Portugalska Afryka Wschodnia

Portugalska Afryka Wschodnia
(do 1952)
Mozambik (od 1952)

África Oriental Portuguesa
(do 1952)
Moçambique (od 1952)

1498–1975
Herb Portugalskiej Afryki Wschodniej
Język urzędowy	portugalski
Stolica	od 1907 roku Lourenço Marques
Status terytorium	• kolonia (1498–1951)  • prowincja zamorska (1951–1972)  • stan (1972–1975)
Zależne od	Portugalia
Powierzchnia  • całkowita	801 590 km²
Liczba ludności  • całkowita	7 300 000
Waluta	escudo portugalskie
Utworzenie	1498
Niepodległość	25 czerwca 1975

Portugalska Afryka Wschodnia – dawna kolonia portugalska.

Pierwsze portugalskie osiedla i faktorie handlowe na wybrzeżach współczesnego Mozambiku zaczęły powstawać w 1498 roku.

W 2. połowie XIX wieku portugalskie posiadłości w południowo-wschodniej Afryce zostały znacznie rozszerzone. Portugalska Afryka Wschodnia obejmowała wówczas następujące kolonie:

• Lourenço Marques
• Inhambane
• Manhica e Sofala
• Quelimane and Tete
• Moçambique
• Niassa

Historia

W VIII wieku wybrzeże było kolonizowane przez kupców arabskich. Przed kolonizacją istniało tu państwo plemienne Monomotapa. W 1490 rozpoczęła się zapoczątkowana przez Vasco da Gamę kolonizacja wybrzeża i stopniowe wypieranie Arabów. Portugalczycy założyli faktorie, plantacje trzciny cukrowej i kawy. Rozwinął się handel niewolnikami, którego szczytowy okres w tym rejonie przypadł na przełom XVII i XVIII wieku. W wieku XIX, rozpoczęło się masowe osadnictwo portugalskiej biedoty (rząd Portugalii w ten sposób pozbywał się z kraju ludzi z nizin społecznych). Na początku lat 40. było już 140 tys. osadników (tj. 2,8% – 2,33% populacji) na 5–6 mln mieszkańców (w zależności od źródła). Natomiast w roku 1970 na 8,1 mln ludności było już 300 tys. etnicznych Portugalczyków (tj. 3,7% całej populacji). Wpływy portugalskie w kolonii ograniczały się do długiego, lecz bardzo wąskiego pasa wybrzeża. Wnętrze kolonii zostało podbite dopiero w latach 1895–1913 w obawie przed zagarnięciem tego rejonu przez Wielką Brytanię. Po I wojnie światowej do kolonii włączono tzw. Trójkąt Kionga.

W 1951 kolonie te zostały połączone w jedno terytorium zamorskie o nazwie Mozambik. 25 września 1964 w prowincji Cabo Delgado zaczęła się rebelia mająca na celu uzyskanie niepodległości kolonii. Na czele buntu stanęła tubylcza partia FRELIMO i jej przywódca Eduardo Mondlane. Po rewolucji goździków Portugalia zrezygnowała z praw do tego regionu. Portugalska Afryka Wschodnia formalnie przestała istnieć 25 czerwca 1975. Obecnie to niepodległe państwo Mozambik.

Przypisy