Porto (wino)

Kieliszek z Porto Tawny

Porto (port, port wine, portwajn) – wzmacniane wino portugalskie, wytwarzane z winogron zbieranych w dolinie rzeki Douro (hiszp. Duero) na północy kraju, w jej środkowym biegu. Porto dojrzewa i jest butelkowane w mieście Vila Nova de Gaia (zwane przez mieszkańców po prostu Gaia) wchodzącego w skład zespołu miast Grande Porto. Wino dawniej było transportowane w beczkach drogą rzeczną, a obecnie lądową, z regionu Alto Douro, gdzie uprawia się winorośl, z której powstaje wino Porto.

Zebrane grona są miażdżone, po czym poddawane fermentacji do czasu, gdy poziom alkoholu osiągnie ok. 7 procent. Następnie, po 1–7 dniach, dodawany jest (w proporcji 1:4) neutralny spirytus winny (aguardente) o mocy ok. 77 procent, w wyniku czego powstaje wino o zawartości alkoholu ok. 20 procent. Pozwala to zatrzymać proces fermentacji, zachowując jednocześnie naturalny cukier z winogron.

Porto zazwyczaj jest winem słodkim lub półsłodkim. W zależności od odmiany ma ono barwę od ciemnoczerwonej (prawie brunatnej) do słomkowej. Wspólny dla wszystkich rodzajów porto jest mocny aromat wanilii, dębu i korzenny posmak. Wino to pije się zależnie od okazji:

  • wytrawne i półsłodkie – jako aperitif (przed posiłkiem i na wzmocnienie apetytu), zawsze schłodzone (ok. 12°C);
  • słodkie – jako deser (po posiłku) w temperaturze naturalnej lub lekko schłodzone (ok. 18°C).

Barwa, jakość i poziom cukru w winie jest pośrednio określana przez podanie typu porto na etykiecie butelki:

  • Ruby – to czerwone, słodkie wino butelkowane po średnio dwóch latach przechowywania w dużych, dębowych beczkach (o pojemności około 20.000 litrów); nie jest rocznikowane, gdyż często się je kupażuje (miesza z sobą różne roczniki) i jest to najtańsza odmiana tego wina. Ogólnie mówiąc, nazwą Ruby określa się wszelkie czerwone porto butelkowane po dwóch latach przechowywania we wspomnianych wyżej beczkach – a więc także droższe typy Dated i Vintage, o których mowa będzie poniżej. Gdy jednak na etykiecie widnieje tylko napis „Ruby” – oznacza to wspomniane słodkie wino czerwone, o jakości najniższej spośród wszystkich rodzajów porto.
  • Tawny – czerwone wino o trudnym do przewidzenia poziomie cukru, które również jest kupażowane, ale starzone jest w beczkach mniejszych, niż te przeznaczone do porto Ruby. Tawny starzone jest co najmniej 3 lata, a średnio od 3 do 5 lat. Dłuższe od Ruby leżakowanie w dębowych beczkach powoduje, że Tawny (dosł. „ogorzałe”) jest zwykle wytrawniejsze i traci większość nuty owocowej na rzecz większego udziału nuty korzennej i waniliowej – spowodowane jest to większym kontaktem z drewnem beczek oraz z większym dostępem do tlenu. Licząc na słodkie wino, przy zakupie Tawny można się często nieprzyjemnie zawieść, zwłaszcza gdy wcześniej próbowało się tylko Porto Ruby. Istnieją też odmiany Tawny przetrzymywane w beczkach wyjątkowo długo (nawet do 40 i więcej lat) – są one specjalnie znakowane, niezwykle drogie i stanowią wielki rarytas. Co roku Instytut Wina Porto nabywa od wybranych producentów Tawny próbki ich produktów przed rozlaniem do butelek, przechowując je w swych piwnicach nadal w beczkach. Gdy po określonym czasie testerzy uznają, że wino jest warte wypuszczenia na rynek, wtedy butelkowane przez Instytut rozsyłane jest pod nazwą „Tawny Reserve” do zarejestrowanych koneserów porto na całym świecie.
  • Dated Port (zwane też Colheita[1])– wino pochodzące z określonego rocznika, niekupażowane, co najmniej 7-letnie. Zwykle tak nazywa się wina datowane z gorszych roczników, gdy poziom cukru zależy w istotnym stopniu od rocznika. Dated Port jest zazwyczaj butelkowane po dwóch latach przechowywania w beczkach i dalej dojrzewa w butelkach, ma zatem charakter bardziej zbliżony do Ruby niż do Tawny.
  • Late Bottled Vintage (LBV) – wino pochodzące z lepszych roczników i dłużej dojrzewające w beczkach, tj. minimum 4 lata, a średnio 5 lat. Ze względu na długie leżakowanie w beczkach posiada zwykle lepiej rozwinięty bukiet i jest wytrawniejsze od Vintage z tego samego roku (podobnie jak to jest z Tawny w porównaniu z Ruby). Tańszą odmianą tego wina jest Late Bottled Non Vintage (LBNV), które w odróżnieniu od LBV jest kupażowane.
  • Vintage – wino pochodzące wyłącznie z absolutnie najlepszych roczników (rok określany mianem vintage zdarza się średnio dwa do trzech razy na dekadę), butelkowane po dwóch latach przechowywania w beczkach, podobnie jak każde porto typu Ruby. Nie pije się go nigdy zaraz po wypuszczeniu na rynek, lecz przeznacza do długotrwałego (nawet powyżej 50 lat) dojrzewania w butelkach, w piwniczkach koneserów (zalecane jest, aby w piwniczkach panowała temperatura około 12 stopni Celsjusza oraz odpowiednia wilgotność). Z wiekiem (jak we wszystkich winach mających potencjał dojrzewania) spada w nim poziom cukru i alkoholu, natomiast pogłębia się i uszlachetnia bukiet.

