Posłonek rozesłany

	Posłonek rozesłany
	Posłonek rozesłany
	; Posłonek rozesłany wielkokwiatowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	czystkowate
Rodzaj	posłonek
Gatunek	posłonek rozesłany
	Nazwa systematyczna
	Helianthemum nummularium (L.) Mill.; Gard. dict. ed. 8: Helianthemum no. 12. 1768
Synonimy
	Cistus lusitanicus Mill.; Cistus nummularius L.;
	Cistus lusitanicus Mill.; Cistus nummularius L.;

Posłonek rozesłany, posłonek kutnerowaty^[5] Helianthemum nummularium (L.) Mill. – gatunek rośliny należący do rodziny posłonkowatych. Rośnie dziko w Europie oraz w Azji Zachodniej i na Kaukazie^[4]. W Polsce rośnie tylko w Tatrach^[6].

Morfologia

Pokrój: Zimozielona krzewinka osiągająca wysokość do 30 cm, o kosmatych, rozgałęzionych i podnoszących się pędach. Oprócz pędów kwiatowych występują pędy płonne^[6].
Liście: Ulistnienie naprzeciwległe. Liście z przylistkami, eliptyczne lub równowąskoolancetowate, połyskujące, o szerokości do 6 mm i długości do 25 mm. Na górnej stronie są zazwyczaj prawie nagie, na dolnej stronie porośnięte krótkimi i gęstymi włoskami tworzącymi kutner. Na brzegach i na nerwach włoski dłuższe i gwiazdkowate. Ogonki liściowe o długości 2-4 mm^[7].
Kwiaty: Duże, pojedyncze, złocistożółte o wcześnie odpadających płatkach długości 8-12 mm. Wyrastają na kosmatych szypułkach o długości 5-10 mm. Kielich trwały. Jego wewnętrzne działki mają długość 5-8 mm, zazwyczaj są słabo kutnerowate, na nerwach porośnięte długimi wloskami^[7].
Owoc: Pękająca 3 klapami torebka z niełupkami^[6].

Biologia i ekologia

Krzewinka, chamefit. Kwitnie od maja do sierpnia, początkowo bardzo obficie, później słabiej^[6].

Oprócz typowej formy na stanowiskach naturalnych w Polsce występują 3 podgatunki (przez niektórych botaników uznawane za oddzielne gatunki)^[5]:

posłonek rozesłany nagi (Helianthemum nummularium (L.) Mill. subsp. glabrum (W. D. J. Koch) Wilczek)
posłonek rozesłany wielkokwiatowy (Helianthemum nummularium (L.) Mill. subsp. grandiflorum (Scop.) Schinz & Thell.)
posłonek rozesłany pospolity (Helianthemum nummularium (L.) Mill. subsp. obscurum (Čelak) Holub)

Występuje też wiele form pośrednich, będących mieszańcami pomiędzy tymi podgatunkami.

Zastosowanie

Jest uprawiany jako roślina ozdobna w różnych odmianach, o różnej barwie kwiatów. Szczególnie nadaje się do ogrodów skalnych i na rabaty. Uprawia się go z nasion, przez odkłady lub z sadzonek. Preferuje stanowiska słoneczne, gleby mogą być jałowe, ale muszą być zasobne w wapń. W czasie mroźnych i bezśnieżnych zim nadziemne pędy mogą przemarznąć, ale roślina odnowi się. Aby uzyskać ładny wygląd rośliny, starsze pędy należy przycinać. Cięcie zwiększa też odporność roślin na mróz^[8].

Odmiana ozdobna

Owoc

Kwiat

Budowa kwiatu

Nazewnictwo

Nazwa rodzajowa rośliny pochodzi od łacińskich słów helios = słońce) i anthos = kwiat, nazwa gatunkowa od słowa nummmullus = pieniążek (kształt korony jest okrągły, jak pieniążek)^[6].
Dawne nazwy ludowe rośliny to: cyronia, czystek słoneczny, panak chironow, poruszenik, posłonek, słoneczny obrot, wdówki, złotojeść pospolita.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
↑ ^a ^b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[mirek-6] Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne