Portal:Astronomia

Astronomia
    w polskojęzycznej Wikipedii

Q space.svg
A cóż piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko co piękne?...
Mikołaj Kopernik

Ta strona to portal dla wikipedystów zainteresowanych zagadnieniami z zakresu astronomii, jej historią, jak i wydarzeniami bieżącymi.

Astronomia – nauka o ciałach niebieskich, ich budowie, ruchach, pochodzeniu i ewolucji oraz o materii rozproszonej w przestrzeni kosmicznej (zwanej też kosmosem).


Aktualności

31 października 2019 – ogłoszono odkrycie obłoku gazu o wieku blisko 13 mld lat, którego skład chemiczny wskazuje, że w młodym wszechświecie gwiazdy tworzyły się bardzo szybko, wcześniej, niż dotychczas sądzono (Max-Planck-Gesellschaft, Urania)

22 października 2019 – zaprezentowano pierwsze obrazy wykonane za pomocą kosmicznego teleskopu rentgenowskiego eROSITA, z pomocą którego będzie możliwe dokonanie wielu odkryć w zakresie badań niedostępnych dla teleskopów optycznych (Max-Planck-Gesellschaft, Urania)

7 października 2019 – ogłoszono odkrycie 20 kolejnych księżyców Saturna, dzięki czemu znanych jest już 82 jego naturalnych satelitów. W ten sposób Saturn wyprzedził w liczbie znanych księżyców Jowisza, który ma ich 79 (Carnegie Institution for Science, Urania)

7 lutego 2019ESA ogłosiła wyniki analizy obserwacji gwiazd za pomocą sondy kosmicznej Gaia wskazujące, że zderzenie Galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną nastąpi za 4,5 mld lat, więc ok. 0,6 mld lat później niż dotychczas sądzono (ESA, Urania)

31 stycznia 2019 – poinformowano o odkryciu przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a za gromadą kulistą NGC 6752 stosunkowo bliskiej galaktyki Bedin I, odległej od nas o ok. 28 mln lat świetlnych (hubblesite.org, Urania)

17 stycznia 2019 – astronomowie z University of Southampton odkryli, że czarna dziura 4U 1630–47 będąca składnikiem rentgenowskiego układu podwójnego obraca się z wielką prędkością, bliską maksymalnej teoretycznie dopuszczalnej prędkości obrotowej (University of Southampton, Urania)

9 stycznia 2019 – poinformowano o odkryciu dzięki zjawisku soczewkowania grawitacyjnego najdalszego i najjaśniejszego kwazara, J043947.08+163415.7, odległego od Słońca o ok. 12,8 mld lat świetlnych (Urania, Astrophysical Journal Letters)

Zdjęcie planetoidy (486958) 2014 MU69 zrobione 1 stycznia 2019 roku, z odległości 6700 km

1 stycznia 2019 – sonda kosmiczna New Horizons przeleciała w pobliżu obiektu Pasa Kuipera (486958) 2014 MU69 (planetoida na zdjęciu obok)

14 listopada 2018 – międzynarodowy zespół naukowców odkrył egzoplanetę krążącą wokół Gwiazdy Barnarda - GJ 699 b, jest to lodowa superziemia o okresie obiegu 233 dni (Urania, Nature)

31 października 2018 – zakończyła się misja sondy kosmicznej Dawn. Z powodu wyczerpania paliwa sonda nie mogła już manewrować, by komunikować się z Ziemią i ustawiać panele słoneczne do Słońca (NASA)

30 października 2018Kosmiczny Teleskop Keplera zakończył misję w związku ze zużyciem całego paliwa (NASA)

26 października 2018 – potwierdzono istnienie niezwykle trudnych do obserwacji, więc nawet kontrowersyjnych księżyców Kordylewskiego (Urania, ScienceDaily)

3 października 2018 – poinformowano o odkryciu pierwszego księżyca planety pozasłonecznej, Kepler-1625b-I (Science Advances, Urania)

27 lipca 2018 – wielka opozycja Marsa oraz całkowite zaćmienie Księżyca (środek fazy całkowitej o 22:22) (Urania, Urania)

