Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie

Ten artykuł od 2022-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie

Państwo	Polska
Miejscowość	Mikolin
Data odsłonięcia	1945
Ważniejsze przebudowy	2017
Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie
Położenie na mapie województwa opolskiego Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie
50°47′35,7″N 17°42′32,8″E/50,793250 17,709111

Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Mikolinie – pomnik w miejscowości Mikolin, poświęcony pamięci żołnierzy Pierwszego Ukraińskiego Frontu Armii Czerwonej, poległych w dniach 23–30 stycznia 1945 roku, podczas forsowania Odry na odcinku od Lipek do Żelaznej pod Opolem.

Napisy

Na pomniku umieszczono następujące napisy w języku rosyjskim:

• Na przedniej (północnej) ścianie kolumny pomnika znajduje się napis:

(Bohaterom – Zwycięzcom nad niemiecko-faszystowskimi najeźdźcami dzielnym żołnierzom pierwszego frontu ukraińskiego. Z walkami forsowania rzeki Odry w lutym 1945 roku. Pierwszy Front Ukraiński, 1945 r.)

• Z tyłu pomnika (od południa) umieszczono napis:

(Wieczna sława bohaterom poległym w walkach o wolność i niepodległość naszego kraju).

• Na bocznej (wschodniej) ścianie pomnika umieszczono małą tablicę z następującym napisem:

(Wykonała 39 Jednostka Wojsk Inżynieryjnych. Budował starszy tech. lejtnant W. G. Wisniewskij przy aktywnej pomocy burmistrza [pobliskiej Skorogoszczy] pana Mieczysława Dratwy. Sierpień–październik 1945 roku.)

Historia walk podczas forsowania Odry

W końcowym etapie operacji wiślańsko-odrzańskiej czołowe oddziały 1 Frontu Ukraińskiego, zbliżyły się do linii Odry, na odcinku od Lipek do Żelaznej pod Opolem, gdzie niemal z marszu zaczęły przeprawiać się przez Odrę na jej lewy brzeg. Jedyna przeprawa mostowa na tym odcinku, w Mikolinie, została wysadzona przez Niemców w dniu 22 stycznia. W centrum pasa natarcia walczyły oddziały 5. Gwardyjskiej Armii. Początkowo czerwonoarmiści mieli trochę szczęścia, ponieważ pierwszy rzut zdołał pokonać zamarzniętą rzekę po lodzie. Jednak niebawem niemiecka artyleria skruszyła tę naturalną przeprawę. Historycy zgodni są co do tego, że w województwie opolskim najtrudniejsze walki toczyły się o przyczółki pod Lipkami, Skorogoszczą (Mikolinem i Golczowicami) i Żelazną. Niemcy na lewym brzegu Odry mieli przygotowane umocnienia polowe, zapory inżynierskie oraz silne punkty oporu w niektórych miejscowościach. Nad ranem 23 stycznia 1945 roku udało się czerwonoarmistom uchwycić przyczółek w Golczowicach. Terenu tego broniły: estoński kolaborancki 45 Ochotniczy Pułk Grenadierów SS, batalion niszczycieli czołgów, batalion saperów oraz kompania Volkssturmu, która to jednostka według niektórych źródeł była najliczniejszą z wymienionych.

Dowódca dwóch pułków radzieckich biorących udział w tych walkach – generał-major Wikentij Skryganow(ros.) został tu śmiertelnie ranny odłamkiem pocisku artyleryjskiego. Był to jedyny radziecki generał poległy w województwie opolskim.

Po opanowaniu przyczółków na lewym brzegu Odry zaczęła wzrastać liczebność wojsk radzieckich. 27 stycznia 1945 atakując przy wsparciu czołgów od strony Golczowic zdobyli sąsiedni Mikolin. Te same oddziały wsparte dodatkowymi czołgami próbowały przedostać się 30 stycznia do Skorogoszczy. Jednak Niemcy, dobrze tu umocnieni, zdołali to uderzenie odeprzeć, Rosjanom nie powiodło się także dodatkowe natarcie od strony Naroka. 31 stycznia do walk w okolicach Skorogoszczy napłynęły nowe oddziały radzieckie, które miały nacierać w kierunku na Łosiów. Czerwonoarmiści napotkali tu duże trudności podczas kolejnego forsowania, tym razem Nysy Kłodzkiej. Jednak po 45-minutowym ostrzale artyleryjskim sforsowali Nysę Kłodzką od strony jej ujścia pod Skorogoszczą. W dniu 4 lutego, 55 Korpus Strzelców przy mocnym wsparciu ogniowym 18 Brygady Rakietowej zdobył Skorogoszcz oraz sąsiednią Chróścinę, Borkowice i Lewin Brzeski. 6 lutego czerwonoarmiści opanowali twierdzę Brzeg, będącą ważnym ogniwem w hitlerowskim systemie obronnym nad Odrą. W walkach o Brzeg życie swoje oddało około 400 czerwonoarmistów.

