Pomorze Zachodnie

Pomorze Zachodnie
Zôpadnô Pòmòrskô, Pommern
Herb
Państwa	Polska; Niemcy
Stolica	Szczecin
Ważniejsze miejscowości	Koszalin, Słupsk, Stargard, Stralsund

Polska za panowania Bolesława III Krzywoustego (1102-1138)

Pomorze Zachodnie (Pomorze Nadodrzańskie, Pomorze Szczecińskie^[1] łac. Pomerania, kaszub. Zôpadnô Pòmòrskô, niem. Pommern^[2]) – kraina historyczna nad dolną Odrą i mniejszymi rzekami uchodzącymi do Zatoki Pomorskiej, między Reknicą a Łebą. Na zachodzie graniczy z Meklemburgią, na południu z Brandenburgią i ziemią lubuską, na południowym wschodzie z Wielkopolską (Krajną), a na wschodzie z Pomorzem Gdańskim. Nazwę Pommern nosiła również prowincja w Królestwie Prus.

Granice i podział

Księstwo pomorskie – mapa z 1635 r.

W związku z licznymi na przestrzeni wieków zmianami granic i stref wpływów niemożliwe jest dokładne określenie granic Pomorza Zachodniego, zwłaszcza jego południowej i wschodniej granicy na terenie Polski. Niektóre opracowania ograniczają zasięg Pomorza Zachodniego do granic księstwa pomorskiego (które zmieniały się w czasie, przez kilkaset lat istnienia państwa). Inne poszerzają ten obszar m.in. o terytorium Nowej Marchii, która zajęła obszary zamieszkiwane pierwotnie przez plemiona pomorskie i lubuskie. Jeszcze inne bazują na granicach Prowincji Pomorze czy rzadziej Pomorza Szwedzkiego. Za ziemię pogranicza pomiędzy Pomorzem Zachodnim a Pomorzem Gdańskim (Wschodnim) najczęściej uznaje się ziemię lęborsko-bytowską. Najbardziej praktyczna i najprostsza wersja granic nawiązująca także do obecnego podziału na województwa zalicza do Pomorza Zachodniego kombinację (sumę) następujących obszarów:

obszar dawnego księstwa pomorskiego,
obszar dawnej prowincji Pomorze.

Według historiografii niemieckiej Pomorze Zachodnie dzieliło się na:

Pomorze Tylne – na wschód od Odry,
Pomorze Przednie (Pomorze Zaodrzańskie, Przedpomorze) – na zachód od Odry,
Wyspę Rugię.

Gospodarka

Gospodarka Pomorza Zachodniego jest nierozerwalnie związana z morzem. W regionie dominują takie gałęzie przemysłu jak rybołówstwo i przemysł stoczniowy, a także przemysł spożywczy, przetwórczy i chemiczny. Jednym z większych źródeł dochodu regionu jest turystyka.

Historia

Miasta

Do największych miast Pomorza Zachodniego (powyżej 15 tys. mieszkańców) należą:

Lp.	Miasto	Populacja (2021)	Powierzchnia	Jednostka administracyjna
1.	Szczecin	396 472	300,55 km²	województwo zachodniopomorskie
2.	Koszalin	105 801	98,34 km²	województwo zachodniopomorskie
3.	Słupsk	89 180	43,15 km²	województwo pomorskie
4.	Stargard	67 430	48,08 km²	województwo zachodniopomorskie
5.	Stralsund	59 171	54,59 km²	Meklemburgia-Pomorze Przednie
6.	Greifswald	59 332	50,81 km²	Meklemburgia-Pomorze Przednie
7.	Kołobrzeg	45 930	25,67 km²	województwo zachodniopomorskie
8.	Świnoujście	40 696	197,23 km²	województwo zachodniopomorskie
9.	Szczecinek	39 705	48,48 km²	województwo zachodniopomorskie
10.	Police	32 034	37,31 km²	województwo zachodniopomorskie
11.	Białogard	23 811	25,73 km²	województwo zachodniopomorskie
12.	Goleniów	21 876	11,78 km²	województwo zachodniopomorskie
13.	Gryfino	20 792	9,58 km²	województwo zachodniopomorskie
14.	Nowogard	16 264	12,44 km²	województwo zachodniopomorskie
15.	Gryfice	16 130	12,40 km²	województwo zachodniopomorskie

Zamki Książąt Pomorskich

Charakterystycznymi zabytkowymi obiektami Pomorza Zachodniego są zamki książąt pomorskich, które można znaleźć zarówno w polskiej, jak i niemieckiej części regionu:

