Pomnik Fryderyka Wielkiego w Bytomiu

Pomnik Fryderyka Wielkiego w Bytomiu
Ilustracja
Pomnik około 1910 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Bytom

Miejsce

plac generała Władysława Sikorskiego (Kaiserplatz)

Typ pomnika

pomnik konny

Projektant

Louis Tuaillon

Fundator

Ignatz Hakuba

Materiał

brąz

Data budowy

1910

Data odsłonięcia

26 listopada 1910

Data likwidacji

1945

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Pomnik Fryderyka Wielkiego w Bytomiu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pomnik Fryderyka Wielkiego w Bytomiu”
Ziemia50°20′43,0″N 18°55′16,0″E/50,345278 18,921111

Pomnik Fryderyka Wielkiego w Bytomiu – zniszczony pomnik konny ku czci Fryderyka II Wielkiego, który znajdował się od 1910 do 1945 roku na terenie obecnego placu generała Władysława Sikorskiego w Bytomiu.

Pomysłodawcą powstania pomnika był bytomski nadburmistrz Georg Brüning[1]; pomnik kosztował 100 tys. marek – budowę w połowie ufundował bytomski przedsiębiorca[2] Ignatz Hakuba, łożąc na ten cel 50 tys. marek[1], drugą połowę pokryły władze miasta[3]. Hakuba od 1904 roku pragnął ufundować pomnik cesarza Wilhelma II Hohenzollerna (na ten cel miała być przeznaczona wcześniej wspomniana kwota[4]), który miał stanąć w Bytomiu, cesarz jednak nie zgodził się na jego budowę; w takiej sytuacji kolejną propozycją Hakuby był monument upamiętniający cesarza Wilhelma I Hohenzollerna, co również nie zostało zrealizowane[4]. Ostatecznie wybrano postać Fryderyka II Wielkiego[4]. Rozważano lokalizację pomnika na Bulwarze (późniejszy plac Kościuszki) w Bytomiu, jednak ze względu na planowaną budowę linii tramwajowej (zob. tramwaje w Bytomiu) zrezygnowano z tej opcji[1]. Akt erekcyjny pomnika wystawiono 29 października 1910 roku, podpisał go m.in. Georg Brüning i Ignatz Hakuba; dokument zachował się w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (sygnatura MGB/H/2155)[3]. Był umieszczony w fundamencie pomnika razem z zestawem ówczesnych obiegowych monet i ówczesnych gazet[3].

Nadnaturalnej wielkości[5] pomnik konny[6][5][7] króla Fryderyka II Wielkiego[8][9][10][1][11] powstawał w latach 1907–1910[5]. Koń, który posłużył rzeźbiarzowi jako model należał do cesarza Wilhelma II[12]. Monument został odlany z brązu[1][11] przez berliński zakład Hermanna Noacka w dzielnicy Friedenau[5]. Posadowiono go na wieloprofilowym postumencie[5]. Autorem rzeźby był niemiecki artysta Louis Tuaillon(niem.)[6][8][10][5][1][11].

Pomnik został odsłonięty 26 listopada 1910 roku[5] na ówczesnym Kaiserplatz[9] (pol. Placu Cesarskim[1]) z udziałem cesarza Wilhelma II[7][13][11]. Cesarz z okazji odsłonięcia pomnika nadał Georgowi Brüningowi prawo do noszenia złotego łańcucha burmistrzowskiego, który został również ufundowany przez Ignatza Hakubę[14]. Uroczystość odsłonięcia nastąpiła 18 dni po śmierci fundatora[4], który jednak miał możliwość wcześniej oglądać makietę pomnika w skali 1:1[1]. Ignatz Hakuba podczas wydarzenia miał otrzymać honorowe obywatelstwo Bytomia[4]. Monument stał do 1945 roku[5][1][7], kiedy to został zniszczony[5][9] poprzez wysadzenie, bezpośrednio po wkroczeniu wojsk sowieckich do miasta[11]. Cokół pomnika stał co najmniej do około 1960 roku, umieszczono na nim figurę Warszawskiej Syrenki, która była wykonana w technice metaloplastyki[15].

