Portal:Prawosławie

Ta strona przeznaczona jest dla wszystkich zainteresowanych prawosławiem poprzez ułatwienie dostępu do artykułów jemu poświęconych.

Prawosławie (gr. orthodoxos - prawdziwie, prawidłowo wierzący) - doktryna jednej z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła rzymskokatolickiego, powstałych w wyniku rozłamu w Kościele chrześcijańskim z 1054 roku (tzw. schizmy wschodniej), oparta na postanowieniach siedmiu pierwszych soborów powszechnych i przekazach ojców Kościoła.

Strukturę Kościoła prawosławnego tworzą cztery starożytne patriarchaty (składowe dawnej pentarchii) – konstantynopolitański, aleksandryjski, antiocheński i jerozolimski, pięć późniejszych patriarchatów: Moskiewski, Gruziński, Serbski, Rumuński i Bułgarski oraz 7 Kościołów autokefalicznych: Cypryjski, Grecki, Polski, Albański, Czech i Słowacji, Ukraiński i Amerykański). Szczególne znaczenie dla prawosławia mają podlegające biskupom klasztory, nazywane monasterami.

Patriarchat Konstantynopolitański | Patriarchat Aleksandryjski | Patriarchat Antiocheński | Patriarchat Jerozolimski | Rosyjski Kościół Prawosławny | Serbski Kościół Prawosławny | Rumuński Kościół Prawosławny | Bułgarski Kościół Prawosławny | Gruziński Kościół Prawosławny | Cypryjski Kościół Prawosławny | Grecki Kościół Prawosławny | Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny | Albański Kościół Prawosławny | Kościół Prawosławny Czech i Słowacji | Kościół Prawosławny w Ameryce | Autonomiczny Kościół Prawosławny Góry Synaj | Fiński Kościół Prawosławny | Estoński Apostolski Kościół Prawosławny | Estoński Kościół Prawosławny | Łotewski Kościół Prawosławny | Kościół Prawosławny Ukrainy | Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego | Ukraiński Kościół Prawosławny Kanady | Ukraiński Kościół Prawosławny Stanów Zjednoczonych | Arcybiskupstwo Ochrydzkie | Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji | Chiński Kościół Prawosławny | Japoński Kościół Prawosławny

• Świątynie (16):

  W Polsce: Sobór metropolitalny Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie • Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny we Włodawie • Cerkiew św. Michała Archanioła w Warszawie • Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie • Cerkiew św. Olgi w Warszawie • Cerkiew św. Mikołaja we Włocławku (1906–1925) • Cerkiew św. Jana Teologa w Chełmie • Sobór św. Mikołaja w Białymstoku • Sobór Przemienienia Pańskiego w Lublinie • Cerkiew Opieki Matki Bożej w Sławatyczach • Cerkiew św. Mikołaja w Dratowie • Cerkiew Opieki Matki Bożej w Kobylanach • Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bończy • Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy • Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Horostycie • Cerkiew św. Mikołaja w Zabłociu • Cerkiew Świętej Trójcy w Tarnogrodzie • Cerkiew św. Michała Archanioła w Nosowie

  Inne: Malowane cerkwie północnej Mołdawii

• Monastery (9): Monaster Św. Ducha w Wilnie • Monaster św. Marii Magdaleny w Wilnie • Monaster Chrystusa Zbawiciela w Wirowie • Monaster Opieki Matki Bożej w Turkowicach • Monaster św. Onufrego w Jabłecznej • Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Wojnowie • Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Zimnem • Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Zabłudowie • Ławra Poczajowska
• Święci (20): Beniamin (Kazanski) • Serafin z Sarowa • Serafin (Cziczagow) • Stefan Pierwszy Koronowany • Agapit Pieczerski • Tichon (patriarcha Moskwy) • Maksym Gorlicki • Hermogen (patriarcha Moskwy) • Gabriel Zabłudowski • Hieronim ze Strydonu • Olga Nikołajewna Romanowa • Aleksy Nikołajewicz Romanow • Grzegorz Peradze • Aleksy (Szepielew) • Paisjusz Wielki • Malachiasz (prorok) • Dionizy Wielki • Stefan Urosz I • Jan Kronsztadzki • Leoncjusz (Stasiewicz) • Serafin (Ostroumow)
• Kościoły lokalne (1): Kościół Prawosławny w Ameryce
• Duchowieństwo (1): Iwan Naumowycz
• Hierarchowie (32):

