Pomnik Czynu Polaków
Pomnik Czynu Polaków (2009) | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ pomnika | |
Projektant | |
Fundator | Społeczeństwo Pomorza Zachodniego |
Data odsłonięcia | 3 września 1979 |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
53°26′34,00″N 14°32′15,69″E/53,442778 14,537692 |
Pomnik Czynu Polaków (potocznie: Pomnik Trzech Orłów) – pomnik znajdujący się w Szczecinie w Parku Kasprowicza vis-à-vis Jasnych Błoni. Zaprojektowany został przez Gustawa Zemłę, a odsłonięty w 1979 roku.
Historia
6 września 1972 Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie, z inicjatywy Janusza Brycha, ówczesnego I Sekretarza KW PZPR, postanowił wznieść w Szczecinie monument. Miał on być wyrazem szacunku i podziękowania społeczeństwu Szczecina za odbudowanie i rozbudowanie miasta w ciągu 35 lat od zakończenia II wojny światowej. Realizacji tego zadania podjęło się Towarzystwo Przyjaciół Szczecina, którego przewodniczącym był Jan Stopyra, ówczesny Prezydent Miasta. Po wielu perturbacjach i dyskusjach koncepcyjnych, we wrześniu 1976 powołano Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika, którego przewodniczącym został również Jan Stopyra (Prezydentowi podlegały służby miejskie, niezbędne dla budowy Pomnika).
Wizję artystyczną Trzy pokolenia – Trzy orły nadał Pomnikowi jego wykonawca, prof. Gustaw Zemła, przy współpracy z Eugeniuszem Kozakiem. Dokumentację konstrukcyjną postumentu opracował prof. Jerzy Piskorz-Nałęcki, przy współpracy z inż. Jerzym Podesławskim i inż. Edwardem Pianko. Głównymi wykonawcami Pomnika (odlewy orłów z brązu), byli pracownicy Zakładów Mechanicznych im. Marcelego Nowotki w Warszawie i pracownicy Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego (stalowy postument).
Z Warszawy orły zostały, pod nadzorem wiceprezydenta Szczecina Zdzisława Pacały, przewiezione rzeką Wisłą, barkami Żeglugi Szczecińskiej, do portu w Gdańsku, a dalej Morzem Bałtyckim do portu w Świnoujściu, a potem przez Zalew Szczeciński, rzeką Odrą do portu w Szczecinie, a stąd ulicami miasta do Parku Kasprowicza. Postument miał o wiele krótszą drogę (Stocznia-Park Kasprowicza). Całością prac na placu budowy Pomnika, wraz z jego otoczeniem, kierował inż. Kazimierz Szulc.
Decydenci, po wielu dyskusjach i konsultacjach, nadali Monumentowi nazwę: "Pomnik Czynu Polaków" jako wyraz szacunku i podziękowania za walkę, pracę i naukę dla ojczyzny, trzem pokoleniom Polaków:
- Polonii szczecińskiej sprzed II wojny światowej,
- Pionierom powojennego Szczecina,
- Pokoleniu rozbudowującemu miasto.
Pomnik został wzniesiony z okazji 35 rocznicy Odrodzenia Polski. Odsłonięcia pomnika dokonano 3 września 1979 r. w 40. rocznicę rozpoczęcia II wojny światowej (w 1979 r. 1 września przypadał w sobotę, w związku z czym inauguracja roku szkolnego odbyła się w poniedziałek, a na odsłonięcie sprowadzono masowo uczniów szczecińskich szkół). Odsłonięcia dokonał minister spraw wewnętrznych Stanisław Kowalczyk[1]. Równocześnie Rada Państwa PRL, w uznaniu zasług społeczności szczecińskiej dla rozwoju PRL, nadała miastu Szczecin Order Sztandaru Pracy I klasy.
Wokół Pomnika na tablicach z brązu umieszczono nazwiska i nazwy współtwórców.
Charakterystyka techniczna
Wysokość Pomnika – 22,5 m, rozpiętość skrzydeł – 6,5 m, waga orłów – 60 ton, całkowita wysokość kolumny wynosi – 22,75 m, a dolna krawędź orłów jest usytuowana na wysokości 7,70 m nad powierzchnią gruntu. Ponad 4 metry konstrukcji kolumny znajduje się pod powierzchnią gruntu i ta jej część jest zatopiona w około 150-tonowej bryle betonu[2]. W tej podziemnej części kolumny znajduje się komora ochronna, skąd dwie drabinki prowadzą do wnętrza orłów. Służą one do obsługi i konserwacji konstrukcji od wewnątrz. Do wykonania postumentu zużyto około 83 tony stali z czego około 10 ton, to stal nierdzewna, która została użyta do wykonania poszycia zewnętrznego kolumny na całej jej wysokości. Konstrukcja usztywnień kolumny to stal zwykła.
Galeria
Grupa orłów
widziana z dołuIluminacja Trzech Orłów
Przypisy
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej- Szczecin , Pomnik Czynu Polaków, Instytut Pamięci Narodowej - Szczecin [dostęp 2020-11-11] (pol.).
- ↑ Informacje na podstawie tablic informacyjnych umieszczonych przy podstawie pomnika
Zobacz też
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina, tom II, Szczecin 2000, ISBN 83-7241-089-5.
- Stefan Szczęsny Janusiewicz, Trzy Orły - Ikona, Szczecin 2004, ISBN 83-89260-37-7.
- Pomnik Czynu Polaków, Kazimierz Kozłowski (red.), Szczecin: „Dokument”, 1998, ISBN 83-86992-36-0, OCLC 751043447 .
- Biuletyn KW PZPR w Szczecinie z 6-go września 1972 r. - obecnie w Archiwum Państwowym w Szczecinie.
- Biuletyn KW PZPR w Szczecinie z września 1979 r. - obecnie w Archiwum Państwowym w Szczecinie.
- Tadeusz Karwacki, Pomnik Czynu Polaków, Szczecin: KAW, 1980.
Media użyte na tej stronie
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreetMap location map of Szczecin, Poland
- top = 53.545
- bottom = 53.320
- left = 14.429
- right = 14.814
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.65 N
- S: 52.58 N
- W: 13.95 E
- E: 17.10 E
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War. (E-mail), Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków (iluminacja), Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War. (E-mail), Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków (iluminacja), Szczecin, Polska
Symbol pomnika do legendy mapy
Autor: Doktor.opi, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków. Kronika II Liceum Ogólnokształcącego w Szczecinie
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Czynu Polaków, Szczecin, Polska