Pomniki Jana Heweliusza w Gdańsku

Pomnik Jana Heweliusza
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Miejsce	Przymorze Małe, ul. Zgody 6
Typ pomnika	posąg
Projektant	Wiesław Pietroń
Materiał	beton
Całkowita wysokość	około 4 m
Data odsłonięcia	12 maja 1973
brak współrzędnych

Pomnik Jana Heweliusza
	(c) I, Pplecke, CC-BY-SA-3.0
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Miejsce	Stare Miasto, ul. Korzenna
Typ pomnika	posąg
Projektant	Jan Szczypka
Całkowita wysokość	ponad 3 m
Data odsłonięcia	28 stycznia 2006
brak współrzędnych

Pomnik Jana Heweliusza
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Miejsce	Stare Miasto, ul. Wodopój
Projektant	Michał Gąsienica Szostak
Całkowita wysokość	około 3 m
Data odsłonięcia	18 lutego 1973
brak współrzędnych

Pomniki Jana Heweliusza – dwa pomniki wybitnego polskiego astronoma Jana Heweliusza na gdańskim Starym Mieście i jeden w dzielnicy Przymorze Małe.

Historia

Jan Heweliusz, pochodzący z Gdańska i przez większość życia związany z miastem, żył w latach 1611-1687^[1]. Na terenie miasta upamiętniają go trzy pomniki. Pierwszy pomnik powstał w 1973 z dobrowolnych składek gdańszczan, zbieranych od 1970 z inicjatywy gdańskiego klubu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci „Neptun”. Wykonany jest z piaskowca, a astrolabium z miedzianej blachy. Na kolumnie są zainstalowane litery, w pięciu wierszach tworzące napis: JANOWI / HEWELIUSZOWI / GDAŃSKA / MŁODZIEŻ / 1973. Pomnik został odsłonięty 18 lutego 1973, w trakcie uroczystych obchodów 500-lecia urodzin polskiego astronoma Mikołaja Kopernika, na skwerze między Wielkim Młynem^[2] a Ratuszem Staromiejskim przy ul. Korzennej. Autorem pomnika był zakopiańsko-gdański artysta rzeźbiarz Michał Gąsienica Szostak. W 2004 pomnik został przeniesiony na zieleniec między Hotelem Mercure Gdańsk Stare Miasto (dawny Hotel Heweliusz) - znajdującym się przy ul. Heweliusza, a ul. Wodopój^[3].

12 maja 1973 odsłonięto drugi gdański pomnik astronoma, na Przymorzu Małym, w związku z nadaniem ówczesnej Szkole Podstawowej nr 71 imienia astronoma. Mimo likwidacji w 2001 szkoły (na rzecz gimnazjum) pomnik autorstwa gdańskiego rzeźbiarza Wiesława Pietronia pozostawionu na placu przed wejściem do budynku od ul. Zgody^[4].

28 stycznia 2006 przed Ratuszem Staromiejskim, podczas obchodów 395. rocznicy urodzin Jana Heweliusza, odsłonięto trzeci pomnik Heweliusza w Gdańsku. Został umieszczony w miejscu pierwotnej lokalizacji pierwszego pomnika. Autorem pomnika jest gdański rzeźbiarz Jan Szczypka. Monument wykonany w brązie przedstawia naturalnej wielkości siedzącą postać uczonego^[5]. Rzeźba została utrzymana w stylistyce późnego baroku^[6]. W otaczającym trotuarze zostały umieszczone trzy płyty informacyjne, po jednej w języku polskim, angielskim i niemieckim. W 2009 autor pomnika zaprojektował mapę gwiaździstego nieba na jednej ze ścian kamienicy przed trzecim pomnikiem Jana Heweliusza, by postać uczonego spoglądała na mapȩ nieba^[7].

Pierwszy pomnik Heweliusza w drugiej lokalizacji, na tle dawnego Hotelu Heweliusz
Trzeci pomnik Heweliusza na tle mapy nieba
Zbliżenie trzeciego pomnika
Jedna z płyt w trotuarze przy trzecim pomniku