Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (1913–1931)

Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
Państwo	II Rzeczpospolita
Skrót	PSL „Piast”
Lider	Jakub Bojko (1914–1918), Jan Sadlak (1918), Wincenty Witos (1918–1931)
Data założenia	1 lutego 1914
Data rozwiązania	15 marca 1931
Ideologia polityczna	chrześcijańska demokracja, konserwatyzm, agraryzm
Barwy	zieleń

Poparcie listy Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” w wyborach do Sejmu w 1922

Aktywiści PSL „Piast” w 1927. Widoczni m.in. Wincenty Witos, Władysław Kiernik, Wiktor Kulerski, Jan Dębski

Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” – polskie ugrupowanie polityczne o charakterze ludowym.

Zarys programu

PSL „Piast” opowiadało się za ustrojem demokracji parlamentarnej, głosiło konieczność reformy rolnej za odszkodowaniem i tworzenia dużych gospodarstw chłopskich, było partią o światopoglądzie chrześcijańskim^[1]. Jednocześnie działacze oponowali wobec prób podporządkowania sobie ugrupowania, jakie podejmował bp Leon Wałęga. Podkreślano rolę oświaty i znaczenie ruchu spółdzielczego^[2].

Stronnictwo miało silne wpływy w organizacjach społeczno-gospodarczych, m.in. w Małopolskim Towarzystwie Rolniczym i Centralnym Związku Kółek Rolniczych.

Historia

Powstało 1 lutego 1914 roku w Tarnowie z rozłamu w Polskim Stronnictwie Ludowym, do którego doszło 13 grudnia poprzedniego roku. Ugrupowanie założyli działacze skupieni wokół tygodnika „Piast” oraz członkowie PSL – Zjednoczenia Niezawisłych Ludowców (wcześniejsza secesja PSL). Na czele partii stanął Jakub Bojko, którego na krótko zastąpił w 1918 roku dotychczasowy prezes połączonego z PSL „Piast” Zjednoczenia Ludowego Jan Sadlak, by w końcu został nim poprzedni wiceprezes Wincenty Witos^[3].

Podczas I wojny światowej działacze PSL „Piast” weszli do Naczelnego Komitetu Narodowego^[4] oraz poparli werbunek do Legionów. Po 1917 roku Stronnictwo zbliżyło się do Narodowej Demokracji. W październiku 1918 roku współtworzyło Polską Komisję Likwidacyjną. W latach 1918–1919 do PSL „Piast” przyłączyły się: część Zjednoczenia Ludowego w Królestwie Polskim, Zjednoczenie Włościan w Wielkopolsce, ludowcy z Pomorza Gdańskiego oraz część działaczy PSL „Wyzwolenie”.

W wyborach do Sejmu w 1922 roku PSL „Piast” uzyskało 70 mandatów poselskich^[3] i 17 senatorskich. Stronnictwo było najsilniejszą partią chłopską, a w Sejmie zajmowało pozycję centrową^[5][6]. PSL „Piast” wielokrotnie uczestniczyło w koalicjach rządowych. W 1923 i 1926 roku wspólnie z ZLN i Chadecją utworzyło rząd tzw. Chjeno-Piasta^[7]. Prezes Witos był trzykrotnie premierem (1920–1921, 1923 i 1926). Bastionem PSL „Piast” był obszar byłej Galicji Zachodniej.

Po 1926 roku PSL „Piast” pozostawało w opozycji do sanacji: od 1929 roku wchodziło w skład Centrolewu. W 1930 roku niektórzy jego działacze zostali aresztowani i uwięzieni w twierdzy brzeskiej, a następnie skazani w procesie brzeskim^[7].

W 1931 roku PSL „Piast” połączyło się z PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwem Chłopskim, tworząc Stronnictwo Ludowe^[8].

Działacze

Prezesi

• Jakub Bojko (1914–1918)
• Jan Sadlak (1918)
• Wincenty Witos (1918–1931)

Organy Prasowe PSL „Piast”

• „Piast”
• „Wola Ludu”
• „Gazeta Ludowa”
• „Włościanin”
• „Gazeta Grudziądzka”

Przypisy

Zobacz też

• Politycy PSL „Piast”