Posłonek

Posłonek
Ilustracja
Morfologia (posłonek rozesłany)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

czystkowate

Rodzaj

posłonek

Nazwa systematyczna
Helianthemum Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754[3]
Typ nomenklatoryczny

Helianthemum nummularium L.[3]

Posłonek rozesłany

Posłonek (Helianthemum Mill.) – rodzaj roślin należący do rodziny czystkowatych (posłonkowatych). Należy do niego około 110 gatunków[4][5]. Występują one w Europie, północnej Afryce i w Azji zachodniej i środkowej oraz na obu kontynentach amerykańskich[4], w ich zachodnich częściach[6]. Największe zróżnicowanie rodzaju występuje w obszarze śródziemnomorskim[6]. W Polsce rosną dziko dwa gatunki – posłonek rozesłany (H. nummularium) i alpejski (H. oelandicum subsp. alpestris, syn.: H. alpestre)[7]. Rośliny z tego rodzaju zasiedlają głównie tereny suche, otwarte. Wiele gatunków to rośliny ozdobne, polecane zwłaszcza do upraw w ogrodach na obszarach o niedostatkach wilgoci. Mają efektowne, ale krótkotrwałe (jednodniowe) kwiaty[6].

Morfologia

Posłonek apeniński
Pokrój
Krótkowieczne krzewy, półkrzewy lub krzewinki, częściowo zimozielone[8], rzadko byliny i rośliny jednoroczne[4]. Zwykle mają pędy rozpościerające się na gruncie. Osiągają do 1 m wysokości[6].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, tylko w górnej części pędu skrętoległe. Liście siedzące lub ogonkowe[4]. Blaszka jajowata do równowąskiej[6], w kolorze od srebrzystego do zielonego[8].
Kwiaty
Kwiaty promieniste, pięciokrotne. Wyrastają pojedynczo w kątach liści lub skupione po kilka lub wiele w kwiatostany wierzchotkowe, groniaste lub główkowate[4]. Kielich tworzony jest przez 5 działek, z czego dwie zewnętrzne są mniejsze od trzech wewnętrznych. Płatków korony jest 5 i zwykle mają one kształt okrągławy, a barwę od białej, przez żółtą do jasnoróżowej, rzadko czerwonej. Zwykle o średnicy do 25 mm (u form uprawnych bywają większe)[8]. Pręciki liczne, na cienkich nitkach. Zalążnia górna, powstaje z trzech owocolistków, ale z jedną, krótką szyjką słupka[6], zwieńczoną dużym, główkowatym znamieniem[4].
Owoce
Torebki trójkanciaste, otwierające się trzema klapami, wewnątrz jednokomorowe lub z trzema niepełnymi przegrodami. Zawierają liczne nasiona[4].

Systematyka

Rodzaj z rodziny czystkowatych Cistaceae[2][9].

