6. ↑ Klimat: Polski Świętów: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-11-04].
  7. ↑ Knie 1830 ↓, s. 844.
  8. ↑ Triest 1865 ↓, s. 243.
  9. ↑ Broesike 1905 ↓, s. 1027.
  10. ↑ a b Polski Świętów, www.palaceslaska.pl [dostęp 2020-11-04].
  11. ↑ a b https://www.polskaniezwykla.pl/web/place/39893,polski-swietow-zapomniana-katastrofa-na-ziemiach-odzyskanych.html.
  12. ↑ KS. STANISŁAW MAZAK – KAPŁAN, ŻOŁNIERZ, PSZCZELARZ I DZIERŻONOLOG, [w:] Roman Pastwiński, XLVIII NAUKOWA KONFERENCJA PSZCZELARSKA, Pszczyna: Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa Pszczelnicze Towarzystwo Naukowe, 7 kwietnia 2011, ISBN 978-83-60573-49-5.
  13. ↑ https://nowe.glucholazy.pl/o-miescie/organizacja/solectwa/441-polski-swietow.
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 62. [dostęp 2012-12-21].
  15. ↑ Cmentarz parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela, Polski Świętów, gmina Głuchołazy, cmentarze24.pl [dostęp 2021-11-04] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Gmina Głuchołazy
Miasto
Wsie
Osady
Integralne
części wsi

Herb gminy Głuchołazy

Media użyte na tej stronie

Głuchołazy (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Głuchołazy (gmina0, Poland.
Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Nysa County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Nysa County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.68 N
  • S: 50.24 N
  • W: 16.88 E
  • E: 17.77 E
Polski Swietow stone cross 2014 P02.JPG
Autor: Pnapora, Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzyż pokutny w Polskim Świętowie
Polski Świętów-osrodek zdrowia.jpg
(c) Lcj at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Polski Świętów - dawne przedszkole (po II wojnie światowej), później ośrodek zdrowia.