Pomnik Józefa Piłsudskiego w Krakowie

Pomnik Józefa Piłsudskiego
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Miejsce

ul. Józefa Piłsudskiego

Typ pomnika

posąg na cokole

Projektant

Czesław Dźwigaj

Data budowy

2008

Data odsłonięcia

2008-11-10 10 listopada 2008(dts)

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Józefa Piłsudskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Pomnik Józefa Piłsudskiego”
Ziemia50°03′35,79″N 19°55′39,50″E/50,059942 19,927639
Pomnik w dniu odsłonięcia
Józef Piłsudski i maszt flagowy
Czwórka Legionowa

Pomnik Józefa Piłsudskiegopomnik marszałka Józefa Piłsudskiego, stojący u zbiegu ulic: Piłsudskiego, Wenecja i Garncarskiej w Krakowie, autorstwa Czesława Dźwigaja. Pomnik został odsłonięty 10 listopada 2008 roku.

Historia

Pomysł powstania pomnika Józefa Piłsudskiego i Czynu Niepodległościowego w Krakowie powstał w 1922 roku, jednak nie został on zrealizowany. Ponownie pojawił się w 1989 roku za sprawą Związku Legionistów Polskich, ale planowane ustawienie monumentu na Błoniach nie zostało zrealizowane ze względów prawnych[1].

O podjęciu kolejnej próby wzniesienia pomnika Piłsudskiego krakowska prasa poinformowała w marcu 2008[1]. Z inicjatywą tą wystąpił Leszek Gołda, starszy Bractwa Kurkowego. Fundatorem miało zostać właśnie Bractwo, a autorem pomnika Czesław Dźwigaj. Z trzech przedstawionych przez rzeźbiarza projektów Bractwo wybrało jeden[1]. 23 kwietnia 2008 Rada Miasta Krakowa podjęła stosowną uchwałę w sprawie budowy pomnika[2]. Początkowo pomnik miał być ustawiony u zbiegu ul. Piłsudskiego i Retoryka[2], jednak na tę lokalizację nie zgodził się wojewódzki konserwator zabytków[3]. 10 września zmieniono usytuowanie na obecne, tj. zbieg ulic Piłsudskiego, Wenecja i Garncarskiej[4].

Bractwo Kurkowe poniosło koszty wykonania figury Piłsudskiego i pięciu projektów architektonicznych (trzy wykonane zostały dla pierwotnej lokalizacji, dwa – dla obecnej). Miasto natomiast zapłaciło 1,7 mln zł za Czwórkę Legionową i maszt oraz za przygotowanie terenu, fundamentów i zieleni[3].

Odsłonięcie pomnika miało miejsce 10 listopada 2008 roku, w przeddzień 90. rocznicy Niepodległości. Obecni byli: minister obrony Bogdan Klich, kardynał Stanisław Dziwisz, Jacek Majchrowski, Janusz Onyszkiewicz, generałowie: Mieczysław Bieniek, Edward Gruszka i Jerzy Wójcik, bracia kurkowi i licznie zgromadzeni krakowianie. Odsłonięcia dokonali: min. Klich, prezydent Majchrowski, radna Małgorzata Radwan-Ballada i Leszek Gołda[5].

Opis

Pomnik ustawiony jest na wyłożonym kostką skwerze. Oprócz statuy Piłsudskiego w jego skład wchodzi grupa rzeźbiarska, przedstawiająca Czwórkę Legionową i maszt flagowy.

Główny element – pomnik marszałka, składa się z wysokiego, marmurowego cokołu z wyrytym napisem MARSZAŁEK JÓZEF PIŁSUDSKI 1867-1935. Na cokole ustawiona jest figura Piłsudskiego. Ukazany jest on w pozycji stojącej, wsparty na szabli; ubrany w mundur, płaszcz i czapkę. U jego stóp umieszczony jest orzeł, zrywający okowy[6]. Całość ma około 6 m wysokości[6]. Z lewej strony znajduje się rzeźba przedstawiająca Czwórkę Legionową, wyruszających na bojowy szlak z krakowskich Oleandrów[6]. Ustawieni są na pochyłym cokole z inskrypcją-zwrotką pieśni My, Pierwsza Brygada (Legiony to – żołnierska buta, / Legiony to – ofiarny stos, / Legiony to – żołnierska nuta, / Legiony to straceńców los!). Za figurą Piłsudskiego stoi 8,5-metrowy maszt[5], opleciony wieńcem laurowym z różami i z kopią główki laski marszałkowskiej z II Rzeczypospolitej na jego szczycie[6].