Wykaz gatunków[5]
  • Helianthemum abelardoi Alcaraz
  • Helianthemum aegyptiacum (L.) Mill.
  • Helianthemum aganae Marrero Rodr. & R.Mesa
  • Helianthemum aguloi Marrero Rodr. & R.Mesa
  • Helianthemum almeriense Pau
  • Helianthemum alypoides Losa & Rivas Goday
  • Helianthemum angustatum Pomel
  • Helianthemum antitauricum P.H.Davis & Coode
  • Helianthemum apenninum (L.) Mill. – posłonek apeniński
  • Helianthemum asperum Lag. ex Dunal
  • Helianthemum assadii Ghahrem.-Nejad & Gholamian
  • Helianthemum baschkirorum (Juz. ex Kupat.) Juz.
  • Helianthemum bramwelliorum Marrero Rodr.
  • Helianthemum broussonetii Dunal
  • Helianthemum buschii (Palib.) Juz. & Pozdeeva
  • Helianthemum bystropogophyllum Svent.
  • Helianthemum canariense (Jacq.) Pers.
  • Helianthemum canum (L.) Hornem.
  • Helianthemum capralense Pérez Dacosta & Mateo
  • Helianthemum caput-felis Boiss.
  • Helianthemum × carmen-joanae Mansanet & Mateu
  • Helianthemum × carolipaui Cuatrec.
  • Helianthemum chihuahuense S.Watson
  • Helianthemum cinereoflavescens Rech.f., Aellen & Esfand.
  • Helianthemum cinereum (Cav.) Pers.
  • Helianthemum cirae A.Santos
  • Helianthemum ciscaucasicum Juz. & Pozdeeva
  • Helianthemum citrinum Ghaz.
  • Helianthemum × conchitae Socorro & Aroza
  • Helianthemum concolor (L.Riley) J.G.Ortega
  • Helianthemum confertum Dunal
  • Helianthemum × coronadoi Mateo
  • Helianthemum coulteri S.Watson
  • Helianthemum crassifolium Pers.
  • Helianthemum × crespoi Mateo
  • Helianthemum croceum (Desf.) Pers.
  • Helianthemum cylindrifolium Verdc.
  • Helianthemum dagestanicum Rupr.
  • Helianthemum dianicum Pérez Dacosta, M.B.Crespo & Mateo
  • Helianthemum × digeneum Rouy & Foucaud
  • Helianthemum × doumerguei Faure
  • Helianthemum edetanum Mateo, Fabado & C.Torres
  • Helianthemum ellipticum (Desf.) Pers.
  • Helianthemum eriocephalum Pomel
  • Helianthemum × fabadoi Mateo
  • Helianthemum × finestratense Pérez Dacosta & Mateo
  • Helianthemum fontanesii Boiss. & Reut.
  • Helianthemum geniorum Maire
  • Helianthemum germanicopolitanu m Bornm.
  • Helianthemum getulum Pomel
  • Helianthemum glaucescens (Murb.) Tzvelev
  • Helianthemum gonzalezferreri Marrero Rodr.
  • Helianthemum gorgoneum Webb
  • Helianthemum grosii Pau & Font Quer
  • Helianthemum guerrae Sánchez-Gómez, J.S.Carrion & M.A.Carrión
  • Helianthemum × guiraoi Willk.
  • Helianthemum hadedense Thulin
  • Helianthemum × heerii Brügger
  • Helianthemum hirtum (L.) Mill.
  • Helianthemum humile Verdc.
  • Helianthemum hymettium Boiss. & Heldr.
  • Helianthemum inaguae Marrero Rodr., Gonz.-Mart. & F.González
  • Helianthemum juliae Wildpret
  • Helianthemum kahiricum Delile
  • Helianthemum kotschyanum Boiss.
  • Helianthemum × lagunae Mateo
  • Helianthemum lavandulifolium Mill.
  • Helianthemum ledifolium (L.) Mill.
  • Helianthemum leptophyllum Dunal
  • Helianthemum linii A.Santos
  • Helianthemum lippii (L.) Dum.Cours.
  • Helianthemum × lucentinum M.B.Crespo & J.C.Cristóbal
  • Helianthemum lunulatum (All.) DC.
  • Helianthemum × mansanetianum Mateo
  • Helianthemum × mariano-salvato ris Alcaraz & al.
  • Helianthemum marifolium (L.) Mill.
  • Helianthemum maritimum Pomel
  • Helianthemum marminorense Alcaraz, Peinado & Mart.Parras
  • Helianthemum marmoreum Stevan., Matevski & Kit Tan
  • Helianthemum mathezii Dobignard
  • Helianthemum × monspessulanum Rouy & Foucaud
  • Helianthemum × montis-bovis Mateo
  • Helianthemum morisianum Bertol.
  • Helianthemum motae Sánchez-Gómez, J.F.Jiménez & J.B.Vera
  • Helianthemum × murbeckii Faure
  • Helianthemum neopiliferum Muñoz Garm. & C.Navarro
  • Helianthemum nummularium (L.) Mill. – posłonek rozesłany
  • Helianthemum obtusifolium Dunal
  • Helianthemum oelandicum (L.) Dum.Cours.
  • Helianthemum origanifolium (Lam.) Pers.
  • Helianthemum pannosum Boiss.
  • Helianthemum papillare Boiss.
  • Helianthemum patens Hemsl.
  • Helianthemum pergamaceum Pomel
  • Helianthemum × petrerense Pérez Dacosta & Mateo
  • Helianthemum polyanthum (Desf.) Pers.
  • Helianthemum polygonoides Peinado, Mart.Parras, Alcaraz & Espuelas
  • Helianthemum pomeridianum Dunal
  • Helianthemum × protodianicum J.M.Aparicio, Pérez Dacosta & Mateo
  • Helianthemum × pseudodianicum Pérez Dacosta & Mateo
  • Helianthemum pugae Calderón
  • Helianthemum raskebdanae M.A.Alonso, M.B.Crespo, Juan & L.Sáez
  • Helianthemum × rigualii M.B.Crespo & J.C.Cristóbal
  • Helianthemum rossmaessleri Willk.
  • Helianthemum ruficomum (Viv.) Spreng.
  • Helianthemum salicifolium (L.) Mill.
  • Helianthemum sancti-antoni Schweinf. ex Boiss.
  • Helianthemum sanguineum (Lag.) Dunal
  • Helianthemum sauvagei Raynaud
  • Helianthemum schweinfurthii Grosser
  • Helianthemum scopulicola L.Sáez, Rosselló & Alomar
  • Helianthemum sicanorum Brullo, Giusso & Sciandr.
  • Helianthemum sinuspersicum Gholamian & Ghahrem.-Nejad
  • Helianthemum somalense J.B.Gillett
  • Helianthemum songaricum Schrenk
  • Helianthemum speciosum Thulin
  • Helianthemum squamatum (L.) Dum.Cours.
  • Helianthemum stipulatum (Forssk.) C.Chr.
  • Helianthemum strickeri Grosser
  • Helianthemum × subhispidulum Faure & Maire
  • Helianthemum × subviscosum Faure & Maire
  • Helianthemum × sulphureum Willd.
  • Helianthemum supramontanum Arrigoni
  • Helianthemum syriacum (Jacq.) Dum.Cours.
  • Helianthemum syrticum (Viv.) Spreng.
  • Helianthemum teneriffae Coss.
  • Helianthemum tholiforme Bramwell, J.Ortega & B.Navarro
  • Helianthemum thymiphyllum Svent.
  • Helianthemum tinetense M.Mayor & Fern.Benito
  • Helianthemum × triregnorum Mateo
  • Helianthemum ventosum Boiss.
  • Helianthemum vesicarium Boiss.
  • Helianthemum violaceum (Cav.) Pers.
  • Helianthemum virgatum (Desf.) Pers.
  • Helianthemum viscarium Boiss. & Reut.
  • Helianthemum viscidulum Boiss.
  • Helianthemum × xixonense Pérez Dacosta & Mateo
  • Helianthemum zheguliense Juz. ex Tzvelev

