Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy

Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy

Terminal pasażerski T2 w Gdańsku. Po prawej stary, mniejszy T1 - terminal w dużej mierze wyłączony z użytku.
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Typ	cywilne
Data otwarcia	1974
Kod IATA	GDN
Kod ICAO	EPGD
Strefa czasowa	UTC +1
Wysokość	148,7 m n.p.m.
Statystyki ruchu (2021[1])
Liczba pasażerów	2 154 563 26%
Cargo	9171 t
Liczba operacji	20 591
Drogi startowe
Kierunek 11/29: Asfaltobeton, 2800 × 60 m
Położenie na mapie Gdańska GDN
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de GDN
Położenie na mapie województwa pomorskiego GDN
54°22′39″N 18°27′58″E/54,377500 18,466111
Strona internetowa

Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy (kod IATA: GDN, kod ICAO: EPGD) – międzynarodowy port lotniczy położony w gdańskiej dzielnicy Matarnia, pierwotnie nazywany Gdańsk Rębiechowo; położony 10 km od centrum Gdańska i Sopotu oraz 23 km od centrum Gdyni. Port położony jest nieopodal trójmiejskiej obwodnicy. W promieniu 100 km od niego mieszka ok. 2,5 mln osób.

Liczba odprawianych pasażerów klasyfikuje Port lotniczy w Gdańsku jako port lotniczy regionalny główny i jest to obecnie 3. polski port lotniczy za warszawskim lotniskiem Chopina oraz krakowskimi Balicami.

Historia

Pociąg SA136-014 Pomorskiej Kolei Metropolitarnej (PKM) na stacji Gdańsk Port Lotniczy

Gdańsk posiada cywilny port lotniczy od 1919. Pierwszy port powstał na bazie dotychczasowego lotniska wojskowego w Gdańsku-Wrzeszczu, w ówczesnej dzielnicy Danzig-Langfuhr. W okresie międzywojennym obsługiwał on połączenia m.in. z Berlinem, Insterburgiem, Elblągiem, Królewcem, Hamburgiem, Leningradem, Lwowem, Malborkiem, Moskwą, Olsztynem, Słupskiem, Szczecinem i Warszawą; po II wojnie światowej: z Bydgoszczą, Katowicami, Krakowem, Rzeszowem, Szczecinem, Warszawą i Wrocławiem.

W latach 1935-1939 swój port lotniczy miała również Gdynia (Lotnisko w Rumi). W czasie II wojny światowej pełnił on jedynie funkcje wojskowe; obecnie nie istnieje.

W latach 70 XX w. zdecydowano o wyprowadzeniu lotniska w Gdańsku-Wrzeszczu z obszaru otoczonego zabudową mieszkalną i wykorzystaniu odzyskanych terenów pod nowe osiedla mieszkaniowe (Gdańsk-Zaspa). Prace budowlane przy budowie nowego lotniska rozpoczęto w grudniu 1971 roku. Na lotnisko wydzielono obszar 350 ha, w tym 38 ha lasu i terenów zieleni.

1 maja 1974 roku o godzinie 13 na pasie startowym nieotwartego jeszcze lotniska wylądował samolot kursowy z Wrocławia. Uroczyste otwarcie nowego portu lotniczego nastąpiło dzień później (2 maja 1974). Swoją siedzibę znalazły tam biura PLL LOT, administracja lotniska, komisariat MO, urząd celny, poczta oraz placówka służby zdrowia^[2].

Od 1993 gdański port jest spółką prawa handlowego, której właścicielami są głównie miejscowe władze samorządowe: województwo pomorskie (31,45%), Gdańsk (29,45%), Gdynia (1,14%), Sopot (0,35%) oraz Przedsiębiorstwo Państwowe „Porty Lotnicze” (37,61%). W 1997 oddano do użytku terminal T1.

W 2004 r. nadano mu imię dawnego przewodniczącego NSZZ Solidarność i Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy.

W 2006 zarząd lotniska w Gdańsku podpisał z władzami wojskowymi umowę o powierzeniu mu planowanych funkcji cywilnych na wojskowym lotnisku Gdynia-Oksywie we wsi Kosakowo.

19 października 2006 po raz pierwszy gdański port lotniczy osiągnął liczbę miliona pasażerów w ciągu jednego roku.

18 listopada 2010 po raz pierwszy gdański port lotniczy osiągnął liczbę 2 mln pasażerów w ciągu jednego roku.

