Pomnik żołnierzy „Baszty” w Warszawie

Pomnik żołnierzy „Baszty”
w Warszawie

Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa (Mokotów)
Miejsce	ul. Dworkowa
Typ pomnika	obelisk
Projektant	Eugeniusz Ajewski
Całkowita wysokość	ok. 6 m
Data odsłonięcia	27 września 1984
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Pomnik żołnierzy „Baszty”
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik żołnierzy „Baszty”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Pomnik żołnierzy „Baszty”
52°12′20,6″N 21°01′30,0″E/52,205722 21,025000

Pomnik żołnierzy „Baszty” w Warszawie – pomnik w formie obelisku usytuowany przy ulicy Dworkowej na warszawskim Mokotowie.

Upamiętnia ok. 140 powstańców warszawskich – w większości żołnierzy pułku AK „Baszta” – wziętych do niewoli i zamordowanych przez Niemców po wyjściu z kanałów w dniu 27 września 1944. Bywa czasem nazywany „Pomnikiem rozstrzelanych powstańców”.

Historia

27 września 1944 dwie grupy powstańców warszawskich, które próbowały po upadku Mokotowa ewakuować się kanałami do pozostającego wciąż w polskich rękach Śródmieścia, omyłkowo wyszły na powierzchnię w pobliżu komendy niemieckiej żandarmerii przy ulicy Dworkowej. Wbrew regułom prawa wojennego Niemcy rozstrzelali ok. 140 wziętych w ten sposób do niewoli żołnierzy AK.

27 września 1984 – w 40. rocznicę zbrodni – przy ul. Dworkowej odsłonięto pomnik żołnierzy „Baszty”. Został on ufundowany dzięki staraniom ZBoWiD^[1]. Jednym z głównych inicjatorów budowy pomnika był kapral Aleksander Kowalewski „Longinus” – żołnierz kompanii K-4 pułku „Baszta”, który ocalał z egzekucji przy ul. Dworkowej. On też jako pierwszy zapalił znicz po jego odsłonięciu^[2].

Pomnik został zaprojektowany przez Eugeniusza Ajewskiego, natomiast jego wykonawcą była Żerańska Fabryka Elementów Betoniarskich „Faelbet”^[1].

Wygląd

Pomnik ma kształt obelisku o wysokości około 6 metrów. Składa się z betonowej podstawy w kształcie nieregularnego prostokąta oraz trzech pylonów zwieńczonych sześciokątną płytą. W środku wybrukowanej kamieniami podstawy umieszczono symboliczny właz kanałowy^[1]. Pylony zostały natomiast przyozdobione: krzyżem Virtuti Militari, powstańczą kotwicą oraz odznaką pułku „Baszta”. Od pobliskiego włazu kanałowego do pomnika prowadzą ślady stóp namalowane białą farbą.

Na pomniku umieszczono tablicę z wypisaną mosiężnymi literami inskrypcją^[1]:

Przypisy