Pomnik Powstańców Śląskich

Pomnik Powstańców Śląskich
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Katowice

Miejsce

Aleja Wojciecha Korfantego w Katowicach

Typ pomnika

pomnik

Projektant

rzeźbiarz Gustaw Zemła
architekt Wojciech Zabłocki

Data budowy

1967[1]

Data odsłonięcia

1967-09-01T00:00:00.001 1 września 1967(dts)

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Pomnik Powstańców Śląskich”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pomnik Powstańców Śląskich”
Ziemia50°15′49″N 19°01′26″E/50,263611 19,023889

Pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach (śl. Dynkmal Ślůnskich Powstańcůw) – pomnik upamiętniający trzy wystąpienia zbrojne ludności śląskiej przeciwko władzom niemieckim, mające na celu wywalczenie przyłączenia Górnego Śląska do Polski.

Lokalizacja

Znajduje się w pobliżu katowickiego ronda gen. Jerzego Ziętka[2] przy alei Wojciecha Korfantego, w parku Powstańców Śląskich.

Historia

Kamień węgielny pod budowę pomnika wmurowano 3 maja 1966, w czasie obchodów jubileuszu Tysiąclecia Państwa Polskiego[3]. Pomnik odsłonięto 1 września 1967 roku. Autorami projektu byli rzeźbiarz prof. Gustaw Zemła i architekt Wojciech Zabłocki[2]. Stalowa konstrukcja została odlana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych. Wybudowano go na miejscu cmentarza żołnierzy Armii Czerwonej[4], których mogiły ekshumowano i przeniesiono do parku Tadeusza Kościuszki[2][5][6].

Opis

Pomnik ma formę trzech orlich skrzydeł symbolizujących trzy powstania śląskie z lat 1919–1921. Sfinansowanie budowy tak okazałego pomnika nastręczało problemów ze względu na wysoki koszt. Ówczesny wojewoda gen. Jerzy Ziętek z konsekwencją i cierpliwością zabiegał w stolicy o dofinansowanie tego przedsięwzięcia. Ostatecznie stanęło na tym, że został ufundowany przez społeczeństwo Warszawy, jako dar dla społeczeństwa Górnego Śląska. Jest jednym z symboli Katowic[7].

Pierwotnie na pionowej skarpie od strony katowickiego ronda widniały nazwy miejscowości – pól bitewnych. Następnie, podczas budowy Drogowej Trasy Średnicowej i przebudowy Ronda w latach 2004–2005, zostały skradzione. Ponownie nazwy miejscowości, głównie dzięki interwencjom mieszkańców, wróciły na skarpę w 2016 r[8][9].

Park

Drzewostan przy pomniku jest pozostałością ogrodu znajdującego się przy Zamku Thiele-Wincklerów, istniejącego w miejscu dzisiejszego Hotelu Katowice i parku Powstańców Śląskich[10].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 21 lipca 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający Pomnik Powstańców Śląskich o nominale 60 gr. Autorem projektu znaczka był Ryszard Dudzicki. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.[11]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-19]. (pol.).
  2. ↑ a b c 90. rocznica wybuchu III powstania śląskiego. Dowiedz się więcej o katowickich Skrzydłach (pol.) www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-06-19].
  3. ↑ Jakub Kowalski. Milenium czy tysiąclecie?. „Rzeczpospolita”. 300 (7897), s. PR-004, 24 grudnia 2007. Warszawa: Presspublica. ISSN 0208-9130. 
  4. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 53, ISBN 978-83-7729-502-1.
  5. ↑ Pomnik Powstańców Śląskich trzeba remontować. www.portal.katowice.pl. [dostęp 2011-06-19]. (pol.).
  6. ↑ Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 36. ISBN 83-907154-5-7.
  7. ↑ Henryka Wach-Malicka: Znacie historię pomnika Powstańców Śląskich w Katowicach?. Dziennik Zachodni. [dostęp 2017-02-10]. (pol.).
  8. ↑ Odtworzono napisy na pomniku Powstańców Śląskich w Katowicach. Dzieje.pl, 2016-06-27. [dostęp 2017-02-10]. (pol.).
  9. ↑ Justyna Przybytek: Na bastionie Pomnika Powstańców Śląskich znów są nazwy śląskich miejscowości. katowice.naszemiasto.pl, 2016-07-02. [dostęp 2017-02-10]. (pol.).
  10. ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała Rady Miasta Katowice w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Park Powstańców Śląskich”. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-19]. (pol.).
  11. ↑ Marek Jedziniak: Pomnik Powstańców Śląskich. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-31]. (pol.).

Bibliografia

  • Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 453, 506.
  • Katowice – Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 26.
  • Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 56. ISBN 83-85831-35-5.
Ważniejsze pomniki i obeliski w Katowicach
Istniejące
Śródmieście
Bogucice
Brynów
Dąbrówka Mała
Giszowiec
Janów-Nikiszowiec
Kostuchna
Koszutka
Ligota-Panewniki
Os. Pader.-Muchowiec
Piotrowice-Ochojec
Szopienice-Burowiec
Wełnowiec-Józefowiec
Nieistniejące

Herb Katowic

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Legenda pomnik.svg
Symbol pomnika do legendy mapy
Silesian Insurgents Monument (3).jpg
Autor: Paweł from Poland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Silesian Insurgents Monument in Katowice