Polski Związek Zachodni

Polski Związek Zachodni (PZZ) – polska organizacja patriotyczna powstała w 1934 roku z przekształcenia Związku Obrony Kresów Zachodnich (ZOKZ).

Powstanie

W sytuacji postępującego zbliżenia polsko-niemieckiego Związek Obrony Kresów Zachodnich stał się dla ówczesnych polskich czynników rządowych organizacją uciążliwą. W listopadzie 1933 r. na naradzie przedstawicieli MSZ i MSW podjęto decyzję o reorganizacji i przekształceniu ZOKZ od 1934 r. w Polski Związek Zachodni (PZZ). PZZ był silniej podporządkowany taktyce polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Lata II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 r. związek zawiesił działalność, lecz od 1942 r. wznowił ją w konspiracji, opiekując się Polakami wywiezionymi do przymusowej pracy w Niemczech. Prowadził także działalność wywiadowczo-sabotażową.

Działaczy PZZ podczas okupacji dotknęły szczególne prześladowania i akty eksterminacji, których pierwsza fala miała miejsce już w październiku i listopadzie 1939 r., podczas ogólnopolskiej akcji gestapo przeciwko inteligencji polskiej (por. Intelligenzaktion Litzmannstadt, akcja AB, Sonderfahndungsbuch Polen). Najczęściej przynależność do Związku równała się wyrokowi śmierci (por. Radogoszcz (obóz przejściowy)).

Od roku 1944

Związek został reaktywowany w listopadzie 1944 w Lublinie. Jego siedziba od 1945 r. mieściła się w Poznaniu. Związek propagował granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej, a także przyłączenie Zaolzia do Polski i suwerenność Serbołużyczan. Od ok. końca 1945 r. został włączony w ogólnopolską akcję wynajdywania i weryfikacji polskich „volksdeutschów”[1].

W 1947 r. miał ponad 100 tys. członków. W kwietniu 1950 r. został zlikwidowany poprzez włączenie do Ligi Morskiej, potem cele PZZ realizowało Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Ponownie reaktywowany w 1989 r. W wyborach parlamentarnych w 1991 r. wprowadził do sejmu RP 4 posłów dzięki zblokowaniu list m.in. z KPN.

Członkowie

Przypisy

  1. ↑ „Gazeta Ludowa” [Warszawa], 7 VIII 1946, nr 184, s. 4 (Dostarczanie informacji o „volkdsdeutschach” obowiązkiem każdego Polaka). Z tego artykułu: „W związku z podjęciem akcji, mającej na celu wyeliminowanie spośród społeczeństwa polskiego elementów niemieckich – Polski Związek Zachodni w Łodzi przypomina i wyjaśnia, że wszelkie informacje dotyczące „Niemców – volksdeutschów” mogą być dostarczone na piśmie lub ustnie w lokalu PZZ przy ul. H. Sienkiewicza 20, w godz. od 9-ej do 16-ej albo wrzucane do skrzynki pocztowej, wiszącej na drzwiach wejściowych lokalu PZZ. Informacje winny zawierać możliwie wyczerpujące dowody, a co najmniej muszą być podane dokładne personalia i adresy „volksdeutschów”, uwzględniające: 1) nazwisko i imię „volksdeutscha”, 2) rok urodzenia lub z braku tego imiona rodziców, 2) miejsce zamieszkania w czasie okupacji, 3) obecne miejsce zamieszkania, 4) gdzie zatrudniony obecnie i w jakim charakterze. Informacje nieścisłe i niewyczerpujące (jak np. nazwisko bez imienia lub podanie przez informatora niedokładnego miejsca zamieszkania „volksdautscha” w okresie okupacji i obecnie) hamują w znacznym stopniu przebieg sprawy i opóźniają w ten sposób usunięcie ze społeczeństwa polskiego wrogiego elementu niemieckiego. Czujne śledzenie ukrywających się „volksdeutschów” i informowanie o tym PZZ jest obowiązkiem każdego Polaka, który posiada zrozumienie dobra narodu i własnego.”

Bibliografia

publikacje

  • „Związek Obrony Kresów Zachodnich 1921-1934. Powstanie i działalność” Marian Mroczko

prasa

  • „Gazeta Ludowa” [Warszawa], 7 VIII 1946, nr 184, s. 4 (art. „Dostarczanie informacji w „volksdeutschach” obowiązkiem każdego Polaka”.).

Zobacz też