Portret Francisca del Mazo

Portret Francisca del Mazo
Ilustracja
Autor

Francisco Goya

Data powstania

ok. 1815

Medium

olej na płótnie

Wymiary

90,5 × 71 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Muzeum Goi w Castres

Portret Francisca del Mazo[1] (hiszp. Retrato de Francisco del Mazo) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828), znajduje się w zbiorach Muzeum Goi w Castres[2].

Okoliczności powstania

Francisco del Mazo (1772–?) był kuzynem Manuela Garcíi de la Prada, bankiera i kolekcjonera sztuki należącego do kręgu znajomych Goi, sportretowanego przez niego ok. 1805–1808. Del Mazo przez kilka lat mieszkał u swoich wujostwa w Madrycie, podążając ścieżką kariery swojego kuzyna. Pracował także w domu księżnej Alby, muzy malarza. Interesował się sztuką, ale zawodowo zajmował się finansami – był członkiem zarządu Banku San Carlos. W latach 80. XVIII w. Goya sportretował wielu członków banku, z niektórymi się przyjaźnił[3]. Po powrocie na tron Ferdynanda VII w 1813 zaczęły się represje i prześladowania liberałów. Manuel García de la Prada, powiązany z rządem Józefa Bonapartego, musiał udać się na wygnanie, podczas gdy sam Del Mazo utrzymał swoją pozycję[3]. W 1815 otrzymał honorowy tytuł alguacil principal (egzekutora sądowego) Inkwizycji w Logroño[4], przez co ideologicznie mijał się z Goyą, sprzeciwiającym się działalności Świętego Oficjum[3].

Od początku XIX w. pozycja Goi jako nadwornego malarza i popularność wśród hiszpańskiej arystokracji były ugruntowane. Po zakończeniu wojny niepodległościowej w 1814 wrócił do portretowania madryckiego społeczeństwa[5]. Z upływem czasu wykonywał znacznie mniej oficjalnych zamówień, a jego modelami były coraz częściej osoby z bliskiego otoczenia. Okoliczności powstania tego portretu nie są dokładnie znane. Według Nigela Glendinninga, pomimo licznych wspólnych znajomych i koneksji, del Mazo nie należał do kręgu bliskich przyjaciół malarza. Goya namalował obraz w celu czysto zarobkowym, a nie z powodu przyjaźni między malarzem a klientem[3]. Konserwator Muzeum Goi w Castres Jean-Louis Augé przypuszcza, że związany z Inkwizycją del Mazo mógł interweniować, kiedy malarz został oskarżony o autorstwo „obscenicznych dzieł” – portretów Maja ubrana i Maja naga. Nie ma na to dowodu, wiadomo jednak, że Goya otrzymał wysokie wynagrodzenie za portret mimo tego, że na obrazie nie widać rąk modela[4][6].

Opis obrazu

Detal obrazu przedstawiający list z niejasną inskrypcją

Obraz ten należy do serii portretów przedstawicieli burżuazji zainteresowanych sztuką. Francisco del Mazo siedzi na krześle przed biurkiem, na którym leży notatnik z rysunkami lub rycinami, dający do zrozumienia, że portretowany poświęca swój wolny czas na studiowanie sztuki. Inskrypcja na liście, który trzyma w ręce, nie jest czytelna. Głosi A Dn Fra.co del Mazo / Calle SANTAN / DER Madrid (Franciskowi del Mazo / Ulica Santan / der [w kolorze czerwonym] / Madryt)[3]. Chociaż większość historyków interpretuje słowo w kolorze czerwonym jako „Santander”, Nigel Glendinning zwraca uwagę, że w Madrycie nie było takiej ulicy i najprawdopodobniej Del Mazo zmieniał miejsce zamieszkania w czasie powstawania portretu (pochodził z kantabryjskiej miejscowości w pobliżu Santander[4]). Del Mazo kupił dom w Madrycie w 1815, jeżeli to był prawdziwy powód niejasnej inskrypcji, można by datować portret dokładnie na ten rok[3]. José Gudiol datuje obraz na lata 1808–1812, okres zbliżony do tego, w którym powstał portret kuzyna Del Mazo[7].

Del Mazo ma na sobie czarny kaftan z błyszczącymi guzikami wykonanymi białymi pociągnięciami pędzla. Biała koszula i chustka zakrywają szyję[3]. Sposób przedstawienia postaci i niektóre elementy portretu, takie jak trudne do malowania ręce, znacznie wpływały na cenę obrazu. Z tego powodu na licznych portretach pędzla Goi ręce modeli są ukryte w połach kamizelki, za plecami modela, lub w inny sposób[8]. Ręce Del Mazo są ledwie widoczne, jedna jest ukryta pod listem, a druga w połach kamizelki kaftana. Wygląd Del Mazo jest nieco nieokrzesany, twarz ma szorstkie rysy: szeroki i spłaszczony nos, grube wargi, krzaczaste brwi i gęste czarne włosy przedłużone szerokimi bokobrodami na policzkach. Niewątpliwie twarz portretowanego była szczególna, a Goya nie chciał jej idealizować[3][7]. Intensywne spojrzenie oznacza siłę charakteru, inteligencję i upór, lekki uśmiech sugeruje dobre usposobienie modela wobec portrecisty[4].

Za pomocą fotografii ultrafioletowej odkryto, że w okolicy nosa portretowanego płótno zostało uszkodzone, a zniszczenia zatuszowane przez malarza[1].

Proweniencja

Francuski malarz Marcel Briguiboul, który studiował w Hiszpanii, nabył go w Madrycie 7 maja 1881 od José Antonia Teradillos. Artysta kupił w stolicy także dwie inne prace Goi: Rada Kompanii Filipin i Autoportret w okularach[9]. Spadkobierca i syn Marcela, Pierre Briguiboul, przekazał te i inne dzieła sztuki ze swojej kolekcji do Muzeum Goi w Castres w latach 1893–1894[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Luciano di Pietro, Alfredo Pallavisini, Claudia Gianferrari: Geniusze sztuki: Goya. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 109. ISBN 83-03-01424-2.
  2. ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 155. ISBN 978-83-60334-71-3.
  3. ↑ a b c d e f g h i Retrato de Francisco del Mazo (hiszp.). fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2018-04-12].
  4. ↑ a b c d Jean-Louis Augé: Retrato de Francisco del Mazo (hiszp.). www.almendron.com. [dostęp 2018-04-12].
  5. ↑ Goya. María Jesús Díaz (red.). Madrid: Susaeta Ediciones, 2010, s. 204. ISBN 978-84-9928-021-9.
  6. ↑ Juan J. Luna, Margarita Moreno de las Heras: Goya. 250 aniversario. Madrid: Museo del Prado, 1996, s. 417. ISBN 84-8731-748-0.
  7. ↑ a b Praca zbiorowa: Goya. Zaragoza: Electa España, 1992, s. 134. ISBN 84-88045-37-9.
  8. ↑ Federico Torralba Soriano: Goya. Economistas y banqueros. Zaragoza: Banco Zaragozano, 1980, s. 22. ISBN 84-300-3225-8.
  9. ↑ La Junta de Filipinas (hiszp.). fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2018-04-14].

Media użyte na tej stronie