Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

Pomnik Ludwika Zamenhofa

Państwo	Polska
Miejscowość	Białystok
Miejsce	skwer Pawła Bogdana Adamowicza
Typ pomnika	popiersie
Projektant	Jan Kucz
Data budowy	1973
Położenie na mapie Białegostoku Pomnik Ludwika Zamenhofa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik Ludwika Zamenhofa
Położenie na mapie województwa podlaskiego Pomnik Ludwika Zamenhofa
53°08′00,45″N 23°09′25,48″E/53,133458 23,157078

Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod nigdy nie postawiony pomnik Zamenhofa w kształcie Wieży Babel na dzisiejszym Placu Katyńskim, 12 sierpnia 1931

Spotkanie białostockich esperantystów pod pomnikiem w rocznicę śmierci Zamenhofa, 14 kwietnia 2015

Pomnik Ludwika Zamenhofa – pomnik w Białymstoku, umiejscowiony na terenie skweru pomiędzy ulicami Malmeda, Białówny i Spółdzielczą^[1]. W 2020 roku dla skweru została nadana nazwa - Skwer Pawła Bogdana Adamowicza^[2].

Postać twórcy esperanto

15 grudnia 1859 w Białymstoku przy ul. Zielonej 6 (obecnie ul. Zamenhofa) w rodzinie żydowskiej urodził się Ludwik Łazarz Zamenhof^[3], właściwie Eliezer Lewi Samenhof (esp. Ludoviko Lazaro Zamenhof). Dzieciństwo Zamenhofa upłynęło w środowisku wielonarodowościowej społeczności Białegostoku, złożonej głównie z Żydów, Polaków, Rosjan i Niemców. W domu mówiono w jidysz, a drugim językiem był rosyjski natomiast na podwórku wśród kolegów mówiono po polsku. Uważał, że główną przyczyną nieporozumień i sporów między ludźmi jest bariera językowa. Jeden, wspólny język miał być rozwiązaniem, dlatego też dążył do stworzenia sztucznego międzynarodowego języka^[4].

Po wieloletnich próbach stworzenia takiego języka w końcu w dniu 26 lipca 1887 roku, po dwóch latach szukania wydawcy, ukazała się rosyjskojęzyczna książka Język międzynarodowy. Przedmowa i podręcznik kompletny, pod pseudonimem Doktoro Esperanto, oznaczającym „mającego nadzieję doktora”. Słowo to przyjęło się z czasem jako nazwa samego języka. Wydanie książki możliwe było dzięki pomocy finansowej Aleksandra Silbernika – ojca Klary Silbernik, przyszłej żony Zamenhofa. W tym samym roku podręcznik został wydany po polsku, francusku, niemiecku i angielsku. Ludwik Zanenhof zm. 14 kwietnia 1917 w Warszawie, gdzie również został pochowany.

Historia pomnika

W Białymstoku w latach 30. XX wieku podjęto próbę upamiętnienia twórcy esperanto Ludwika Zamenhofa. W dniu 12 sierpnia 1931 miała miejsce uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę pomnika w kształcie Wieży Babel, który miał być usytuowany na obecnym Placu Katyńskim. Projekt nigdy nie został zrealizowany^[5].

W latach 50. XX wieku podjęto kolejne próby postawienia pomnika. W dniu 6 sierpnia 1959 roku, w czasie sympozjum w Białymstoku uczestników odbywającego się w Warszawie 44. Światowego Kongresu Esperanto, wmurowano w fundament pomnika poświęconemu Ludwikowi Zamenhofowi akt erekcyjny. Autorem projektu był Stanisław Lisowski, według którego miała to być monumentalna figura Zamenhofa wykuta w białym granicie, stojąca na gwieździe wpisanej w koło. Projekt ze względów finansowych nigdy nie został zrealizowany.

W roku 1973 Jan Kucz wykonał popiersie mistrza i ustawił je na kolumnie. Pod popiersiem, na froncie kolumny, umieszczono tekst: „Ludwik Zamenhof 1859–1917”, a na popiersiu tekst w języku esperanto „Esperanto proksimigas naciojn” („Esperanto zbliża ludzi”).

Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku jest jednym z punktów otwartego w czerwcu 2008 r. Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku opracowanego przez grupę doktorantów i studentów UwB – wolontariuszy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku^[6]. Obiekt ten zaznaczono również na otwartym w czerwcu 2009 roku przez firmę Landbrand Szlaku esperanto i wielu kultur^[7].

Zobacz też

• Pomnik młodego Ludwika Zamenhofa

Przypisy