Polylepis

Polylepis
Ilustracja
Polylepis tomentella pod szczytem Sajama
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządróżowce
Rodzinaróżowate
RodzajPolylepis
Nazwa systematyczna
Polylepis Ruiz et Pavon
Prodr. 7. Oct (prim.) 1794[3]
Typ nomenklatoryczny

P. racemosa Ruiz et Pavon[3]

Łuszcząca się kora Polylepis australis

Polylepis – rodzaj roślin należących do rodziny różowatych. Obejmuje ok. 20 gatunków[4] (w zależności od ujęcia od 15 do 33[5]) występujących na obszarze Andów w Ameryce Południowej (od północnej Wenezueli po północne Chile i Argentynę[6]). Są to drzewa i krzewy rosnące w górach nawet do 5200 m n.p.m.[6] – nie ma innych roślin drzewiastych występujących na większych wysokościach (czasem jako najwyżej rosnąca roślina drzewiasta określany jest Juniperus indica[7], jednak sięga on „tylko” 5100 m n.p.m.[8]). Rośliny te służą za źródło drewna opałowego, ich kora wykorzystywana jest w ziołolecznictwie, niektóre gatunki są też uprawiane jako ozdobne, zwłaszcza P. australis o bardzo silnie łuszczącej się korze[4].

Morfologia

Pokrój
Drzewa i krzewy o wysokości od 1 do 27 m. Pędy są w różnym stopniu i w różny sposób owłosione[6].
Liście
Skrętoległe, zimotrwałe lub opadające[9], przylistki u nasady liści łączą się wokół pędu, tworząc pochwę. Blaszka liściowa jest nieparzysto pierzasto złożona i składa się z jednej lub dwóch par (czasem trzech[9]) listków i listka szczytowego[6]. Listki eliptyczne, ząbkowane niebieskawozielone[9].
Kwiaty
Skupione w zwisające kwiatostany groniaste, rzadko krótsze, schowane między liśćmi. Kwiaty wsparte są przysadkami, bezwonne i niepozorne – w dużym stopniu zredukowane – pozbawione płatków, z zielonymi działkami kielicha, licznymi pręcikami (pylniki okazałe[9], często czerwone i owłosione, co jest cechą diagnostyczną rodzaju) i dużym, rozpostartym i frędzlowatym znamieniem[6]. Zalążnia dolna[9].
Owoce
Jednonasienne niełupki zamknięte w hypancjum[6]. Są oskrzydlone i zawierają pojedyncze nasiono[9].

Systematyka

Rodzaj należący do podplemienia Sanguisorbinae, plemienia Sanguisorbeae, podrodziny Rosoideae, rodziny różowatych (Rosaceae Juss.), rzędu różowców, kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[10][2][11].

Bardzo problematyczna jest klasyfikacja zaliczanych tu roślin. Różni autorzy wyróżniają od 15 do 33 gatunków. Problemy wynikają z powodu niewielkich różnic między gatunkami przy dużej zmienności wewnątrz populacji i zdolności tworzenia mieszańców między prawdopodobnie wszystkimi wyróżnianymi gatunkami[5].

Wykaz gatunków[12]
  • Polylepis australis Bitter
  • Polylepis besseri Hieron.
  • Polylepis hieronymi Pilg.
  • Polylepis incana Kunth
  • Polylepis lanuginosa Kunth
  • Polylepis multijuga Pilg.
  • Polylepis pauta Hieron.
  • Polylepis pepei B.B.Simpson
  • Polylepis quadrijuga Bitter
  • Polylepis racemosa Ruiz & Pav.
  • Polylepis reticulata Hieron.
  • Polylepis sericea Wedd.
  • Polylepis subsericans J.F.Macbr.
  • Polylepis tomentella Wedd.
  • Polylepis weberbaueri Pilg.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-12] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2018-12-12].
  4. ↑ a b David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 742. ISBN 978-1-107-11502-6.
  5. ↑ a b Michael Kessler, Alexander N. Schmidt-Lebuhn. Taxonomical and distributional notes on Polylepis (Rosaceae). „Organisms Diversity & Evolution”. 6, 1, s. 67-69, 2006. DOI: 10.1016/j.ode.2005.04.001. 
  6. ↑ a b c d e f Beryl B. Simpson. A Revision of the Genus Polylepis (Rosaceae: Sanguisorbeae). „Smithsonian Contributions to Botany”. 43, 1979. Smithsonian Institution Press. 
  7. ↑ Ross Bayton, Simon Maughan: Plant families. A Guide for Gardeners and Botanists. Chicago: The University of Chicago Press, 2017, s. 60. ISBN 978-0-226-52308-8.
  8. ↑ Juniperus indica. W: Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-04-29].
  9. ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 236. ISBN 0-333-73003-8.
  10. ↑ D. Potter i inni, Phylogeny and classification of Rosaceae, „Plant Systematics and Evolution”, 266, 2007, s. 5–43, DOI: 10.1007/s00606-007-0539-9.
  11. ↑ Genus: Polylepis Ruiz & Pav.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-12].
  12. ↑ Polylepis. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-12-12].

Media użyte na tej stronie

Polylepis australis trunk at Dundee Botanic Garden 2.jpg
(c) Cyrillic, CC-BY-SA-3.0
Polylepis australis trunk at Dundee Botanic Garden
Polylepis Tarapacana 2.jpg
Autor: Rodrisan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Queñua tree at the foot of Mount Sajama, National Park Sajama, Bolivia.