Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce

Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce
Ilustracja
Widok pomnika sprzed 1930
Państwo

 II Rzeczpospolita

Miejscowość

Lwów

Miejsce

Persenkówka

Typ pomnika

kolumna

Projektant

Rudolf Indruch

brak współrzędnych

Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce – monument upamiętniający polskich poległych z lat 1918-1920, głównie podczas wojny polsko-ukraińskiej, w tym w trakcie obrony Lwowa, ustanowiony w II Rzeczypospolitej.

Pomnik na pocztówce z 1925

Opis

W miejscu gdzie powstał monument jeszcze przed wojną z Ukraińcami zbierały się przy dębie zbiórki polskich konspiratorów[1].

Teren na Persenkówce pod powstanie pomnika darował ppłk Władysław Śniadowski[2]. Projekt monumentu sporządził inż. arch. Rudolf Indruch[2]. Pomnik powstał z inicjatywy i staraniem Towarzystws Straży Mogił, które przekazało granit[1]. Wykonawcą był arch. Antoni Nestarowski[2], ktory pracę wykonał bezinteresownie[3]. Został odsłonięty 29 września 1925 w miejscu, gdzie stał dworek. Podczas uroczystości, które zgromadziły licznych uczestników, przemawiała Wanda Mozołowska (przewodnicząca TSM)[1]. Aktu poświęcenia dokonał ks. inf. Zajchowski[1]. Przemowę wygłosi także wiceprezydent Lwowa Leonard Stahl, oświadczający, iż miasto przejmie opiekę nad pomnikiem[1]. Głos zabrali też ppłk Śniadowski i ppłk dr Roman Abraham, dr St. Zagórski, gen. Stefan Zagórski[3].

Miał postać kombinacji dwóch kolumn: prostokątnej czworobocznej i wyłaniającej się z niej doryckiej[3]. U podstawy pierwszej znajdowały się dwa symetryczne, półkoliste skrzydła, w ramach których umieszczono cztery tablice[3]. Druga była zwieńczona kapitelem i kamiennym wyobrażeniem znicza z płonącym ogniem wiecznej chwały[3].

Na kolumnie znajdował się główny napis: „Pamięci bohaterów, którzy w walkach o Lwów na polach Persenkówki, Kozielnik i Śniadówki od I. XI. 1918 do 20. IV. 1919. Życie za Polskę oddali”[3].

Z pięciu tablic[2] trzy umieszczono na kolumnie (dwie po bokach i jedna z tyłu), a dwie na skrzydłach pomnika[3]. Umieszczono na nich nazwiska 55 poległych i zamordowanych w niewoli ochotników oraz umieszczono napis oddający cześć 76 nieznanym poległym.

  • Tablica I. Polegli w dniach 27 – 30 XII 1918: kapt. Jerzy Grodyński, kapt. Wilhelm Wilk-Wyrwiński, rotm. Iwo Nałęcz Skałkowski, por. Józef Marian Mazanowski, por. Roman Holak, ppor. Adam Garfein, ppor. Jan Feliks Charlewski, Józef Cwynar, Stefania Franiszynówna, Jerzy Pawłowski, Juliusz Zaziemski i 76 nieznanych ochotników[3][2].
  • Tablica II. Zamordowani w dniach 29 XII 1918 w niewoli ukraińskiej: ppor. Lech Gluziński, Jerzy Adamowicz, Adam Cap, Jan Kłosowski, Aleksander Kolarzowski, Walerian Manowarda, Jan Moch, Adam Nestarowski, Franciszek Puczan, Julian Mładejowski[4][2].
  • Tablica III. Polegli w dniach 1 XI 1918 – 20 IV 1919: por. Stanisław Wolak, ppor. dr Zygmunt Czerkawski, ppor. Marian Eizerth, ppor. Stanisław Fiala, Stanisław Dworakowski, Zygmunt Słowik, Franciszek Kosimor, Augustyn Niewiadomski, Kornel Poeche, Józef Andree, Stefan Antoniak, Stanisław Borowski, Jan Bittner, Stanisław Chudyka, Władysław Felczyński, Stefan Fok, Ludwik Górniak[5][2]
  • Tablica IIV. Polegli w dniach 1 XI 1918 – 20 IV 1919: Konstanty Husakowski, Wladysław Husakowski, Franciszek Mandryk, Stanisława Misztur, Karol Modliszewski, Janina Prus-Niewiadomska, Józef Nowak, Antoni Petrykiewicz, Włodzimierz Słotwiński, Leon Śniadowski, Józef Sułyk, Michał Szafrański, Maksymilian Weinberg, Franciszek Welser, Bronisław Wójcik, Antoni Zagórszczak, Stanisław Żeburski[5][2].

Obok pomnika istniał drewniany krzyż[6].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e W obronie 1926 ↓, s. 19.
  2. ↑ a b c d e f g h Semper fidelis ↓, s. Tab. 235.
  3. ↑ a b c d e f g h W obronie 1926 ↓, s. 23.
  4. ↑ W obronie 1926 ↓, s. 23-24.
  5. ↑ a b W obronie 1926 ↓, s. 24.
  6. ↑ Semper fidelis ↓, s. Tab. 234.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce (SF).jpg
Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce (wyd. "Semper fidelis")
Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce (postcard).jpg
Pomnik Obrońców Lwowa na Persenkówce (pocztówka z 1925)