Poręba

Poręba

— miasto i gmina —
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	zawierciański
Data założenia	XIV w.
Prawa miejskie	1973–1975, 1982
Burmistrz	Ryszard Spyra
Powierzchnia	40,04 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	8480[1] 216,4 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-480
Tablice rejestracyjne	SZA
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Poręba
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Poręba
Położenie na mapie województwa śląskiego Poręba
50°29′34″N 19°20′01″E/50,492778 19,333611
TERC (TERYT)	2416011
SIMC	0942216
Urząd miejski ul. Dworcowa 1 42-480 Poręba
Strona internetowa
BIP

Poręba – miasto w Polsce, położone w województwie śląskim, powiecie zawierciańskim nad Czarną Przemszą.

Od 1933 ścisły obszar Poręby dzieli się na trzy sektory^[2]:

• Poręba I (Nowa Wieś i osiedle fabryczne)
• Poręba II (wieś Poręba)
• Poręba III (wieś Kierszula)

W skład miejscowości wchodzą także dawne wsie: Dziechciarze, Krawce, Niwki i Krzemenda.

Poręba - widok z samolotu

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Piramida wieku mieszkańców Poręby w 2014 r.^[1]:

Integralne części miasta Poręba

Historia

Osada założona została w XIV w. Pierwsza wzmianka o Porębie pochodzi z 1373 r. Do 1954 r. siedziba gminy Poręba. W 1957 r. uzyskała status osiedla. W latach 1973–1975 i od 1982 r. była samodzielnym miastem. W latach 1975–1982 położona w granicach Zawiercia. Na terenie dzisiejszej Poręby istniało dawniej wielkie rozlewisko wodne zwane Czarnym Jeziorem. Od tego jeziora Poręba wzięła część swej pierwotnej nazwy. W 1375 osada nosiła nazwę Czarnej Poręby i należała do morawczyka Krzywosąda, zwanego pospolicie Krzywakiem. W XV w. nazwa została zmieniona na Porębę Mrzygłodzką i przeszła w ręce szlachcica Pileckiego. W XVI w. osadnictwo tych terenów na prawie magdeburskim spowodowało znaczny rozkwit Poręby. Bujne tereny leśne, złoża węgla brunatnego i rudy sprzyjały rozwojowi przemysłu. W miejscowych lasach wypalano węgiel drzewny. Rozwijał się wytop żelaza oraz stali.

Po III rozbiorze Polski, w 1795 r., wybudowano w zakładzie pierwszy piec do przetapiania rudy. Uruchomienie pieca odlewniczego stworzyło z Poręby ośrodek przemysłowy. Odlewano rury żelazne, elementy do młynów, cegielni oraz innych fabryk, a także na potrzeby rolnictwa. Odlewnia odlewała naczynia emaliowane i urządzenia sanitarne. Poręba rozwijała się wraz z fabryką. Powstawały nowe osiedla. W latach 1930–1935 wybudowano trzy szkoły podstawowe. W czasie II wojny światowej Niemcy zmienili nazwę Poręby na „Haudorf”. Jeszcze przed I wojną światową w fabryce rozpoczęto produkcję obrabiarek, a po II wojnie obrabiarek ciężkich.

W latach 1975–1982 Poręba była dzielnicą Zawiercia.

System Identyfikacji Miejskiej w Porębie

Turystyka

Poręba słynie także z lokalnej potrawy zwanej prażonkami (ziemniaki pokrojone w grube plastry pieczone razem z kiełbasą, boczkiem, cebulą i innymi składnikami). Unikatem jest też naczynie do ich przyrządzania jest to kociołek produkowany w Porębie od ponad 200 lat. Współcześnie ten odlew żeliwny posiada trzy nóżki i pokrywę, która jest do garnka dociskana śrubą. Jednak dawniej potrawę w garnku przykrywano odwróconą darnią trawy.

Co roku w Porębie urządzany jest Światowy Festiwal Prażonek, gdzie mieszkańcy wspólnie pieką w prażonki. Główną atrakcją festiwalu jest prażenie wielkiego żeliwnego kotła wypełnionego 160 kg ziemniaków.

Zabytki

Wieża wyciągowa do transportu wsadu wielkopiecowego z 1798 roku

• wieża wyciągowa w Porębie z 1798 r. – jeden z najstarszych zabytków techniki w województwie śląskim;
• dwie kapliczki z przełomu XVIII i XIX w. znajdujące się w Porębie i na Górce;
• pałacyk z przełomu XVIII i XIX w. obecnie poczta;
• pałacyk z XIX w. obecnie urząd miasta;
• kościół neogotycki z lat 1901–1908;
• stary piec odlewniczy (wspomniana wyżej wieża wyciągowa to fragment pieca odlewniczego);
• dąb „Bartek” liczący ponad 700 lat, obwód 600 cm najstarszy pomnik przyrody w województwie śląskim;
• dwie lipy liczące około 300 lat znajdujące się na Krzemiendzie przy trasie Zawiercie – Siewierz;
• starodrzew 92 dębów przy ul. Przemysłowej;
• hala starego zakładu z 1898 r. (spłonęła 2 czerwca 2008 r. – pozostały jednak mury zewnętrzne);
• karczma z II połowy XIX w. w Niwkach.

Transport

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 78 Chmielnik – Chałupki i linia kolejowa Tarnowskie Góry – Zawiercie.

Przystanek autobusowy w Porębie

Obiekty sportowe

• Stadion Miejski w Porębie
• Boisko sportowe do siatkówki plażowej koło FUM PORĘBA
• Boisko sportowe do tenisa koło FUM PORĘBA
• Basen koło FUM PORĘBA
• Dwa zalewy Poręba I i Poręba II
• Boisko do gry w piłkę nożną, piłkę siatkową i koszykówki przy ZS w Porębie
• Hala widowiskowo-sportowa należąca do MZS w Porębie
• Orlik 2012

Edukacja

Przedszkola

• Przedszkole Miejskie nr 1
• Przedszkole nr 2 w Szkole Podstawowej nr 2 im. Jana Pawła II

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wojska Polskiego w Miejskim Zespole Szkół
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Pawła II

Szkoły średnie

• Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół
• Technikum w Zespole Szkół

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół Świętego Józefa Oblubieńca NMP

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Najświętszej Maryi Panny Anielskiej
  • parafia św. Jerzego
  • parafia św. Józefa Oblubienica Najświętszej Maryi Panny
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Poręba (Sala Królestwa ul. Zakładowa 11)^[3]

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie[4]
Kraj	Miasto
Ukraina	Winniki
Węgry	Kistelek

Sąsiednie gminy

Łazy, Myszków, Siewierz, Zawiercie

Zobacz też

• Poręba (powiat pszczyński)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Urząd Miasta Poręba
• e-poreba.pl – Miejski Portal Internetowy
• Mrzygłodzka Poręba, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 772 .
• Poręba 3) Mrzygłodzka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 816 .