Polski Komitet Ratunkowy Dzieci Dalekiego Wschodu

Pani Motono, ekscelencja Sakamoto i Anna Bielkiewiczowa w prowizorycznej kuchni, zorganizowanej w Tokio dla sierot po Sybirakach[1]

Polski Komitet Ratunkowy Dzieci Dalekiego Wschodu powstał 16 września 1919 roku we Władywostoku z inicjatywy działaczy środowiska polonijnego, wywodzącego się z zesłańców syberyjskich i ich potomków.

Organizatorzy Komitetu

Pierwszym prezesem Komitetu została znana w tym środowisku działaczka społeczna – Anna Bielkiewicz (1877–1936). Jej ojciec – zesłaniec – był jednym z projektantów i budowniczych kolei transsyberyjskiej. Była kuzynką Jerzego Strzałkowskiego, późniejszego prezesa ZMzDW. Jej najbliższym współpracownikiem był dr Józef Jakóbkiewicz (1892–1953).

Cele działania

Komitet działał dla ratowania dzieci polskich, będących w trudnej lub tragicznej sytuacji. Były to najczęściej dzieci tzw. sieroty wojenne, zagubione, z sierocińców, ale również dzieci rodziców, którzy ze względu na własną sytuację materialną i ogólną sytuację w Rosji, nie mogli im zapewnić rozwoju i godziwych warunków życia. Mieli też nadzieję, że przynajmniej one wrócą do ojczyzny, co było głównym celem Komitetu.

Efekty działań

Wskutek działań komitetu w latach 1919–1922 wywieziono z ogarniętej wojną domową i rewolucją Rosji 877 dzieci i 93 dorosłych. Część z nich (117 dzieci i 14 dorosłych) przewieziono koleją przez terytorium Rosji Radzieckiej przy pomocy Feliksa Dzierżyńskiego. Większość dzieci, dzięki pomocy organizacyjnej i materialnej Japońskiego Czerwonego Krzyża oraz Polonii Amerykańskiej, przetransportowano statkami Japońskiej Marynarki Handlowej przez Japonię, USA i Anglię do Polski[2][3][4].

Mimo początkowych trudności i niedostatków "dzieci syberyjskie" otrzymały schronienie i pomoc, w specjalnie na tę okazję przygotowanym zakładzie w Wejherowie. Był to duży sukces Komitetu, a w szczególności jego czołowych działaczy Anny Bielkiewicz i Józefa Jakóbkiewicza[a].

Zakład w Wejherowie został zorganizowany w budynku dawnego szpitala psychiatrycznego i nosił oficjalną nazwę: Zakład Wychowawczy dla Dzieci Syberyjskich w Wejherowie. Przebywał w nim także Jerzy Strzałkowski (z matką i młodszym rodzeństwem) oraz Jadwiga Skąpska z braćmi, w przyszłości zasłużona harcmistrzyni, kpt. Grażyny, organizatorka pierwszych morskich rejsów załóg żeńskich[5].

Zakład działał w latach 1923–1928. Przebywało w nim w różnych okresach do 300 dzieci. Uczestniczyły w zajęciach szkolnych i różnych zajęciach pozaszkolnych. Między innymi w harcerstwie, które było kontynuacją patriotycznej atmosfery, kultywowanej w środowiskach polskich na Syberii. Hufiec Wejherowski zwany także „Syberyjskim” jako pierwszy w Polsce skierował zainteresowania harcerstwa na problematykę wychowania morskiego. Głównymi pionierami i wykonawcami tej idei byli gen. Mariusz Zaruski i hm. Antoni Gregorkiewicz.

Komitet wydawał jednodniówkę „Echo z Dalekiego Wschodu” (tytuł alternatywny: Jednodniówka Komitetu Ratunkowego Dzieci Dalekiego Wschodu poświęcona sprawie pobytu dzieci syberyjskich w Japonji i Ameryce oraz zorganizowaniu ich życia w Polsce), w której szczegółowo przedstawiano przebieg akcji i informowano o aktualnych zamierzeniach[1].

Powiązania

  • W roku 2001 powstał film dokumentalny „Syberyjskie Sny” w reżyserii Ewy Misiewicz z udziałem osób które zostały uratowane z Syberii [6]
  • Na kanwie historii akcji ratunkowej polskich dzieci z Syberii przez Japonię do Polski powstał w 2003 roku film Warushawa-no Aki (polski tytuł: Jesień w Warszawie). Film wyreżyserował Hiroki Hayashi, a rolę Anny Bielkiewicz zagrała Anna Romantowska[7].
  • Szkoła Podstawowa w Starej Wsi w powiecie otwockim nosi imię Polskich Dzieci Syberyjskich[8]

Uwagi

  1. ↑ Nazwiska osób patronujących Komitetowi, członków honorowych, członków komisji rewizyjnej i Zarządu Głównego wymieniono na pierwszych stronach gazetki „Echo z Dalekiego Wschodu” (1924), znajdującej się w zbiorach Biblioteki Narodowej, udostępnionej w formie zdigitalizowanej (zob. przypisy).

Przypisy

  1. ↑ a b Echo z Dalekiego Wschodu. Europeana. [dostęp 2013-10-16].
  2. ↑ Doktor Jakóbkiewicz i Hufiec Syberyjski. [w:] Wodniacy – vortal harcerzy wodniaków [on-line]. wodniacy.eu. [dostęp 2013-10-14]. (pol.).
  3. ↑ Tomasz Smuga (wywiad z Reginą Osowicką): Odyseja Dzieci Syberyjskich przez Japonię do Wejherowa. [w:] Naszemiasto.pl [on-line]. wejherowo.naszemiasto.pl, 2011-05-16. [dostęp 2013-10-15]. (pol.).
  4. ↑ Polish Orphans. 763 Polish orphans rescued by the Japanese Red Cross Society arrived safely at Tsuruga Port between 1920 and 1922. [w:] Strona internetowa Port of Humanity Tsuruga Museum [on-line]. www.tmo-tsuruga.com. [dostęp 2013-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-06)]. (ang.).
  5. ↑ HM. Jadwiga Skąpska-Truscoe 1907–1996. [w:] Związek Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju; Gazetka Nr 2 – Migawki historyczne [on-line]. www.zhppgk.org. [dostęp 2013-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-14)]. (pol.).
  6. ↑ Syberyjskie Sny. [dostęp 2018-11-22].
  7. ↑ na: film polski.pl. [dostęp 2009-03-22]. (pol.).
  8. ↑ Szkoła Podstawowa oraz Przedszkole Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Starej Wsi. [w:] Strona internetowa szkoły [on-line]. Zespół Szkolno- Przedszkolny w Starej Wsi. [dostęp 2018-11-21].

Bibliografia

  • Bronisław Rybałko Jerzy Strzałkowski Wyd. SPRINT Warszawa
  • Eugeniusz Rybałko Dojrzewanie w walce Wyd. SPRINT 2005
  • prof. Wiesław Theiss Dzieci syberyjskie UW, Wydz. Pedagogiczny 1992
  • Teruo Matsumoto, Wiesław Theiss, Dzieci syberyjskie. Pomoc Japonii dzieciom polskim w latach 1919-1922, Wydawnictwo Sejmowe 2018 (polsko-japońsko-angielskie wydanie)

Media użyte na tej stronie

DzieciSyberii w Tokio.png
Pani Motono, Exelencja Sakamoto i Pani Bielkiewiczowa w prowizorycznej kuchni,zorganizowanej w Tokio dla sierot z Syberii