Pomona (bogini)

Pomona
bogini sadów, ogrodów i owoców
Ilustracja
Pomona (mal. Nicolas Fouché, ok. 1700)
Występowaniemitologia rzymska
Atrybutyróg obfitości, kosz z owocami i kwiatami
Teren kultustarożytny Rzym
Rodzina
MążWertumnus

Pomonanimfa uważana w wierzeniach rzymskich za boginię sadów, ogrodów i owoców[a]. Jej miano wywodzi się wprost od łac. pōmŭm (owoc, drzewo owocowe)[b].

Przypisywano jej związki z różnymi bóstwami polnymi i leśnymi, m.in. z Sylwanem, Pikusem i Wertumnusem[1]. Niekiedy uważano za małżonkę mitycznego latyńskiego króla Pikusa[2], którego miłość do niej miała uchronić od czarów Kirke pragnącej przemienić go w dzięcioła[c] [3].

Według wersji przytoczonej przez Owidiusza w Metamorfozach (np. XIV, 623n), odrzuciła zaloty Sylena i Priapa, ostatecznie zostając małżonką Wertumnusa – bóstwa także związanego z urodzajem i przemianą pór roku[4].

Jej święto u Rzymian nosiło nazwę Pomonal, a kult miał własnego kapłana[5] z kategorii mniejszych flaminów (flamen Pomonalis), który sprawował go w świętym gaju, również zwanym Pomonal, położonym przy drodze z Rzymu do Ostii[6][7].

W sztuce przedstawiana z rogiem obfitości bądź jako siedząca na koszu wypełnionym owocami i kwiatami, a w ręku trzymająca gałąź z jabłkami. Jej wyobrażenie z czasów rzymskich (tzw. Pomona z Uffizi) znajduje się we florenckiej Galerii Uffizi[8].

W sztuce późniejszych epok, od renesansu i baroku stała się częstym tematem w rzeźbie, zwłaszcza plenerowej (ogrodowej, parkowej), m.in. w Wersalu (np. posąg dłuta Étienne Le Hongre), Berlinie, Petersburgu. Akt Pomony w brązie, nawiązujący do form klasycznych, stworzył Aristide Maillol dla ogrodów w paryskich Tuileriach (1910).

Imię bogini nadano odkrytej w 1854 r. planetoidzie z pasa okrążającego Słońce.

Uwagi

  1. J. Parandowski nazywa ją lapidarnie „boginią dojrzewających jabłek” (Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, ​ISBN 83-210-0677-9​, s. 220).
  2. Tak wyjaśnia je również Pompejusz Festus w swym leksykonie De verborum significatione (144,12n).
  3. W wersji odnotowanej przez Serwiusza (Commentarius in Vergilii Aeneida VII,190).

Przypisy

  1. Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 1996, ​ISBN 83-7132-266-6​, s. 254-255
  2. Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Znak, 1996, ​ISBN 83-7006-597-X​, s. 319.
  3. Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1997, ​ISBN 83-0404-389-0​, s. 299.
  4. Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, ​ISBN 978-83-04-047686​, s. 305.
  5. Bogowie, demony, herosi. Leksykon, dz. cyt., s. 319.
  6. Aleksander Krawczuk: Mitologia starożytnej Italii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1984, ​ISBN 83-221-0119-8​, s. 200.
  7. Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, dz. cyt., s. 299.
  8. Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii…, dz. cyt., s. 305.

Media użyte na tej stronie

She-wolf suckles Romulus and Remus.jpg
The Capitoline she-wolf with the boys Romulus and Remus. Museo Nuovo in the Palazzo dei Conservatori, Rome.