Postępowanie przygotowawcze

Postępowanie przygotowawcze – pierwszy etap postępowania karnego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, w sprawach tych jego przeprowadzenie jest obligatoryjne[1].

Postępowanie to powinno zmierzać przede wszystkim do ustalenia, czy został popełniony czyn zabroniony, a więc czy wypełnia on znamiona określonego typu przestępstwa, a następnie czy stanowi on przestępstwo – a więc czy czyn jest bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy.

Postępowanie dzieli się na dwa etapy:

  • w sprawie (łac. in rem),
  • przeciwko konkretnej osobie (łac. in personam).

Funkcje postępowania

Zasadnicze funkcje tego postępowania to:

  • funkcja przygotowawcza – gdzie zbiera się i utrwala materiał dowodowy w celu podjęcia decyzji o zakończeniu postępowania przygotowawczego, i ewentualnego przygotowania aktu oskarżenia. Akt oskarżenia sporządzany na podstawie dowodów zebranych w tym postępowaniu zakreśla granice podmiotowe i przedmiotowe rozprawy sądowej. Dowody te mogą być odtworzone w toku rozprawy. Mimo że postępowanie przygotowawcze prowadzi co do zasady prokurator (lub Policja pod jego nadzorem), to sąd ma także na nie wpływ w drodze czynności sądowych oraz przez możliwość zwrotu sprawy prokuratorowi do uzupełnienia postępowania przygotowawczego
  • funkcja profilaktyczna – polega na stworzeniu warunków służących zapobieganiu przestępczości (art. 19 k.p.k.).

Formy postępowania

  • śledztwo – podstawowa forma postępowania przygotowawczego, może je wszczynać wyłącznie prokurator, prokurator może powierzyć Policji przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie,
  • dochodzenie – uproszczona forma postępowania przygotowawczego, przepisy dotyczące śledztwa stosuje się odpowiednio do dochodzenia

Postępowanie karno-skarbowe

Organami uprawnionymi do prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe są:

Pierwsze trzy organy są finansowymi organami postępowania przygotowawczego, pozostałe zaś niefinansowymi organami postępowania przygotowawczego. Organem postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe jest także Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne[2].

Przypisy

  1. ↑ postępowanie przygotowawcze, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-12].
  2. ↑ a b Igor Zieliński (red.), Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, 2018.