Zobacz też

Przypisy

↑ KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., Kongres Obywatelski, 13 lipca 2019, Cytat: "Kres niemieckiej prowincji pomorskiej nastąpił 25 kwietnia 1945 r. Szczecin opuścili gauleiter Pomorza Franz Schwede‑Coburg i nadburmistrz Wilhelm Faber. Zanim do tego doszło, w walkach na Pomorzu Szczecińskim zginęło około 30 tys. żołnierzy radzieckich i około 3 tys. polskich." .
↑ „W polskiej tradycji historycznej nadodrzańska część Pomorza objęta jest terminem Pomorze Zachodnie, natomiast część nadwiślańska nazywana jest Pomorzem Wschodnim. W języku niemieckim pod pojęciem Pomorze (Pommern) funkcjonuje obszar zawężony do polskiego Pomorza Zachodniego. Jednocześnie dla terenów rozciągających się na zachód od Odry używa się terminu Pomorze Przednie (Vorpommern), a dla obszarów na wschód od Odry terminu Pomorze Tylne (Hinterpommern). Polskiemu terminowi Pomorze Wschodnie odpowiada niemieckie określenie Pommerellen”. Andrzej Świrko: Szlakiem dawnych rodów pomorskich - von Manteuffel, von Kleist, von Glasenapp, von Wedel. Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty, 2008, s. 2.

Bibliografia

Pomorze Zachodnie poprzez wieki. J.M. Piskorski (red.). Wydawnictwo Zamku Książąt Pomorskich, Szczecin 1999
Historia Pomorza. Gerard Labuda (red.). T. 1. Cz. 1 i 2. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1969
CIT Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie. zamek.szczecin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-18)].
Wrota Pomorza Zachodniego
www.folklor.biz/historia

Linki zewnętrzne

RyszardR. Lipczuk RyszardR., Ślady przeszłości w miastach Pomorza Zachodniego | Przegląd Dziennikarski [dostęp 2022-10-19] (pol.).

[1] KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., Kongres Obywatelski, 13 lipca 2019, Cytat: "Kres niemieckiej prowincji pomorskiej nastąpił 25 kwietnia 1945 r. Szczecin opuścili gauleiter Pomorza Franz Schwede‑Coburg i nadburmistrz Wilhelm Faber. Zanim do tego doszło, w walkach na Pomorzu Szczecińskim zginęło około 30 tys. żołnierzy radzieckich i około 3 tys. polskich." .

[2] „W polskiej tradycji historycznej nadodrzańska część Pomorza objęta jest terminem Pomorze Zachodnie, natomiast część nadwiślańska nazywana jest Pomorzem Wschodnim. W języku niemieckim pod pojęciem Pomorze (Pommern) funkcjonuje obszar zawężony do polskiego Pomorza Zachodniego. Jednocześnie dla terenów rozciągających się na zachód od Odry używa się terminu Pomorze Przednie (Vorpommern), a dla obszarów na wschód od Odry terminu Pomorze Tylne (Hinterpommern). Polskiemu terminowi Pomorze Wschodnie odpowiada niemieckie określenie Pommerellen”. Andrzej Świrko: Szlakiem dawnych rodów pomorskich - von Manteuffel, von Kleist, von Glasenapp, von Wedel. Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty, 2008, s. 2.

[3] Związana także z Pomorzem Zachodnim.

[przyw-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f miasto-przywódca rejonu lub okręgu

[wazne-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie

[1]

[2]

[A]

[A]

[B]

Region nadreński (Ren – Moza)	Dinant Duisburg Düsseldorf Emmerich Grieth KOLONIA^[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel
Region IJssel i Zuiderzee	Arnhem DEVENTER^[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN^[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle
Wybrzeże Morza Północnego	Groningen BREMA^[B] Stade Buxtehude HAMBURG^[B]
Między Renem i Wezerą (Westfalia)	Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bödefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND^[A] Drolshagen Dülmen Essen Eversberg Freienohl Fürstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Hörde Hüsten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Lüdenscheid Lünen Melle Menden Minden MÜNSTER^[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRÜCK^[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbrück Ratingen Recklinghausen Rheine Rüthen Schwerte SOEST^[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vörden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbrück
Między Wezerą i Łabą (Dolna Saksonia)	Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK^[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR^[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM^[B] LÜNEBURG^[B] MAGDEBURG^[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermünde Ulzen Werben
Niemcy środkowe (na południe do Harzu między górną Wezerą i Soławą)	Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Mühlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar
Brandenburgia	Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odrą Havelberg Cölln Kyritz Perleberg Pritzwalk
Południowe wybrzeże Bałtyku w granicach cesarstwa	Kilonia LUBEKA^[A] WISMAR^[B] ROSTOCK^[B] STRALSUND^[B] Greifswald Demmin Gützkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniów Gryfice Kamień Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatów Wolin
Prusy, Polska	Braniewo Chełmno GDAŃSK^[A] Elbląg KRÓLEWIEC^[B] TORUŃ^[B] Wrocław Kraków
Inflanty	DORPAT^[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL^[B] Roop RYGA^[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa
Szwecja	Kalmar Nyköping SZTOKHOLM^[B] VISBY^[A]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne