Posąg Coatlicue

Posąg Coatlicue

Medium	andezyt
Wymiary	2,52 m
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Narodowe Muzeum Antropologiczne w Meksyku

Posąg Coatlicue – aztecka rzeźba przedstawiająca prawdopodobnie boginię Coatlicue, znajdująca się obecnie w zbiorach Narodowego Muzeum Antropologicznego w Meksyku^[1]. Jest to największa zachowana rzeźba aztecka i jedna z najlepiej znanych na świecie (obok tzw. kamienia Słońca)^[2][3]. Posąg wykonany jest z andezytu i mierzy 2,52 metra wysokości^[3].

Posąg został odkopany 13 sierpnia 1790 roku na Zócalo, głównym placu Meksyku^[4], obok Katedry Metropolitalnej^[1]. 17 grudnia tego samego roku w pobliżu odkryto także zabytek znany jako Kamień Słońca, zaś rok później Kamień Tizoca^[4]. Rzeźba najprawdopodobniej stanowiła pierwotnie część dekoracji tzw. Templo Mayor, głównej świątyni azteckiej stolicy Tenochtitlán^[1]. Prawdopodobnie tworzyła jedną grupę rzeźbiarską z innymi posągami tych samych rozmiarów, w tym ze znalezionym w pobliżu niemal identycznym posągiem Yolotlicue, przedstawiającym tę samą postać, jednak ubraną w spódnicę z ludzkich serc^[2]. W meksykańskich muzeach znajduje się także kilka fragmentów zniszczonych posągów, które wskazują na to, że być może oryginalnie rzeźb było trzy lub nawet pięć^[2][3].

Datowana na okres między 1487 a 1520 rokiem^[1] rzeźba przedstawia zdekapitowaną postać kobiecą. Odziana jest ona w spódnicę ze splecionych grzechotników, na szyi natomiast ma zawieszony naszyjnik z ludzkich serc i dłoni, zakończony czaszką^[4][5]. Z szyi wyrastają jej dwa węże, tworzące w miejscu uciętej głowy swego rodzaju maskę^[4][5].

Tożsamość przedstawionej postaci

Tożsamość przedstawionej postaci nie jest jednoznacznie potwierdzona. W 1792 Antonio León y Gama zidentyfikował przedstawioną postać jako Teoyaomiqui, boginię wojowników i śmierci^[2][3]. Od końca XIX wieku większość późniejszych autorów skłaniało się raczej do utożsamienia posągu z boginią Coatlicue, matką Huitzilopochtli, centralnej postaci w mitologii Azteków, swoistego patrona ich państwa. W czasach konkwisty posąg Huitzilopochtli dominował nad południową stroną Templo Mayor^[2][3].

Identyfikacja posągu z Coatlicue opiera się w dużej mierze na micie genezyjskim Azteków zapisanym w Kodeksie Florentyńskim Bernardina de Sahagún. W ilustracji towarzyszącej opisowi narodzin Huitzilopochtli, który wyskoczył z łona swej matki by bronić jej przed Coyolxauhqui, Coatlicue ubrana jest w spódnicę z węży. Jednakże niektórzy autorzy wskazują, że rozczłonkowanie i dekapitacja przedstawionej na posągu postaci wskazywałyby raczej na Coyolxauhqui, a nie na jej przeciwniczkę. Inna wersja mitu podaje, że to matka Huitzilopochtli została pozbawiona głowy za niesubordynację wobec syna, przy czym jej imię brzmi Coyolxauhcihuatl^[2].

Z tego względu Cecelia Klein uznaje Coatlicue i Coyolxauh za tę samą osobę. Autorka oferuje także alternatywną interpretację posągu: jej zdaniem przedstawia nie samą boginię, a personifikację jej przepaski biodrowej. Wedle Historia de los mexicanos por sus pinturas i Leyenda de los soles, dużo wcześniej niż wypadki towarzyszące narodzinom Huitzilopochtli, Coatlicue (znana pod różnymi imionami w różnych wersjach mitu) była jedną z pierwszych trzech lub pięciu kobiet na Ziemi, które poświęciły swoje życie, by mogło narodzić się Słońce. Po ich śmierci na Ziemi pozostały jedynie ich stroje, które wykorzystywano jako relikwie i personifikacje samych bóstw^[2].

Z kolei Elizabeth Boone na podstawie opisów renowacji Templo Mayor za czasów ostatnich władców azteckich oraz porównań ikonograficznych twierdzi, że trzy lub więcej monumentalnych rzeźb, w tym „Coatlicue” oraz „Yolotlicue”, stanowiły grupę rzeźbiarską przedstawiającą Tzitzimime, niebiańskie istoty, które miały zstąpić z niebios i pożreć Ziemię, gdyby Słońce zgasło^[3].

Jeszcze inni autorzy skłaniają się raczej ku identyfikacji posągu z boginią ziemi Cihuacoatl (Coatlicue była jednym z jej aspektów), jakimś aspektem boga Ziemi Tlaltecuhtli lub też z personifikacją samej Ziemi^[3].

Przypisy