Do uznanych producentów porto zaliczane są m.in. przedsiębiorstwa: Fonseca, Sandeman, Offley, Ferreira, Cockburn’s, Kopke, Calém, Taylor’s, Graham, Cruz, Dow’s, Robertson's, Croft.

Zobacz też

Sherry

Przypisy

  1. porto colheita, FESTUS.PL, 10 maja 2016 [dostęp 2021-11-11] (pol.).

Bibliografia

  • André Domine, Wino, Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk – Inwestycje, Ożarów Mazowiecki 2008, ISBN 978-83-7588-275-9
  • James Halliday, Hugh Johnson, Wino, sztuka i nauka, Robert Piwowarski (tłum.), Marek Kondrat, Piotr Pabiański (oprac.), Warszawa: Iskry, 2008, ISBN 978-83-244-0078-2, OCLC 751409012.
  • Marek Bieńczyk, Wojciech Bońkowski, Wina Europy, Hachette, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7575-720-0

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Taylor's Port.jpg
Autor: Ayack, Licencja: CC BY 2.5
Bouteille de Porto Taylor's
Sandeman Port 2.jpg
Autor: inspector_81, Licencja: CC BY-SA 2.0
Sandeman port
F29A5499 (8405825033).jpg
Autor: JP Bennett from Yamato, Japan, Licencja: CC BY 2.0
F29A5499
Kopke Aged Tawny.jpg
Autor: Martin Bravenboer, Licencja: CC BY 2.0
this is a blend of vintage port from several years, all at least being 20 years old.
Porto wine barrels (7872306736).jpg
Autor: Yellow.Cat from Roma, Italy, Licencja: CC BY 2.0
Porto wine barrels
15-07-2017 Portuguese fine white port, James R Dow.JPG
Autor:
Flag-globe-2.gif

Kolforn (Kolforn)
I'd appreciate if you could mail me (Kolforn@gmail.com) if you want to use this picture out of the Wikimedia project scope.

w:pl:Licencje Creative Commons

uznanie autorstwana tych samych warunkach

Ten plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Wolno:
  • dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
  • modyfikować – tworzyć utwory zależne
Na następujących warunkach:
  • uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
  • na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.

, Licencja: CC BY-SA 4.0
A bottle of the Portuguese fine white port produced by the Dow's brand, purchased in the city of Albufeira, Algarve, Portugal.
Port Cruz special reserve.jpg
© Marie-Lan Nguyen / Wikimedia Commons, CC BY 2.5
A bottle of Port Cruz special reserve.
Sandeman caves (8514435194).jpg
Autor: grahamc99 from London, UK, Licencja: CC BY 2.0
Sandeman caves
2014-P142 Porto (15523796449).jpg
Autor: Gerry Labrijn from London, UK, Licencja: CC BY-SA 2.0

Over the bridge and on to Gaia. The Burmester Port wine lodge in Gaia.

Attending a presentation and a tasting.
Sandeman Casks - Apr 2011.jpg
Autor: Ken & Nyetta, Licencja: CC BY 2.0
Everything at the Sandeman Port Winery reflects the Sandeman Don logo.