Zdjęcie młodej planety krążącej wokół PDS 70
(c) ESO/A. Müller et al., CC BY 4.0

2 lipca 2018 – poinformowano o pierwszej w historii potwierdzonej obserwacji niedawno powstałej planety, krążącej wokół młodej gwiazdy zmiennej PDS 70 w gwiazdozbiorze Centaura (na zdjęciu obok) (ESO, Sky & Telescope)

30 czerwca 2018Międzynarodowy Dzień Planetoid (Urania)

27 czerwca 2018 – japońska sonda kosmiczna Hayabusa 2 dotarła do planetoidy (162173) Ryugu (JAXA, Urania)

czerwiec 2018 – opublikowano wyniki obserwacji satelity XMM-Newton wskazujące na istnienie gorącego gazu wypełniającego przestrzeń międzygalaktyczną, który może stanowić znaczną część materii barionowej wszechświata (ESA, Urania)

16 maja 2018 – według komunikatu ESO ALMA i VLT znalazły dowód na powstawanie gwiazd zaledwie 250 milionów lat po Wielkim Wybuchu (ESO)

15 maja 2018 – astronomowie odkryli najszybciej rosnącą spermasywną czarną dziurę, która co dwa dni pochłania masę równą masie Słońca (Australian National University, Urania)

Czy wiesz...

…jaką metodą odkryto pięć planet w układzie gwiazdy Kepler-55?

Exomoon Kepler-1625b-i orbiting its planet (artist’s impression).tif
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0

…wokół której planety pozasłonecznej (obok wizja artystyczna) prawdopodobnie krąży egzoksiężyc?

…przy okazji jakiego zajęcia nowozelandzki astronom amator George Vernon Hudson wpadł na pomysł zmiany czasu na letni?

…czym są towarzysze optyczni potrójnej gwiazdy Guniibuu?

Brorfelde-Observatorium.jpg

…gdzie działało największe duńskie obserwatorium astronomiczne (na zdjęciu)?

kto uważa, że Ziemia jest płaska?

Animation July 27 2018 lunar eclipse appearance.gif

…ile minut trwało zaćmienie Księżyca z 27 lipca 2018 (na animacji)?

…że Robert McClure po wyprawie do Arktyki trafił na Księżyc?

…jak szybko gwiazda 109 Virginis obraca się wokół własnej osi?

Artykuł miesiąca
Trajektoria lotu 2008 TC3

2008 TC3 (również 8TA9D69) – niewielka planetoida (lub meteoroid), odkryta 6 października 2008 w ramach programu Catalina Sky Survey, która spaliła się w atmosferze Ziemi 7 października 2008.

Był to pierwszy tego typu obiekt, który został odkryty jeszcze przed zderzeniem z Ziemią. W ciągu 19 godzin między jego odkryciem a uderzeniem w atmosferę Ziemi dokonano ponad 550 obserwacji i pomiarów planetoidy, a samo odkrycie było szeroko komentowane w fachowych i popularnych mediach.

Odkrycie. Należąca do grupy Apolla planetoida została odkryta przez Richarda Kowalskiego w ramach programu Catalina Sky Survey z obserwatorium na Mount Lemmon w poniedziałek 6 października 2008 roku o godzinie 6.28 UT. W momencie odkrycia otrzymała ona oznaczenie 8TA9D69. Odkrycie zostało potwierdzone przez trzy inne obserwatoria – Sabino Canyon i Siding Spring w Arizonie i Moorook w Australii. O godzinie 14.59 UT w komunikacie Minor Planet Electronic Circular MPEC 2008-T50 : 2008 TC3 oficjalnie ogłoszono, że planetoida znajduje się na kursie kolizyjnym z Ziemią.


przeczytaj cały artykuł | poprzednie miesiące...