31 marca 2012 został uroczyście oddany do użytku terminal drugi T2 (koszt budowy – prawie 248 mln zł, w tym dofinansowanie z UE – ponad 87 mln zł), a pierwsi pasażerowie zostali na nim odprawieni 6 kwietnia 2012. W pierwszym etapie budowy terminalu T2 powstał budynek o powierzchni około 39,5 tys. m². Terminal T1 od tamtej pory służył jako grupa 8 bramek dla ruchu Non-Schengen, a także jako tymczasowa hala przylotów do czasu budowy nowej w Terminalu T2.

W styczniu 2014 rozpoczął się drugi etap budowy, rozbudowa terminalu T2^[3], zakończony we wrześniu 2015 roku. W rozbudowanym kosztem 150 mln zł terminalu otwarto nową strefę przylotów z pięcioma karuzelami do odbioru bagażu. Powierzchnia terminala dzięki inwestycji powiększyła się o 15 tys. m kw. Ogółem przepustowość portu wzrosła dzięki inwestycji z 5 do 7 mln pasażerów rocznie. Równocześnie oddano do użytku łącznik komunikacyjny do nowego przystanku kolejowego, nową pętlę autobusową, zmodernizowany układ drogowy.

1 września 2015 uruchomiono linię kolejową z Gdańska Wrzeszcza do Gdańska Osowy (Pomorska Kolej Metropolitalna), dzięki której port lotniczy jako piąty w Polsce (po Krakowie, Warszawie, Szczecinie-Goleniowie i Lublinie) uzyskał pasażerskie połączenie kolejowe.

21 marca 2016 r. w hali przylotów odsłonięto obraz Ostatnia wieczerza Macieja Świeszewskiego. Praca powstawała w latach 1995-2005. W roli apostołów zostali na nim umieszczeni ludzie kultury i sztuki związani z Gdańskiem m.in. Stefan Chwin oraz Paweł Huelle^[4].

Trwa rozbudowa portu lotniczego, w wyniku której przepustowość ma wzrosnąć do 9 mln pasażerów rocznie^[5]. 21 marca 2019 ogłoszono przetarg na rozbudowę terminala T2 o dodatkowy pirs przeznaczony dla obsługi ruchu non-Schengen, z czterema klatkami zewnętrznymi wyposażonymi w rękawy, dzięki którym zwiekszona zostanie liczba jednocześnie obsługiwanych samolotów z tego kierunku (z 1 do 3)^[6]. Do końca 2021 terminal zostanie wydłużony w kierunku zachodnim o 180 m na poziomie parteru i pierwszego piętra w części swojej 46-metrowej szerokości, co powiększy jego powierzchnię użytkową o 16 tys. m kw., do 53 tys. m kw. 16 maja 2019 okazało się, że każda ze złożonych 4 ofert przekroczyła plan finansowy założony na poziomie 177 mln zł netto. W kwotach brutto Budimex zaoferował blisko 383 mln zł i termin realizacji wynoszący 18 miesięcy, Hochtief – 344 mln zł i 18 miesięcy, Doraco – 375 mln zł i 22 miesiące, a spółka NDI 294 mln zł i 21 miesięcy. W tej sytuacji zarząd lotniska podjął decyzję o unieważnieniu przetargu^[7]. W kolejnym przetargu najniższą cenę realizacji zaoferowało Doraco (255 mln 229 tys. 228 zł netto), a Hochtief cenę 262 mln 993 tys. 137 zł netto^[8]. Z pierwszą z tych firm zarząd lotniska zawarł umowę 15 października 2019^[9]. Kamień węgielny wmurowano 5 czerwca 2020^[10], a wiechę na nowej części budynku zawieszono już w początku grudnia 2020^[11]. 8 lutego 2022 pierwsi pasażerowie skorzystali z nowej strefy przylotów^[6].

W 2019 port lotniczy uzyskał przychody w wysokości 200 mln zł oraz zysk netto w wysokości blisko 50 mln zł^[12].

Przewiduje się, że w 2025 na lotnisku odprawionych zostanie 6,6 mln pasażerów^[13]

Na północ od budynku terminala planowane jest powstanie zespołu siedmiu wielkopowierzchniowych budynków o przeznaczeniu biurowym (Alpha, Bravo, Charlie, Delta, Echo, Foxtrot, Golf, Hotel), tzw. Airport City^[14]. 24 października 2019 władze portu zawarły umowę z przedsiębiorstwem Hochtief na realizację pierwszego z biurowców. Koszt inwestycji to 66 mln zł netto^[15]. Kamień węgielny pod inwestycję wmurowano 29 czerwca 2020^[16], a już w listopadzie tego roku zawieszono wiechę nad budynkiem Alpha^[17], który 12 maja 2022 został oddany do użytku^[18][19].