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Uprawiane odmiany ozdobne mają większe kwiaty od typowych, dziko rosnących form, a niektóre także kwiaty pełne.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
  4. ↑ a b c d e f g Helianthemum Miller. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-11-08].
  5. ↑ a b Helianthemum Mill.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-20].
  6. ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 182. ISBN 0-333-74890-5.
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. ↑ United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Family: Malvaceae Juss. (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-19].

Media użyte na tej stronie

Helianthemum vulgare Sturm51.jpg

FloraWeb.de: Helianthemum nummularium subsp. grandiflorum (Scop.) Schinz & Thell.
Tela-Botanica.org: Helianthemum grandiflorum subsp. grandiflorum, syn. Helianthemum vulgare Gaertn., Helianthemum nummularium subsp. ovatum (Viv.) Schinz & Thell., Helianthemum nummularium subsp. grandiflorum (Scop.) Schinz & Thell., Cistus helianthemum L.

Original Caption
Echtes Sonnenröschen, Cistus helianthemum
Helianthemum grandiflorum a2.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Helianthemum grandiflorum (pl. posłonek rozesłany) habitat: Tatra Mountains, Dolina Tomanowa
Helianthemum apenninum 210407.jpg
Autor: Bernd Haynold, Licencja: CC BY 2.5
Helianthemum apenninum, Tauberland, Germany