Sylwetka badacza

Leslie Copus Peltier (ur. 2 stycznia 1900 w Delphos, zm. 10 maja 1980 tamże) – amerykański astronom-amator, który odkrył lub był współodkrywcą dziesięciu komet długookresowych i jednopojawieniowych. Był aktywnym członkiem amatorskiego stowarzyszenia American Association of Variable Star Observers (AAVSO) i innych organizacji astronomicznych. W ciągu 62 lat przeprowadził ponad 132 tysiące obserwacji gwiazd zmiennych. Pisał artykuły do czasopism „Nature”, „Popular Science”, „Popular Astronomy” i Sky & Telescope, napisał także trzy książki, w tym dwie autobiograficzne.

W uznaniu jego zasług jedną z planetoid nazwano (3850) Peltier.

przeczytaj cały artykuł | poprzednie sylwetki...

Działy astronomii

Pojęcia ogólne

Najjaśniejsze gwiazdy

Kategorie

    Astronomia
    • Astronomowie
      • Polscy astronomowie
    • Astronomiczne projekty badawcze
    • Dziedziny astronomii
    • Gwiazdozbiory
    • Historia astronomii
    • Literatura astronomiczna
    • Kalendarze
    • Katalogi astronomiczne
      • Obiekty Messiera
      • Obiekty NGC oraz IC
      • Katalog Sharplessa
    • Obiekty astronomiczne
      • Układ Słoneczny
        • Planety:
          • Ziemia
        • Planety karłowate
        • Planetoidy
        • Komety
        • Roje meteorów
          • Meteoryty
      • Planety pozasłoneczne
      • Gwiazdy
        • Supernowe
      • Galaktyki
      • Mgławice
      • Rozbłyski gamma
    • Organizacje astronomiczne
    • Obserwatoria astronomiczne
      • Teleskopy
    • Oprogramowanie astronomiczne
    • Astronomiczne jednostki odległości
    • Zdarzenia astronomiczne
    • Listy związane z astronomią

Artykuły medalowe

Dobre artykuły

Zdjęcie miesiąca

Zdjęcia fragmentów jądra komety C/2019 Y4 (ATLAS) wykonane przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a po jej rozpadzie w kwietniu 2020.
poprzednie...

Do zrobienia

Do napisania

astronomia ultrafioletu - bilans energetyczny Ziemi - budowa Ziemi - chronologia Wszechświata - Extrasolar Planets Encyclopaedia - fotograficzna wielkość gwiazdowa - fotometria UBV - gałąź horyzontalna - gwiazda przed ciągiem głównym - historia astronomii - Infrared Space Observatory - klasyfikacja Goldschmidta - Kosmos. Osobista podróż - mikro czarna dziura - model nicejski - nukleosynteza w gwiazdach - obiekt głębokiego nieba - ostateczny los Wszechświata - planetoida klasy D - płaska Ziemia - ścieżka Hayashi - Wielka Ściana w Herkulesie-Koronie Północnej - zdjęcia satelitarne

więcej propozycji


Do poszerzenia

alidada - astrograf - astronomia neutrinowa - astronomia podczerwona - astronomia praktyczna - ciąg główny - czas efemeryd - detektor mikrometeoroidów - diagram dwubarwny - ekstynkcja atmosferyczna - ekwant - glob - gwiazda rozbłyskowa - gwiazda zdegenerowana - kosmograf - magnetopauza - metale (astronomia) - mgławica emisyjna - morfologiczna klasyfikacja galaktyk - Mount Wilson Observatory - orbita heliosynchroniczna - planetozymal - protoplaneta - pryzmat obiektywowy - pył (astrofizyka) - ramię spiralne - rok anomalistyczny - rok Bessela - rotacja gwiazd - równanie czasu - sfera przyciągania - skala Antoniadiego - szokmetamorfizm - widoczność graniczna - zima astronomiczna - zjawisko astronomiczne


Technikalia

Przydatne linki:


