Pomnik królowej Wiktorii w Valletcie

Pomnik królowej Wiktorii

Statue of Queen Victoria

© Marie-Lan Nguyen / Wikimedia Commons, CC BY 2.5 Pomnik w 2012
Państwo	Malta
Miejscowość	Valletta
Miejsce	Misraħ ir-Repubblika
Projektant	Giuseppe Valenti
Materiał	marmur
Data odsłonięcia	5 sierpnia 1891
Położenie na mapie Malty Pomnik królowej Wiktorii
Położenie na mapie Morza Śródziemnego Pomnik królowej Wiktorii
35°53′54,3″N 14°30′48,0″E/35,898417 14,513333

Pomnik królowej Wiktorii w Valletcie – monument usytuowany przed Biblioteką Narodową Malty na Republic Square w Valletcie na Malcie. Wyrzeźbiony został z marmuru przez sycylijskiego artystę Giuseppe Valentiego. Przedstawia siedzącą królową, mającą na sobie szal z koronki maltańskiej. Pomnik został umieszczony na placu 5 sierpnia 1891, zastępując na tym miejscu brązowy pomnik Antonio Manoela de Vilheny.

Historia

Miejsce, w którym stoi pomnik było puste do połowy XIX wieku. Wtedy to gubernator John Le Marchant umieścił tam brązowy pomnik Antonio Manoela de Vilheny, odlany w 1736, który wcześniej znajdował się w forcie Manoel, zaś na placu wokół monumentu założył ogród z drzewami pomarańczowymi. Po umieszczeniu pomnika królowej Wiktorii w miejscu posągu Vilheny ten ostatni został przeniesiony do Floriany, a drzewa pomarańczowe usunięto^[1].

Plac na początku XX wieku, z widocznym posągiem pośrodku

Monument ku czci brytyjskiej monarchini zamówiono w drodze publicznej subskrypcji dla upamiętnienia Złotego Jubileuszu królowej Wiktorii(ang.) w 1887. Został wyrzeźbiony w Palermo^[2] przez sycylijskiego artystę Giuseppe Valentiego, a odsłonięcia dokonano 5 sierpnia 1891. Ten sam artysta w 1885 wyrzeźbił posąg św. Publiusza dla katedry w Mdinie^[3].

W 1901, dziesięć lat po odsłonięciu, monument Wiktorii stał się centralnym punktem publicznych obchodów żałoby po śmierci królowej^[4].

Podczas II wojny światowej pomnik prawdopodobnie został uszkodzony przez szrapnel oraz wstrząsy spowodowane eksplozją bomb w pobliżu^[3]. W latach 60. XX wieku posąg podobno stał się celem socjalistów, którzy pomalowali go czerwoną farbą. Sporadycznie postulowano jego usunięcie, nawet po tym, jak w 1964 Malta stała się niepodległym państwem, a później w 1974 republiką^[5]. Plac, na którym znajduje się posąg, oficjalnie znany jako Misraħ ir-Repubblika (Plac Republiki), nadal jest powszechnie określany jako „Pjazza Reġina” (Plac Królowej) ze względu na monument Wiktorii^[6].

Na przestrzeni lat stan pomnika się pogarszał z powodu warunków pogodowych i dzikich gołębi, które są powszechne w okolicy. Na początku XXI wieku części cokołu zostały wyszczerbione, brakowało palców lewej ręki oraz części korony i berła. Napisy na cokole również uległy erozji. W 2011 zabytek został oczyszczony i odrestaurowany, a prace konserwatorskie prowadzone były przez Heritage ResCo. Restauracja była sponsorowana przez M. Demajo Group i Din l-Art Ħelwa, pewną pomoc zapewniło też Ministerstwo Zasobów i Spraw Wiejskich^[3][7].

W czerwcu 2020 pojawiły się wezwania do usunięcia pomnika, w następstwie usuwania wielu posągów w Stanach Zjednoczonych i innych państwach podczas protestów po śmierci George’a Floyda. Mario Azzopardi, były dyrektor artystyczny Europejskiej Stolicy Kultury 2018, nazwał posąg „kolonialną nieprzyzwoitością” (ang.  colonial obscenity) i wezwał do jego usunięcia^[8], podczas gdy przewodniczący Malta Book Council, Mark Camilleri, wezwał do jego przeniesienia i zastąpienia pomnikiem wybitnego maltańskiego intelektualisty^[5]. Byli też tacy, którzy sprzeciwiali się usunięciu monumentu , m.in. założyciel Fondazzjoni Wirt Artna Mario Farrugia^[9] oraz minister kultury José Herrera. Ten ostatni stwierdził, że usunięcie pomników brytyjskich rządów kolonialnych na Malcie byłoby „śmieszne” i nie zmieniłoby faktu, że wyspy były pod obcym panowaniem przez większość jej historii^[10].

Opis pomnika

Pomnik i cokół w 2014

Posąg przedstawia królową Wiktorię ubraną w szal z koronki maltańskiej^[3], nawiązując do faktu, że zamówiła „osiem tuzinów par długich i osiem tuzinów par krótkich rękawiczek, oprócz szala” z koronki maltańskiej. Według Jesmonda Grecha zrobiła to, „próbując ożywić to starożytne rzemiosło”^[11].

Pomnik został wyrzeźbiony z białego marmuru, zaś cokół i prowadzące do niego stopnie wykonano z szarego kamienia^[7]. Na cokole umieszczone są dwa herby, odlane z brązu: Wielkiej Brytanii z przodu i Malty z tyłu^[3].

Przypisy