Kontrowersje

Idea budowy pomnika spotkała się z różnymi reakcjami. Obok głosów poparcia (np. Edwarda Jankowskiego, prezesa Małopolskiego Oddziału Związku Piłsudczyków czy Pawła Sularza, radnego miasta[7]), pojawiły się także krytyczne. Stowarzyszenie Architektów Polskich w lipcu 2008 wysłało list do prezydenta Krakowa, Jacka Majchrowskiego, z prośbą o umiar i uwagami na temat dużej ilości pomników w Krakowie[8].

Dwa dni po odsłonięciu w krakowskiej prasie pojawiła się sugestia[9], że pomnik Piłsudskiego (a dokładnie – grupa czterech legionistów) może być plagiatem pomnika Czwórki Legionowej, autorstwa Jana Raszki. Pomnik ten postawiono w Krakowie w 1918 roku. Według tego samego projektu wykonano w 1938 roku Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach (zniszczony w czasie II wojny światowej, zrekonstruowany w 1991). Co więcej, gipsowy model legionistów Raszki ma w swoich zbiorach Muzeum Narodowe w Krakowie. Danuta Bielecka, córka Raszki i spadkobierczyni praw autorskich, chciałaby, aby czwórka wykonana przez Dźwigaja została podpisana nazwiskiem Jana Raszki. Wyraziła też żal, że nikt nie zapytał jej o zgodę. Jednak ani Leszek Gołda, ani sam rzeźbiarz Czesław Dźwigaj, nie uznali zastrzeżeń Danuty Bieleckiej za słuszne. Gołda stwierdził: Wojsko Polskie zawsze maszeruje czwórkami w tak zwanej kolumnie marszowej i trudno, żeby ktokolwiek uzurpował sobie do tego prawo[9], a Dźwigaj: To są tylko uwagi starszej kobiety, które nie mają pokrycia w faktach. Miałem na uwadze, że mogą pojawić się takie oskarżenia, ale są one bezpodstawne[9].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Marian Satała, W Krakowie stanie pomnik Józefa Piłsudskiego, „POLSKA Gazeta Krakowska”, 25.03.2008; artykuł dostępny też na: naszemiasto.pl.
  2. a b UCHWAŁA NR XLI/511/08 Rady Miasta Krakowa z dnia 23 kwietnia 2008 r.
  3. a b Legioniści dołączyli do Piłsudskiego, „POLSKA Gazeta Krakowska”, 10.11.2008.
  4. UCHWAŁA NR L/644/08 Rady Miasta Krakowa z dnia 10 września 2008 r.
  5. a b Jacek Szustakowski, Kraków doczekał się pomnika Piłsudskiego, „Redakcja Wojskowa”, 10.11.2008. redakcjawojskowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-07)]..
  6. a b c d Jerzy Sadecki, Pomnik Marszałka stanął w Krakowie, „Rzeczpospolita”, 10.11.2008.
  7. Marian Satała, Kłótnia o Piłsudskiego, „POLSKA Gazeta Krakowska”, 26.03.2008; artykuł dostępny też na: naszemiasto.pl.
  8. Dawid Hajok, Pomnik Piłsudskiego już stoi w Krakowie, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 06.11.2008; artykuł dostępny też na: gazeta.pl.
  9. a b c Dawid Hajok, Krakowski pomnik legionistów to plagiat?, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 12.11.2008; artykuł dostępny także na: gazeta.pl.


Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Józef Piłsudski monument, Kraków 08.jpg
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odsłonięcie pomnika Józefa Piłsudskiego w Krakowie. W centrum Bogdan Klich, z prawej gen. Mieczysław Bieniek
Józef Piłsudski monument, Kraków 07.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Józefa Piłsudskiego w Krakowie - grupa legionistów
Legenda pomnik.svg
Symbol pomnika do legendy mapy
Marshal Józef Piłsudski monument, 2008 design. Czesław Dźwigaj, Piłsudski street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego, 2008 proj. Czesław Dźwigaj, ul. J. Piłsudskiego, Kraków
Józef Piłsudski monument, Kraków 03.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odsłonięcie pomnika Piłsudskiego w Krakowie (w centrum Bogdan Klich)
Józef Piłsudski monument, Krakow 02.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odsłonięcie pomnika Józefa Piłsudskiego w Krakowie. W centrum Bogdan Klich, minister obrony, z prawej Jacek Majchrowski.
Józef Piłsudski Monument, Kraków 04.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Józefa Piłsudskiego w Krakowie
Józef Piłsudski monument, Krakow.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Józefa Piłsudskiego autorstwa Czesława Dźwigaja w dniu jego odsłonięcia.