  Metropolici warszawscy i całej Polski: Jerzy (Jaroszewski) • Dionizy (Waledyński) • Makary (Oksijuk) • Tymoteusz (Szretter) • Stefan (Rudyk) • Bazyli (Doroszkiewicz) • Sawa (Hrycuniak)

  Patriarchowie moskiewscy i całej Rusi: Hiob • Ignacy • Filaret • Joazaf I • Józef • Nikon• Joazaf II • Pitirim • Adrian • Sergiusz• Aleksy I • Pimen • Aleksy II • Cyryl

  Hierarchowie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego: Eulogiusz (Gieorgijewski)• Włodzimierz (Tichonicki) • Eleuteriusz (Bogojawleński) • Nikodem (Rotow) • Marceli (Popiel) • Antoni (Wadkowski)• Jerzy (Konisski)

  Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego: Jerzy (Korenistow) • Miron (Chodakowski)

  Inni hierarchowie: Izajasz (Kopiński)

• Historia Cerkwi (3): Akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej • Zamieszki w Szui (1922) • Likwidacja unickiej diecezji chełmskiej
• Inne (3): Pateryk Kijowsko-Pieczerski • Cmentarz prawosławny w Warszawie • Staroobrzędowcy

Patriarcha Neofit

• 13 kwietnia 2013 - metropolita Krzysztof zrezygnował z urzędu zwierzchnika Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji^[1]
• 24 lutego 2013 - nowym patriarchą Bułgarii został dotychczasowy metropolita ruseński Neofit^[2]
• 15 lutego 2013 - w Sofii rozpoczęły się obrady Soboru Biskupów Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego, poprzedzające Sobór Lokalnych, którego zadaniem jest wybór patriarchy Bułgarii, następcy zmarłego w roku ubiegłym Maksyma^[3]. 16 lutego ogłoszone zostały imiona trzech kandydatów: metropolitów starozagorskiego Galakcjona, ruseńskiego Neofita i łoweckiego Gabriela.
• 2 lutego 2013 - w Moskwie rozpoczął prace Sobór Biskupów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, który według planu ma trwać cztery dni^[4]

W Kronsztadzie prowadził szeroko zakrojoną działalność charytatywną i duszpasterską, wspierając materialnie najuboższych mieszkańców miasta i głosząc wśród nich zasady prawosławnej moralności. Zorganizował dom pracy, w którym bezrobotni i bezdomni mieszkańcy Kronsztadu mogli znaleźć zatrudnienie i zakwaterowanie. Z czasem jego sława obrońcy najuboższych i charyzmatycznego kaznodziei rozprzestrzeniła się na cały kraj. Janowi Kronsztadzkiemu przypisywano dary leczenia siłą samej modlitwy i przepowiadania przyszłości. Na jego adres wpływały dary finansowe od osób prywatnych, które następnie przeznaczał na wsparcie dzieł dobroczynności, cerkwi i monasterów. Jego wystąpienia publiczne gromadziły tysiące wiernych.

więcej informacji...

(c) I, AB, CC-BY-SA-3.0

Monaster Koniewski został założony w 1394 przez mnicha Arseniusza przybyłego na wyspę Koniewiec z monasteru Wałaam. Za początek jego istnienia przyjmuje się wzniesienie przez zakonnika drewnianej cerkwi Narodzenia Matki Bożej. Arseniusz został również pierwszym przełożonym męskiej wspólnoty monastycznej, jaka skupiła się wokół niego. Funkcję tę pełnił do swojej śmierci w 1447.

W końcu XVI stulecia zabudowania monasterskie zostały zniszczone przez wojska szwedzkie, podobnie jak kompleks położonego na innej wyspie na jeziorze Ładoga monasteru Wałaam. Po reaktywacji życia mniszego w klasztorze został on ponownie zniszczony za panowania Wasyla Szujskiego. Ocaleli zakonnicy przenieśli się do monasteru Deriewiannickiego w Nowogrodzie. Mnisi pojawili się ponownie na wyspie Koniewiec dopiero w 1718, tworząc początkowo filię tegoż klasztoru, zaś od 1760 - ponownie samodzielny monaster Narodzenia Matki Bożej. W XVIII stuleciu powstał sobór Narodzenia Matki Bożej (połączonym z cerkwią Świętego Spotkania), który w 1766 został wzniesiony ze środków przekazanych wcześniej przez carycę Elżbietę.

więcej informacji...

