Pomnik Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni
 Pomnik (od przodu) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | ulica Działdowska, przy posesji nr 12 |
| Materiał | |
| Data odsłonięcia | 1921 |
Położenie na mapie Gdyni  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°32′01,0504″N 18°28′55,9391″E/54,533625 18,482205 | |
Pomnik Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni – pomnik z kamienia, przedstawiający postać Chrystusa z odsłoniętym sercem, stojący przy ulicy Działdowskiej w gdyńskiej dzielnicy Leszczynki i upamiętniający mieszkańców Chyloni poległych podczas I wojny światowej. Według większości źródeł jest to najstarszy gdyński pomnik[1].
Historia
Nieznana jest dokładna data powstania pomnika. Na ogół przyjmuje się, że powstał w 1921[1], choć mogło to mieć miejsce w latach 30. XX wieku[2]. Inicjatorem jego powstania było prawdopodobnie Bractwo Najświętszego Serca Maryi, założone w 1918 przy parafii św. Mikołaja[3]. Został on postawiony na podwórku przed plebanią[4].
Pomnik w praktycznie nienaruszonym czasie przetrwał II wojnę światową i okupację niemiecką, mimo że Niemcy niszczyli wszelkie religijne postumenty. Wedle przekazów ustnych, miejscowy ksiądz, Franciszek Mengel, pozostawił go na swoim miejscu, a z okolicznych budów przywiózł deski, którymi go przykrył. Niemcy mieli drwić z bałaganu przy świątyni, nie wiedząc, co kryje się pod stertą desek[4]. Ok. 1950[3] ówczesny proboszcz parafii w Chyloni, Józef Labon, przeniósł pomnik w obecne miejsce[5].
Przez wiele lat pomnik stał na uboczu i niszczał, mimo dbania o niego przez mieszkańców. O jego gruntowną naprawę zaczęli zabiegać Izabela i Robert Nieżorawscy ze Stowarzyszenia Nasze Leszczynki oraz ksiądz Antoni Nerek, proboszcz parafii św. Józefa[3]. Dzięki ich zabiegom pomnik został wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków[6], a następnie w 2020 odrestaurowany przez zespół Polskich Pracowni Konserwacji Zabytków[3].
Opis pomnika
Pomnik składa się z kamiennej figury postaci Chrystusa naturalnych rozmiarów, z pomalowanym na złoto Sercem Jezusa w jego centralnej części[7]. Umieszczona jest ona na cokole. Na jego ścianach umieszczono cztery tablice, upamiętniające mieszkańców Chyloni, którzy zginęli podczas I wojny światowej[2].
czci i pamięci
Najdroższym
Ojcom Synom
i Braciom
z parafii
Chylonia
którzy życie
Ojczyźnie
w ofierze oddali
Błogosław Jezu
,Tym
Którzy serce Twe
!kochają
w wojnie
1914-1920 r.
polegli
Franciszek Potrykus
Franciszek Lubner
Paweł Bark
Konrad Kortas
Jan Hildebrandt
Paweł Damer
Paweł Reiter
Augustyn Kas
Franciszek Neumann
Paweł Denz
Teodor Semmerling
Jan Młyński
Teofil Bork
Augustyn Hildebrandt
Jan Bissa
Jan Samp
w wojnie
1914-1920 r.
polegli
Franciszek Reiter
Józef Wittbrodt
Augustyn Lubner
Józef Bieszk
Franciszek Paszke
Jan Kollmetz
Józef Lubner
Antoni Rohda
w wojnie
1914-1920 r.
polegli
Ignacy Reiter
Józef Damer
Antoni Szymański
Antoni Chamerka
Antoni Falkowski
Leon Miotk
Paweł Kośnicki
Józef Bieszk
Michał Szmidtke
Józef Kuhn
Leon Węsierski
Augustyn Donimirski
Jan Jasinski
Franciszek Samp
Augustyn Szwichtenberg
Józef Rintz
Tablica I
Tablica II
Tablica III
Tablica IV
Przypisy
- ↑ a b Podwójne świętowanie przy najstarszym gdyńskim pomniku, Oficjalny serwis internetowy miasta Gdynia [dostęp 2022-02-04] (pol.).
- ↑ a b c d e f Barbara Mikołajczuk, Monika Zakroczymska, Gdyńskie kapliczki, figury i krzyże, Muzeum Miasta Gdyni, 2011, s. 68-71 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ a b c d Najstarszy pomnik w Gdyni odrestaurowany, Oficjalny serwis internetowy miasta Gdynia [dostęp 2022-02-04] (pol.).
- ↑ a b Gdyńskie pomniki chronione przed Niemcami, trojmiasto.pl, 11 listopada 2020 [dostęp 2022-02-04] (pol.).
- ↑ Najstarsze gdyńskie pomniki z ciekawą historią, trojmiasto.pl, 7 listopada 2020 [dostęp 2022-02-04] (pol.).
- ↑ Wojewódzka ewidencja zabytków, ochronazabytkow.gda.pl [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Najstarszy gdyński pomnik po remoncie, trojmiasto.pl, 11 marca 2021 [dostęp 2022-02-04] (pol.).
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Symbol pomnika do legendy mapy
Autor: Kacper "Katz" Jędrzejczak, Licencja: CC0
Tablica nr IV pod pomnikiem Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni
Autor: Kacper "Katz" Jędrzejczak, Licencja: CC0
Pomnik Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni - front
Autor: Kacper "Katz" Jędrzejczak, Licencja: CC0
Tablica nr II pod pomnikiem Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni
Autor:
Mapa gminy Gdynia, Polska
Autor: Kacper "Katz" Jędrzejczak, Licencja: CC0
Tablica nr I pod pomnikiem Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni
Autor: Kacper "Katz" Jędrzejczak, Licencja: CC0
Tablica nr III pod pomnikiem Ofiar I Wojny Światowej w Gdyni