Pomnik Borysa Jelcyna w Jekaterynburgu

Pomnik Borysa Jelcyna
Państwo	Rosja
Obwód	swierdłowski
Miejscowość	Jekaterynburg
Typ pomnika	Obelisk
Projektant	Gieorgij Frangulian (Георгий Франгулян)
Całkowita wysokość	10 m
Data odsłonięcia	1 lutego 2011
Położenie na mapie Jekaterynburga Pomnik Borysa Jelcyna
Położenie na mapie Rosji Pomnik Borysa Jelcyna
Położenie na mapie obwodu swierdłowskiego Pomnik Borysa Jelcyna
56°50′38,90″N 60°35′30,22″E/56,844139 60,591728

Pomnik Borysa Jelcyna (ros. Памятник Ельцину) – znajdujący się w Jekaterynburgu, w obwodzie swierdłowskim, pomnik przedstawiający Borysa Jelcyna.

Historia i charakterystyka

Borys Jelcyn przez lata związany był z Swierdłowskiem^[a], a po jego śmierci pojawiły się szybko pomysły by wznieść pomnik poświęcony jego pamięci^[1]. Początkowo planowano nazwać jedną z ulic jego imieniem^[1], co ostatecznie stało się w kwietniu 2008 roku^[2]. Właśnie przy tej ulicy zaplanowano i ostatecznie postawiono pomnik pierwszego prezydenta Federacji Rosyjskiej^[3]. Autorem projektu jest Gieorgij Frangulian, który także zaprojektował monument grobowy Jelcyna, znajdujący się na moskiewskim Cmentarzu Nowodziewiczym^[3]. Pomnikowi nadano formę marmurowego obelisku o wysokości 10 metrów^[4]. Marmur na ten cel sprowadzono specjalnie z Chińskiej Republiki Ludowej, gdyż zdaniem projektanta w Rosji nie było można nigdzie uzyskać tak wielkiej bryły marmurowej, która jednocześnie zachowywałaby biały kolor i jednolitą konsystencję^[4]. Frangulian zapewniał także, że pomnik jest przygotowany by sprostać warunkom pogodowym panującym w obwodzie swierdłowskim^[4]. Inicjatorem powstania pomnika były nie tylko władze miasta, ale także Fundacja imienia Borysa Jelcyna, kierowana przez jego rodzinę^[3]. Prace nad wykonaniem obelisku trwały przeszło półtora roku^[3]. Na obelisku wyryty został relief z podobizną Borysa Jelcyna, który, według projektanta, znajduje się w ruchu, pewnie zmierzając naprzód^[3]. Pomnik został wykonany w taki sposób, by wizerunek Jelcyna symbolizował odejście od dawnego porządku (sowieckiego) i wykonanie kroku w stronę nowego życia, pełnego nadziei^[3].

Pomnik Borysa Jelcyna w Jekaterynburgu został uroczyście odsłonięty 1 lutego 2011 roku, w rocznicę urodzin Jelcyna, przez rosyjskiego prezydenta Dmitrija Miedwiediewa^[5]. W uroczystości wzięli udział m.in. żona Jelcyna, Naina oraz jego dwie córki, Tatiana i Jelena^[5]. Pojawili się także przedstawiciele władz Jekaterynburga, z merem miasta na czele oraz władze obwodu swierdłowskiego i sąsiednich regionów^[6]. Miedwiediew wygłosił przemówienie, w którym podkreślił swój podziw wobec Jelcyna, określił go jako dzielnego i zdeterminowanego człowieka oraz wyraził opinię, że Rosja i Rosjanie powinni być mu wdzięczni za jego rolę w transformacji państwa w latach dziewięćdziesiątych XX wieku^[5]. Uroczystościom towarzyszył jeden z reprezentacyjnych pułków rosyjskiej armii, a orkiestra wojskowa odegrała Pieśń Patriotyczną, która w czasie prezydentury Jelcyna pełniła rolę hymnu państwowego Federacji Rosyjskiej^[3]. Następnie Dmitrij Miedwiediew złożył pod pomnikiem bukiet róż burgundzkich^[3].

Kontrowersje

Decyzja o budowie pomnika Borysa Jelcyna w Jekaterynburgu wzbudziła żywe dyskusje wśród mieszkańców miasta, zważywszy na niejednoznaczną ocenę jego roli w procesie rozpadu Związku Radzieckiego oraz transformacji przez jaką przechodziła Rosja w czasie jego prezydentury^[7]. Jeszcze przed oficjalnym odsłonięciem pomnika doszło do prób ataku na niego i oplucia go, co skłoniło władze miasta do zabezpieczenia terenu i przydzielenia monumentowi specjalnej ochrony^[7]. Rosyjska prasa donosiła także, że całościowy koszt pomnika zamknął się w kwocie 2 miliardów rubli, ale przedstawiciele władz miasta zdementowały tę kwotę jako, ich zdaniem, znacznie zawyżoną^[4]. Przeciwko budowie pomnika protestowali przedstawiciele rosyjskich środowisk komunistycznych, dla których Jelcyn jest jednym z symboli zdrady^[8]. W dzień odsłonięcia pomnika chcieli oni zorganizować manifestację sprzeciwu, ale władze miasta nie wyraziły na to zgody^[8]. Oskarżyli oni administrację miejską o łamanie konstytucyjnych praw do wolności zgromadzeń i zapowiedzieli pozew, w którym będą domagali się 100 tysięcy rubli odszkodowania^[8]. Na jednym z budynków komuniści odsłonili także tzw. "alternatywny monument", który okazał się transparentem, na którym wypisali swój stosunek wobec Borysa Jelcyna^[9]. Pojawiły się także dwie inne, alternatywne formy upamiętnienia, stworzone przez jekaterynburskie grupy artystyczne. Pierwsza zakładała umieszczenie na jednym z brzegów rzeki apolitycznej instalacji mającej oddać hołd Jelcynowi jako ojcu rosyjskiej demokracji^[10]. Druga w pobliżu jednej z jekaterynburskich szkół podstawowych była odwzorowaniem kształtu siedzącego na ławce Jelcyna, czekającego na swą córkę Tatianę wracającą ze szkoły^[11].

Już po kilku miesiącach od inauguracji monumentu, w październiku 2011 roku, okazało się, że pomnik powstał z kiepskiej jakości materiałów^[12]. W niektórych miejscach zaczął pękać, a marmur zmienił kolor z białego na szary^[12]. Wyszło także na jaw, że do jego wykonania nie użyto jednolitego bloku marmuru, lecz kilku mniejszych a miejsca ich spojenia zmieniły kolor na żółty^[12]. Władze miasta zapewniły, że postarają się szybko uporać z tym problemem, który według nich pojawił się z uwagi na niskie temperatury i kiepskie warunki pogodowe jakie panują w Jekaterynburgu^[12].

Uwagi

Przypisy