Mity związane z forsowaniem Odry pod Mikolinem

Wokół pomnika i faktów które upamiętnia przez lata narosło wiele opowieści, przede wszystkim co do liczby żołnierzy poległych podczas forsowania Odry. Błędnie uważano że zginęło w tym miejscu aż 40 000 żołnierzy, a mit ten znalazł się w wielu publikacjach i przewodnikach po regionie^[1].

Radziecki demograf B.C. Urłanis(ros.) w swojej książce 'Wojny a zaludnienie Europy (ros. Войны и народонаселение Европы) podaje przelicznik zabitych i rannych, wynoszący podczas działań frontowych minimum 1:3. To znaczy, że gdyby w okolicach Mikolina faktycznie poległo 40 000 żołnierzy, to przynajmniej trzy razy tyle musiałoby zostać rannych. Straty Armii Czerwonej wyniosłyby wówczas 160 000 ludzi. Dla porównania rzeczywiście największa bitwa na ziemiach polskich – 6 miesięcy walk na Wale Pomorskim – kosztowała życie 32 000 żołnierzy.

W okolicach Skorogoszczy poległo 325 żołnierzy radzieckich, których pochowano na cmentarzu w Skorogoszczy, skąd 12 i 13 sierpnia 1953 r. prochy ich ekshumowano i przeniesiono do Kluczborka na radziecki cmentarz wojenny. Oprócz tych poległych żołnierzy wielu zapewne utonęło podczas forsowania Odry i Nysy Kłodzkiej pod Skorogoszczą, tak więc straty były znacznie większe. Według historyków wojskowości była to liczba 600–700 poległych czerwonoarmistów. Porównując z Opolem, gdzie zginęło 300 radzieckich żołnierzy, z Brzegiem – 400, i innymi miejscami województwa, to walki w okolicach Skorogoszczy – Mikolina i tak pochłonęły najwięcej ofiar ludzkich, na pewno jednak nie można tych ofiar liczyć w dziesiątkach tysięcy.

Ponadto dowódca frontu – marszałek Iwan Koniew nawet nie wspomina o Mikolinie w swoich pamiętnikach. Milczą o nim również źródła niemieckie, a niemiecka propaganda u schyłku wojny na pewno nie przeoczyła by takiego sukcesu. O tej bitwie nie wspomina również generał major Hans von Ahlfen, autor relacji z walk o Popielów, Skorogoszcz i Mikolin, publikowanych w niemieckich wydawnictwach oraz powojennej prasie.

Historia pomnika

Pomnik wybudowała w okresie sierpień–październik 1945 roku, stacjonująca w Skorogoszczy jednostka wojsk inżynieryjnych Armii Czerwonej (patrz dział: napisy). Już jesienią 1945 roku pomnik wita pierwszych składających hołd. Od tej pory staje się miejscem, gdzie władze miejscowe i wojewódzkie oraz młodzież i dzieci z okolicznych szkół przyjeżdżały składać kwiaty z okazji różnych rocznic, a żołnierze jednostek Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej z pobliskiego Brzegu składali przysięgi.

Pomnik dzisiaj

22 czerwca 2017 roku pomnik został odsłonięty po remoncie, dokonanym przez Stowarzyszenie Kursk. Obecni byli rosyjscy kombatanci oraz konsul Federacji Rosyjskiej, a także dwie telewizje. W niektórych polskich środowiskach renowacja wzbudziła kontrowersje, zaś według IPN nadaje się on do usunięcia w niedalekiej przyszłości jako „symbol systemu totalitarnego”^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Dariusz Zięba: Skorogoszcz – zarys dziejów. Opole: Instytut Śląski, 1998.
• Miesięcznik „Śląsk”, 1996
• Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: 1975.
• Andriej Grieczko: Siły zbrojne państwa radzieckiego. 1975.
• B.C. Urłanis: Wojny a zaludnienie Europy, PWE, 1962
• Iwan Koniew: Notatki dowódcy frontu 1943–1945. Wydawnictwo MON.