Posłanie z piątej planety

Posłanie z piątej planety – antologia polskich opowiadań science fiction, wydana w 1964 roku przez Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”[1]. Uznaje się, że jest to pierwsza antologia polskich utworów s-f [2]. Książkę ilustracjami, w stylu znanym z wydań Bajek robotów Stanisława Lema czy Opowiadań niesamowitych Aleksandra Grina, opatrzył Daniel Mróz[1].

Zbiór to plon międzynarodowego konkursu na opowiadanie s-f, ogłoszonego w 1962 przez redakcje młodzieżowych czasopism popularnonaukowych w siedmiu krajach bloku wschodniego. Polskim organizatorem była redakcja miesięcznika „Młody Technik”[3][4]. Tom zawiera 13 opowiadań wybranych spośród 103 nadesłanych na konkurs przez polskich autorów. W większości były to debiutanckie utwory młodych twórców, spośród których tylko kilku wydało później własne książki (Andrzej Czechowski, Konrad Fiałkowski, Stefan Weinfeld, Janusz A. Zajdel i Witold Zegalski). Konkurs wygrało opowiadanie Człekokształtny Andrzeja Czechowskiego[5], II nagrodę zdobył tekst Konrada Fiałkowskiego Prawo wyboru[6], zaś I wyróżnienie zdobył utwór Powrót gigantów Witolda Zegalskiego[7].

Krytyka

Według Antoniego Smuszkiewicza, analogia ta „rejestruje 'zapasy narodowej wyobraźni' lat sześćdziesiątych” i, jako wynik konkursu (a nie decyzji jednej osoby – redaktora) reprezentuje najlepsze utwory swego czasu. Jej odpowiednikiem dla kolejnej dekady była antologia Wołanie na Mlecznej Drodze[4].

Zbigniew Przyrowski podsumował tą antologię pisząc, że intencje autorów wszystkich zawartych w niej opowiadań są „wyraźnie jednoznaczne... pochwała ofiarności, poświęcenia... odwagi, szlachetnych uczuć. Z drugiej strony głęboka troska o to, by wszelkie zdobycze nauki i techniki służyły rzeczywiście dobru człowieka”, co Smuszkiewicz określił jako „fantastyka dziś już uznawana za klasyczną, wywodzącą się z verne'owskiej szkoły”. Smuszkiewicz uznał też, że twórczość tu przedstawiona, w większości autorów młodych, nie jest szczególnie nowa jeśli rozpatrywać ją w kontekście światowej fantastyki, ale jest pewną formą protestu – kontestacji – w kontekście polskiej literatury okresu socrealizmu[4].

Maciej Parowski pisze, że antologia „ukazuje fantastów jako osobników zafascynowanych perspektywami rysującymi się przed ludzkością po otwarciu drogi w kosmos”[8].

Spis utworów

Przypisy

  1. ↑ a b Posłanie z piątej planety Posłanie z piątej planety Janusz Białecki, Andrzej Czechowski, Konrad Fiałkowski, Tadeusz Kalicki, Stanisław Kuś, Aleksander Markowski, Maciej Misiewicz, Witold Perkowicz, Marek Skalny, Kazimierz Szkokuł, Stefan Weinfeld, Andrzej Wieczorek, Janusz Andrzej Zajdel, Witold Zegalski, Janusz Białecki, Andrzej Czechowski i inni. lubimyczytac.pl. [dostęp 2022-02-20]. (pol.).
  2. ↑ Antoni Smuszkiewicz: Zaczarowana gra. Zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982, s. 274. ISBN 83-210-0303-6.
  3. ↑ Posłanie z piątej planety. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1964, s. 7.
  4. ↑ a b c Antoni Smuszkiewicz, Kontynuatorzy czy kontestatorzy? Rzecz o trzech antologiach fantastyki, „Nowa Fantastyka”, 11, 1998, s. 60-61.
  5. ↑ Andrzej Czechowski, [w:] encyklopediafantastyki.pl [dostęp 2022-02-20].
  6. ↑ FIAŁKOWSKI Konrad. pisarze.pl. [dostęp 2022-02-20]. (pol.).
  7. ↑ Witold Zegalski, [w:] encyklopediafantastyki.pl [dostęp 2022-02-20].
  8. ↑ Maciej Parowski: Czwarta generacja (Posłowie). W: Trzecia brama. Opowiadania nagrodzone w konkursie miesięcznika „Fantastyka” 1982/83. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 293, seria: Fantastyka polska. ISBN 83-08-01599-9.

Zobacz też