Porowatość skały
Porowatość skały lub gruntu – w geologii to zawartość pustych przestrzeni – porów (pory to mikroskopijne otwory w strukturze ciał organicznych lub nieorganicznych).
Terminy
Pory dzielimy na:
- otwarte – połączone ze sobą (i z powierzchnią skały),
- zamknięte – całkowicie otoczone materiałem skalnym.
Wyróżniamy porowatość:
- efektywną (aktywna, czynna, odkryta) to zawartość porów, które łączą się z sobą i z zewnętrzną powierzchnią skały (czyli porów otwartych), pozwalająca na ruch cieczy poprzez ośrodek,
- zakrytą (izolowana) to zawartość porów zamkniętych,
- ogólną (całkowitą) – suma porowatości odkrytej i zakrytej.
Szczególnym przypadkiem jest porowatość szczelinowa polegająca na obecności szczelin powstałych wskutek pękania lub rozbicia skał poprzednio mniej przepuszczalnych.
Parametry
Współczynnik porowatości określany też jako porowatość gruntu wyraża stosunek objętości porów w próbce materiału porowatego do całkowitej objętości próbki. Można go zapisywać jako wartość niemianowaną lub w procentach, przyjmuje wartości od 0 do 1 (od 0 do 100%).
gdzie:
- – objętość porów,
- – objętość szkieletu,
- – objętość całkowita,
- – objętość szkieletu,
Według niektórych źródeł porowatość określamy jako małą, gdy współczynnik porowatości a wysoką, gdy
Wskaźnik porowatości wyraża się stosunkiem objętości porów do objętości szkieletu gruntowego. Zapisuje się go jako wartość niemianowaną, większą od 0
Metody oznaczania
Metody laboratoryjne
- metody oznaczania gęstości, a następnie przeliczenia,
- badanie w porozymetrze – umożliwia wyznaczenie porowatości efektywnej, poprzez nasycenie próbki o znanej objętości cieczą o znanej gęstości właściwej.
Metody terenowe
Oprócz metod laboratoryjnych, porowatość skały można również zmierzyć in situ metodami geofizycznymi:
- metodą elektrometrii wiertniczej,
- metodami radiometrycznymi (neutron – gamma, gamma – gamma),
- profilowaniem akustycznym,
- metodą refleksyjną (pośrednio).