W listopadzie 2021 Polska Agencja Żeglugi Powietrznej podpisała umowę na rozbudowę kosztem 25 mln zł ośrodka kontroli ruchu lotniczego^[20].

Statystyki ruchu

Terminal T1 z 1997 roku

Terminal T1

Nowy terminal pasażerski T2

Terminal T2 – wnętrze

Kaplica

Radar PSR ASR-10SS Raytheon

Zobacz zapytanie i odniesienia źródłowe Wikidata o wartości.

^{[21][22][21][23][24][25][26][27][28]}

Najpopularniejsi przewoźnicy (2017)

^[21]

Najpopularniejsi przewoźnicy (2021)

^[29]

Najpopularniejsze trasy (2016)

^[23]

Najpopularniejsze trasy (2019)

^[30] (w nawiasie – miejsce w rankingu za rok 2018)

Również w 2018 najpopularniejszymi kierunkami były Londyn, Oslo i Sztokholm, a z krajowych – Warszawa^[25].

Najpopularniejsze trasy (2021)

^[29]

Ruch pasażerski

Obecnie port posiada około 95 połączeń rejsowych z portami w kraju i w Europie oraz stale rosnącą liczbę połączeń czarterowych.

W roku 2010 odprawiono 2 mln 232 tys. podróżnych, co stanowiło wzrost o 16,8% w stosunku do roku 2009. W zakresie przewozów cargo w 2010 na lotnisku przeładowano 4487 ton, co oznacza 11,7% wzrost w porównaniu do 2009 roku^[31].

W roku 2011 odprawiono 2 mln 464 tys. podróżnych, czyli o 10% więcej w stosunku do roku 2010. W roku 2011 uruchomiono 21 nowych połączeń, oddano do użytku 6 strategicznych inwestycji.

Rok 2012 był rokiem szczególnym z powodu wielkiego wydarzenia sportowego, a także pojawienie się nowego przewoźnika na polskim rynku lotniczym. Tak duży wzrost był możliwy dzięki znacznie zwiększonemu oferowaniu na rynku krajowym, zarówno przez OLT Express, jak i LOT oraz Eurolot, a także utrzymaniu stabilnych wzrostów w ruchu międzynarodowym oraz czarterowym. W 2012 roku odprawionych zostało 2 mln 906 tys. pasażerów, co stanowi wzrost o 18% w stosunku do poprzedniego roku. Pasażerowie najczęściej podróżowali do Warszawy, Londynu (Luton, Stansted), Oslo, Monachium, Frankfurtu, Kopenhagi, Dortmundu, Sztokholmu (Arlanda, Skavsta) i Krakowa.

W 2019 roku z lotniska skorzystało 5 376 120 pasażerów (w 2018 – 4 980 647; w 2017 – 4 611 714)^[32]. W 2018 roku operujące samoloty miały średnie obłożenie na poziomie 81,4 proc. (rekord w historii portu), a zysk netto portu lotniczego wyniósł 38,5 mln zł^[24].

Pandemia COVID-19 spowodowała załamanie ruchu lotniczego wiosną 2020. Krajowy ruch lotniczy po kilku tygodniach przerwy wznowiono 1 czerwca, a międzynarodowy 16 czerwca. Dopiero na początku lipca w rozkładzie lotów pojawiła się większość połączeń realizowanych przed marcem 2020. W efekcie w czerwcu 2020 lotnisko w Gdańsku obsłużyło 18 tys. pasażerów, w lipcu 154 tys.^[33], w sierpniu ponad 233 tys.^[34], we wrześniu prawie 178 tys.^[35], a w październiku 117 733 pasażerów^[36]. W rezultacie w ciągu 2020 roku z portu skorzystało 1,7 mln pasażerów (spadek o 68,2 proc. w porównaniu do rekordowego 2019)^[37]. W I kwartale 2021 spadek był jeszcze większy (o ponad 88% w porównaniu z 2020); w ciągu 3 miesięcy obsłużono zaledwie 105 095 pasażerów^[38], a od stycznia do czerwca 2021 388 846 (-57,2%), w tym tylko w czerwcu 155 290 (dla porównania w maju 82 937 - spadek roczny o 72 353 osoby, a w kwietniu 45 524 - spadek o 109 766)^[39]. Latem 2021 siatka połączeń obejmowała 89 portów lotniczych^[40]. Epidemiczny rok 2021 lotnisko zamknęło liczbą 2 154 563 pasażerów (wzrost o 26 proc. względem roku 2020) i 29 298 operacji lotniczych (wzrost o 14,6 proc.). Rekompensaty rządowe z powodu ograniczenia ruchu lotniczego zmalały z 17,5 mln zł w 2020 do 3 mln zł w 2021^[27].