  • Wikiprojekt Astronomia

Astronomia w projektach siostrzanych

Inne portale tematyczne w polskiej Wikipedii

Portal.svg

Media użyte na tej stronie

Brorfelde-Observatorium.jpg
Autor: Mogens Engelund, Licencja: CC BY-SA 3.0
in the Heritage Agency of Denmark database for Listed Buildings.
Trajectory of 2008 TC3.svg
Trajektoria lotu planetoidy 2008 TC3
Exomoon Kepler-1625b-i orbiting its planet (artist’s impression).tif
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0
This artist’s impression depicts the exomoon candidate Kepler-1625b-i, the planet it is orbiting and the star in the centre of the star system. Kepler-1625b-i is the first exomoon candidate and, if confirmed, the first moon to be found outside the Solar System. Like many exoplanets, Kepler-1625b-i was discovered using the transit method. Exomoons are difficult to find because they are smaller than their companion planets, so their transit signal is weak, and their position in the system changes with each transit because of their orbit. This requires extensive modelling and data analysis.
Hubble Watches Comet ATLAS Disintegrate Into More Than Two Dozen Pieces (49832598833).png
Autor: NASA Goddard Space Flight Center from Greenbelt, MD, USA, Licencja: CC BY 2.0

Two new images from Hubble show the doomed comet C/2019 Y4 (ATLAS). Taken on April 20 and 23, 2020, they provide the sharpest views yet of the comet's solid icy nucleus breaking apart into as many as 30 pieces that are each roughly the size of a house.

The comet was discovered on Dec. 29, 2019, by the ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) robotic astronomical survey system based in Hawaii. The comet's fragmentation was confirmed by amateur astronomer Jose de Queiroz, who was able to photograph around three pieces of the comet on April 11. With its crisp resolution, Hubble has a front-row seat to look for more pieces. And astronomers weren't disappointed with what it saw.

Scientists know that the comet's nucleus — the fountainhead of the glamorous tail — is a fragile cluster of ices and dust. However, astronomers don't know why some comets break apart like exploding aerial fireworks shells. Could the warming influence of the Sun cause a comet to become unglued as it enters the inner solar system? Or could the icy nucleus spin up as it shoots out jets of warming gases, causing it to fly apart?

The disintegrating comet was approximately 91 million miles (146 million kilometers) from Earth when the latest Hubble observations were taken. If any of it survives, the comet will make its closest approach to Earth on May 23 at a distance of about 72 million miles (116 million kilometers). Eight days later it will skirt past the Sun at 25 million miles (40 million kilometers).

Credit: NASA, ESA, D. Jewitt (UCLA), and Q. Ye (University of Maryland)

More <a href="https://go.nasa.gov/3aQXggO" rel="noreferrer nofollow">go.nasa.gov/3aQXggO</a>

<a href="https://go.nasa.gov/3bOt4Ej" rel="noreferrer nofollow">NASA image use policy.</a>

<a href="https://go.nasa.gov/35fFK4z" rel="noreferrer nofollow">NASA Goddard Space Flight Center</a> enables NASA’s mission through four scientific endeavors: Earth Science, Heliophysics, Solar System Exploration, and Astrophysics. Goddard plays a leading role in NASA’s accomplishments by contributing compelling scientific knowledge to advance the Agency’s mission.

Follow us on <a href="https://go.nasa.gov/2VNJ2Jk" rel="noreferrer nofollow">Twitter</a>

Like us on <a href="https://go.nasa.gov/3aQXhkS" rel="noreferrer nofollow">Facebook</a>

Find us on <a href="https://go.nasa.gov/3aI59oM" rel="noreferrer nofollow">Instagram</a>
PDS 70.jpg
(c) ESO/A. Müller et al., CC BY 4.0
This spectacular image from the SPHERE instrument on ESO's Very Large Telescope is the first clear image of a planet caught in the very act of formation around the dwarf star PDS 70. The planet stands clearly out, visible as a bright point to the right of the centre of the image, which is blacked out by the coronagraph mask used to block the blinding light of the central star.
UltimaThule CA06 color 20190516.png
This composite image of the primordial contact binary Kuiper Belt Object 2014 MU69 (nicknamed Ultima Thule) – featured on the cover of the May 17 issue of the journal Science – was compiled from data obtained by NASA's New Horizons spacecraft as it flew by the object on Jan. 1, 2019. The image combines enhanced color data (close to what the human eye would see) with detailed high-resolution panchromatic pictures.