Według tradycji Włodzimierska Ikona Matki Bożej została napisana przez Ewangelistę Łukasza na desce ze stołu w Wieczerniku. Jednak według badań historyków sztuki powstała znacznie później, w pierwszej połowie XII w. w Bizancjum. Jej autor jest nieznany. Ikona jest jednym z wizerunków Matki Bożej przywiezionych na Ruś z Bizancjum w okresie, gdy schrystianizowane państwa ruskie nie posiadały jeszcze własnych ośrodków sztuki sakralnej (prawdopodobnie 1131). Tym samym stanowiła ona jeden z wzorców dla pierwszych ruskich twórców ikon.

W pierwszych latach po przywiezieniu z Bizancjum ikona była przechowywana w pałacu książęcym w Wyszogrodzie, zaś w 1155 została przewieziona przez księcia Andrzeja I Bogolubskiego do Włodzimierza nad Klaźmą. Tam umieszczono ją w soborze Zaśnięcia Matki Bożej, który spłonął w 1185. Ikona przetrwała jednak pożar. W 1237 w czasie najazdu mongolskiego na Ruś wizerunek został pozbawiony ozdób.

więcej informacji...

• ... jaką przyszłość Polski przewidywał Jan Kronsztadzki?
• ... czyj kult funkcjonował w Ławrze Poczajowskiej nawet w okresie jej przynależności do unitów?
• ... jak powieść Lwa Tołstoja Zmartwychwstanie odnosi się do Cerkwi prawosławnej?
• ... od kiedy zwierzchnik staroobrzędowej Rosyjskiej Cerkwi Staroprawosławnej nosi tytuł patriarchy moskiewskiego?

Cerkiew Świętych Cyryla i Metodego w Maćkowiczach

Sobór św. Michała Archanioła w Sitce

Kościół Prawosławny w Ameryce (ang. Orthodox Church in America, OCA) – jeden z Kościołów prawosławnych, działający na terytorium Stanów Zjednoczonych, Kanady, Meksyku oraz Australii. Jego obecnym zwierzchnikiem jest metropolita Jonasz (Paffhausen), zaś funkcję katedry metropolitalnej pełni sobór św. Mikołaja w Waszyngtonie. Liczbę placówek duszpasterskich Kościoła szacuje się na 550; sam Kościół podaje liczbę 700. Kościół podzielony jest na 12 jednostek terytorialnych (11 diecezji oraz egzarchat) i trzy diecezje etniczne. Według R. Robersona liczy milion wiernych, jednak podawane są zarówno dane wyższe, jak i znacznie niższe (nawet 100 tys. wiernych). Kościół Prawosławny w Ameryce jest Kościołem o mieszanym składzie etnicznym, jednak udział poszczególnych narodowości w nim pozostaje przedmiotem dyskusji. Zdaniem E. Lowiga zdecydowaną większość jego wiernych stanowią osoby pochodzenia ukraińskiego (lub rusińskiego), które jednak uważają się w pierwszej kolejności za Amerykanów.

Kościół posiada od 1970 status autokefalicznego, przy czym nie jest to autokefalia uznawana przez wszystkie pozostałe Kościoły prawosławne.

więcej informacji...

Budowa soboru Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Lublinie, który miał stać się główną świątynią prawosławną w mieście, rozpoczęto w 1870 według projektu gen. Chlebnikowa. Sobór został zlokalizowany na głównym placu Lublina (placu Litewskim). Po sześciu latach prac budowlanych gotowa cerkiew została poświęcona 18 października 1876. Świątynia była katedrą eparchii lubelskiej po jej powstaniu wskutek reorganizacji eparchii chełmsko-warszawskiej. Została rozebrana w latach 1924-1926. Część pozyskanego materiału budowlanego wykorzystano na wzniesienie Domu Żołnierza.

więcej informacji...

1. ↑ Le primat de l’Église orthodoxe des Terres tchèques et de Slovaquie s’est retiré
2. ↑ Митр. Неофит е избран Български патриарх и Софийски митрополит
3. ↑ Избрание и интронизация нового Предстоятеля Болгарской Православной Церкви пройдут при усиленных мерах безопасности
4. ↑ Начался второй день работы Освященного Архиерейского Собора