Bezpieczeństwo lotów

Nad każdym samolotem, który podchodzi do lądowania dla kierunku 29 (ze wschodu), od 28 stycznia 2021^[41] czuwa nowoczesny system ILS kat. IIIB, wysokość (wysokość na jakiej załoga samolotu musi zobaczyć światła podejścia) względna decyzji do lądowania jest mniejsza niż 15 m (50 stóp), bądź bez wysokości względnej i zasięgu widzialności wzdłuż drogi startowej nie mniejszej niż 75 m.^[42]. Dla kierunku 11 (z zachodu) obowiązują systemy RNAV, RNAV/VNAV i LPV.

Obsługa lotniska

Obsługą samolotów na lotnisku, w szczególności załadunkiem i rozładunkiem bagażu, wyważaniem samolotów, transportem pasażerów po płycie lotniska, wypychaniem i holowaniem oraz odladzaniem zajmują się dwie firmy, Welcome Airport Services Sp. z o.o. oraz LS Airport Services Sp. z o.o. Posiłki do samolotów dostarcza firma DO&CO Poland, zaś paliwo lotnicze – firma Petrolot. Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy zawarł też umowy o dystrybucji paliwa lotniczego z Shell Polska i Totalfinaelf oraz Grupą Lotos z siedzibą w Gdańsku.

Kierunki lotów i linie lotnicze

Boeing 767-35D – Polskich Linii Lotniczych LOT startujący z gdańskiego lotniska

Mapy kierunków lotów z portu lotniczego Gdańsk im. Lecha Wałęsy

Gdańsk Aberdeen Alesund Amsterdam Bergen Billund Birmingham Bristol Cork Doncaster/Sheffield Dortmund Dublin Eindhoven Edynburg Frankfurt Göteborg Hamburg Haugesund Kolonia/Bonn Kopenhaga Kraków Leeds/Bradford Liverpool Londyn-Luton Londyn-Stansted Malmö Malta Manchester Mediolan-Bergamo Oslo-Gardermoen Oslo-Sandefjord-Torp Paryż-Beauvais Reykjavík-Keflavík Stavanger Sztokholm-Skavsta Trondheim Tromsø Turku Warszawa-Chopin Larnaka Pafos Bodø Lublin Rzeszów Wrocław Wilno Kierunki lotów regularnych

Cargo

Kierunki czarterowe

Gdańsk

Warna

Hurghada ↓

Szarm el-Szejk ↓

Dubrownik

↙ Fuerteventura

Girona

Chania

Heraklion

Rodos

Zakintos

Kos

↙ Gran Canaria

↙ Teneryfa

Palma de Mallorca

Tel Awiw

Enfidha

Monastyr

Antalya

Bodrum

Dalaman

Saloniki

Tirana

Burgas

Faro

Izmir

Split

Korfu

Kierunki lotów czarterowych z lotniska im. Lecha Wałęsy

Państwo	Kierunek
Albania	Tirana
Bułgaria[48]	Warna Burgas
Chorwacja	Dubrownik Split
Egipt	Hurghada Szarm El Szejk
Grecja	Chania Heraklion Korfu Kos Rodos Thessaloniki Zakynthos Kefalinia Korfu
Hiszpania	Barcelona-Girona Fuerteventura Teneryfa Palma de Mallorca
Maroko	Agadir
Portugalia	Faro
Tunezja	Enfidha Monastyr
Turcja	Antalya Bodrum Dalaman Izmir
Razem: 26 kierunków w 10 krajach

Zobacz też

• Lotnisko Gdańsk-Wrzeszcz
• Linia kolejowa nr 235
• Molo w Sopocie – epizod lotniczy

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa gdańskiego portu lotniczego im. Lecha Wałęsy (pol. • ang.)
• informacja o b. lotnisku w Gdańsku-Wrzeszczu
• Geneza powstania lotniska w Gdańsku-Rębiechowie
• Z Archiwum Telewizji Gdańsk, odc. 27: Historia lotniska w Rębiechowie