Pomnik cesarza Wilhelma I w Bydgoszczy

Pomnik cesarza Wilhelma I

Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Miejscowość	Bydgoszcz
Miejsce	plac Wolności
Typ pomnika	pomnik konny
Projektant	Aleksander Calandrelli
Całkowita wysokość	4 m
Data budowy	1888
Data odsłonięcia	17 września 1893
Data likwidacji	1945
Położenie na mapie Bydgoszczy Pomnik cesarza Wilhelma I
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik cesarza Wilhelma I
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Pomnik cesarza Wilhelma I
53°07′37″N 18°00′18″E/53,126944 18,005000

Pomnik Wilhelma I – pomnik konny, który znajdował się na placu Wolności w Bydgoszczy w latach 1893-1919, a następnie w Międzyrzeczu.

Historia

Idea wzniesienia pomnika cesarza Wilhelma I w Bydgoszczy narodziła się w 1888 podczas uroczystości żałobnych ku czci zmarłego monarchy pruskiego^[1]. Propozycję wzniesienia pomnika zmarłego cesarza, jako hołdu dla twórcy Cesarstwa Niemieckiego podniósł przewodniczący Rady Miasta Bydgoszczy Ludwig Kolwitz. Władze miejskie podjęły pomysł, proponując zarazem, aby ze względu na niedobory w kasie miejskiej zrezygnować z pomnika konnego i ograniczyć się do skromniejszej formy – postaci stojącej^[2].

25 lutego 1888 ukonstytuował się komitet organizacyjny budowy pomnika^[3]. Fundusze na jego budowę pochodziły głównie ze składek społecznych oraz od władz miejskich. W listopadzie 1888 komitet organizacyjny wybrał plac Wolności na miejsce lokalizacji oraz ogłosił konkurs na wykonanie projektu pomnika konnego. Władze miejskie zdecydowały się powierzyć wykonanie pomnika Aleksandrowi Calandrelliemu – rzeźbiarzowi pochodzenia włoskiego, autorowi rzeźb monumentalnych, m.in. posągu konnego Fryderyka Wilhelma IV w Starej Galerii Narodowej w Berlinie^[2]. Artysta w lutym 1891 wystawił projekt pomnika na widok publiczny w sali bydgoskiego ratusza.

Kamień węgielny pod pomnik położono 24 sierpnia 1893 roku. Odlew z brązu wykonała firma odlewnicza A G Bildgiesserei z Friedrichshagen koło Berlina^[4]. Uroczystość odsłonięcia pomnika 17 września 1893 poprzedził uroczysty pochód, który wyruszył o godzinie 11 z Nowego Rynku przez Stary Rynek do placu Wolności^[2]. Uczestniczyli w niej przedstawiciele nadprezydenta Prowincji Poznańskiej, prezydenta Rejencji oraz władze miasta. Uroczystość zakończyła defilada i pochód powrotny do pomnika Fryderyka II na Starym Rynku^[2].

Jeszcze w 1893 dokonano naprawy pomnika, mocując w cokole kopyta końskie. W 1894 ułożono alejki spacerowe okalające pomnik, zainstalowano latarnie gazowe oraz ogrodzono teren ozdobnym łańcuchem. W latach 1893-1919 monument był miejscem wielu oficjalnych uroczystości państwowych.

W lipcu 1919, po przesądzonym postanowieniami traktatu wersalskiego powrocie Bydgoszczy do Polski, pomnik został zdemontowany i wywieziony do Międzyrzecza i nigdy już nie wrócił do Bydgoszczy^[2].

Projekt i wymowa

Pomnik wykonany z brązu przedstawiał cesarza siedzącego na kroczącym stępa koniu. Posąg był przykładem rzeźby klasycznej, nawiązującej do pomnika Marka Aureliusza w Rzymie (II wiek n.e.)^[2]. Ogólny koszt wykonania i postawienia pomnika wyniósł 73 tys. marek^[2]. Ustawiono go na murowanym cokole obłożonym granitowymi płytami. Na płycie czołowej umieszczono dekoracyjną tablicę z imieniem cesarza.

Po ustawieniu na placu posąg był skierowany na zachód, w stronę ulicy Gdańskiej. Mierzył ok. 4 m wysokości^[2].

Zobacz też

• pomniki i rzeźby w Bydgoszczy
• Śródmieście (Bydgoszcz)
• Pomnik Wilhelma I w Toruniu

Przypisy

Bibliografia

• Eugeniusz Gliwiński, Bydgoskie pomniki w latach zaboru pruskiego, [w:] „Kalendarz Bydgoski”, 1996.
• Marek Romaniuk, Pomnik konny cesarza Wilhelma I w Bydgoszczy, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, z. 4, Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1999.