Pomocnik (roślina)

Pomocnik
Ilustracja
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0

Pomocnik baldaszkowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

wrzosowate

Rodzaj

pomocnik

Nazwa systematyczna
Chimaphila Pursh
Fl. Amer. Sept. 1: 279, 300. Dec (sero) 1813-Jan 1814
Typ nomenklatoryczny

Chimaphila maculata (L.) Pursh (Pyrola maculata L.)[3]

Synonimy

Pseva Raf.[4]

Chimaphila maculata

Pomocnik (Chimaphila) – rodzaj roślin należących do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Obejmuje 5 gatunków[5][4]. Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty na półkuli północnej pod wpływem klimatu umiarkowanego. 2n = 26[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Na wszystkich tych kontynentach rośnie pomocnik baldaszkowy Ch. umbellata. W Azji wschodniej obecne są dwa gatunki (Ch. japonica i Ch. monticola). Także dwa gatunki rosną w Ameryce Północnej – Ch. menziesii występuje w zachodniej części kontynentu, a Ch. maculata we wschodniej oraz w Ameryce Środkowej[4]. Jedynym przedstawicielem rodzaju we florze Polski jest pomocnik baldaszkowy[6].

Morfologia

Pokrój
Niewielkie (do 20 cm wysokości) byliny płożące lub wzniesione[5][7]. Rośliny nagie lub owłosione[7].
Liście
Zimozielone, ogonkowe, wyrastają na łodydze skrętolegle lub w nibyokółkach po 2–6. Blaszka skórzasta i naga, lancetowata, jajowata lub łopatkowata, całobrzega lub piłkowana, czasem plamiasta[7].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo lub częściej skupione po kilka w baldachogrono lub pozorny baldach na szczytach pędów. Szypułki kwiatowe są nagie do owłosionych, w czasie owocowania są prosto wzniesione. Kielich składa się z 5 jajowatych lub zaokrąglonych działek, zrośniętych tylko u nasady. Płatków korony jest 5, są one wolne, barwy białej lub różowej, często fioletowo nabiegłe. Pręcików jest 10. Zalążnia jest pięciokomorowa, ale z niepełnymi przegrodami. Szyjka słupka pojedyncza[7].
Owoce
Wzniesione torebki zawierające ok. tysiąca drobnych, oskrzydlonych nasion[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Należy do plemienia Pyroleae, podrodziny Monotropoideae[8], rodziny wrzosowatych Ericaceae[2]. W obrębie plemienia Pyroleae rodzaj zajmuje pozycję siostrzaną względem rodzaju gruszycznik Moneses, z którym łączą go liczne synapomorfie – pojedyncze kwiaty, podobnie zbudowane ziarna pyłku, budowa anatomiczna słupka, podobnie funkcjonująca szypułka kwiatowa i otwierające się owoce, ta sama liczba chromosomów (x = 13). Ta para rodzajów jest siostrzana względem rodzaju gruszyczka Pyrola, a te trzy rodzaje razem tworzą grupę siostrzaną względem rodzaju gruszynka Orthilia – bazalnego w obrębie plemienia Pyroleae[9].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-09-04] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
  4. ↑ a b c d Chimaphila Pursh. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-05].
  5. ↑ a b c Chimaphila. Flora of China. [dostęp 2008-12-12]. (ang.).
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 59, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b c d e Craig C. Freeman: Chimaphila Pursh. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-06-05].
  8. ↑ Genus Chimaphila Pursh. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-05].
  9. ↑ Liu i inni, Phylogeny of Pyroleae (Ericaceae): implications for character evolution, „J Plant Res”, 124, 2011, s. 325–337, DOI: 10.1007/s10265-010-0376-8.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Chimaphila2.jpg
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Flowering Chimaphila umbellata ssp. umbellata.