W zbiorach Muzeum Miejskiego w Berlinie jest przechowywana jedna z brązowych miniaturowych kopii pomnika pt. Friedrich II zu Pferde z 1912 roku[16].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Marek Wojcik: Śladami Ignatzego Hakuby. bytomski.pl, 2013-10-27. [dostęp 2018-03-01].
  2. ↑ bed: Najbogatszy mieszkaniec Bytomia będzie miał swoją ulicę. [w:] Wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2016-10-27. [dostęp 2018-03-01].
  3. ↑ a b c Piotr Obrączka: Honorowi obywatele miasta Bytomia. Bytom: 2017, s. 29. ISBN 978-83-945650-6-0.
  4. ↑ a b c d e Łukasz Skop: Ignatz Hakuba: Górnośląski „Król Piwa”. [w:] naszemiasto.pl śląskie [on-line]. Polska Press, 2015-01-11. [dostęp 2018-03-02].
  5. ↑ a b c d e f g h i Gert-Dieter Ulferts: Louis Tuaillon (1862-1919). Berliner Bildhauerei zwischen Tradition und Moderne. Gebrüder Mann Verlag, 1993, s. 216. ISBN 978-3-7861-1670-7.
  6. ↑ a b René Du Bois: Lebe er wohl,... Bewahrte, wieder errichtete und zerstörte Denkmale für Friedrich den Großen. Books on Demand GmbH, 2017, s. 257. ISBN 978-3-8391-6772-4.
  7. ↑ a b c Edward Wieczorek: Bytom i okolice. Przewodnik turystyczny. Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2013, s. 67. ISBN 978-83-62234-68-4.
  8. ↑ a b Florence Cole Quinby: The equestrian monuments of the world. Valentine Blacque (comp.), Henry C. (assist.). New York City. s. 85.
  9. ↑ a b c Bytomskie zabytki. Praca zbiorowa. Jan Drabina (red.). Bytom: TMB, 2001, s. 106. ISBN 83-908018-4-1.
  10. ↑ a b Eighteenth Annual Report, 1913, of the American Scenic and Historic Preservation Society. To the legislature of the state of New York. Albany: J. B. Lyon Company, 1913, s. 358.
  11. ↑ a b c d e Beata Szczypka-Gwiazda: Awangarda i tradycja. Kierunki rozwoju urbanistyczno-architektonicznego Bytomia w dwudziestoleciu międzywojennym. W: Bytom i jego dziedzictwo w 750-lecie nadania praw miejskich (materiały z interdyscyplinarnej konferencji naukowej w Bytomiu w dniach 18–19 listopada 2004 r.). Bytom: Urząd Miejski / Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, 2004, s. 203. ISBN 83-85871-40-3.
  12. ↑ Hochmütig. „Jugend. Münchner illustrierte Wochenschrift für Kunst und Leben”, s. 1274, 1910. (niem.). 
  13. ↑ Peter Bloch: Bildwerke 1780–1910. Aus den Beständen der Skulpturengalerie und der Nationalgalerie. Gebr. Mann, s. 225. ISBN 978-3-7861-1565-6.
  14. ↑ Piotr Obrączka: Bytom: Tajemnica portretu Brüninga. Fotografia portretu, czy nie?. [w:] naszemiasto.pl Bytom [on-line]. Polska Press, 2016-02-08. [dostęp 2018-03-06].
  15. ↑ Bytom powojenny. 1945–2002. We wspomnieniach i na fotografii. Jan Drabina (oprac., red.). Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 2002, s. 43. ISBN 83-908018-5-X.
  16. ↑ Knut Brehm i inni: Stiftung Stadtmuseum Berlin. Katalog der Bildwerke 1780-1920. Letter Stiftung, 2003-12-17, s. 290. ISBN 978-3-930633-15-9.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Legenda pomnik.svg
Symbol pomnika do legendy mapy
Bytom location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Bytom, Poland
Ta mapa of Bytom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.