Poszukiwany, poszukiwana

Poszukiwany, poszukiwana
Gatunek

komedia

Rok produkcji

1972

Data premiery

22 kwietnia 1973

Kraj produkcji

Polska

Język

polski

Czas trwania

83 minuty[1]

Reżyseria

Stanisław Bareja

Scenariusz

Stanisław Bareja, Jacek Fedorowicz

Główne role

Wojciech Pokora

Muzyka

Jerzy Matuszkiewicz

Zdjęcia

Jan Laskowski

Scenografia

Bogdan Kostrzyński

Kostiumy

Ewa Furmańczyk

Montaż

Mirosława Jaworska

Produkcja

Jan Szymański, Edward Kłosowicz (kierownictwo produkcji)[2]

Wytwórnia

Zespół Filmowy „Pryzmat”

Poszukiwany, poszukiwana – polska komedia filmowa z 1972 w reżyserii Stanisława Barei według scenariusza napisanego wraz z Jackiem Fedorowiczem, z Wojciechem Pokorą w roli głównej.

Fabuła

Pracownik muzeum, historyk sztuki Stanisław Maria Rochowicz (Wojciech Pokora), zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież obrazu autorstwa Bogdana Adamca (Adam Mularczyk). Domniemanemu złodziejowi grozi 5 lat więzienia. Przerażony tą perspektywą postanawia ukrywać się w przebraniu kobiecym, aż namaluje kopię zrabowanego płótna i niepostrzeżenie ją podrzuci. Podejmuje pracę jako gosposia domowa „Marysia”, nie ma jednak szczęścia do chlebodawców. Pomimo początkowych trudności w nowym zawodzie „Marysia” zaczyna odkrywać uroki swojej pracy. Okazuje się również, że zarabia więcej niż jako magister historii sztuki. Film jest satyrą na zjawiska społeczne w Polsce okresu przełomu lat 60. i 70. XX wieku[1].

Obsada

Źródła[1][2]:

Przygotowania do filmu i realizacja

Wojciech Pokora, odtwórca głównej roli (2016)

Pomysł na scenariusz, który Bareja napisał razem z Jackiem Fedorowiczem, przedstawiła reżyserowi jego żona, Hanna Kotkowska-Bareja. Jako historyk sztuki pracująca w Muzeum Narodowym poznała historię rzekomego zaginięcia dzieła Alfonsa Karnego, które artysta zabrał ze sobą, ale nie zostało to pokwitowane przez dyrektora, więc dzieło uznawano za zaginione. Ponadto w tym czasie małżeństwo Barejów zatrudniało dziewczyny jako pomoc domową do opieki nad dziećmi, stąd też historia odnosiła się do bliskich im realiów życia[3]. W czasie castingu do głównej roli Fedorowicz, Janusz Gajos i Wojciech Pokora prezentowali się w rolach mężczyzn grających kobiety. Wybrany został Pokora, ponieważ Gajos miał zbyt męską posturę, a u Fedorowicza zarost zbyt szybko pojawiał się w trakcie sesji zdjęciowej[4]. Rolę żony Rochowicza zagrać miała Stanisława Celińska, jednak odmówiła, ponieważ obawiała się, że ze względu na złą renomę Barei w tamtym czasie mogłaby nie dostać ról u takich reżyserów jak Krzysztof Zanussi i Kazimierz Kutz. Przyczyną owego stanu rzeczy była krytyka filmów Barei przez Kutza, który ukuł pojęcie „bareizmu” jako małowartościowej twórczości[5].

Zdjęcia do filmu kręcone były w Warszawie na placu Powstańców, na placu Konstytucji, w galerii ZPAP, na terenie pałacu w Kozłówce[1], a także w mieszkaniu Barei[4]. Podobnie jak w poprzednich komediach, reżyser czerpał ze stylistyki przedwojennej, nasycając sceny gagami. W warstwie wizualnej odpowiedzialny za zdjęcia Jan Laskowski zastosował światło bezcieniowe. W trakcie realizacji sceny upadku Rawicza na schodach ⁣Jan Szymański, nie godząc się na zatrudnienie kaskadera, sam odegrał tę rolę, przez co uległ poważnej kontuzji. W efekcie Bareja zawiązał współpracę (która była kontynuowana w kolejnych jego produkcjach) z kaskaderami: Krzysztofem Kotowskim, Zbigniewem Litwiniakiem i Zbigniewem Modejem[6].

Odbiór

Premiera Poszukiwanego, poszukiwanej odbyła się 22 kwietnia 1973[1]. W ciągu roku film obejrzało prawie 2 miliony osób, a dochody z kas kinowych wyniosły ok. 13 milionów złotych[7]. Czesław Wiśniewski, Jerzy Jesionowski jako uczestnicy kolaudacji, która odbyła się 31 października 1972 roku, wypowiadali się o nim negatywnie, stawiając zarzuty ukazywania osób piastujących wysokie stanowiska w negatywnym świetle oraz dając do zrozumienia reżyserowi, że nie będzie tolerancji dla wyszydzania władzy w jego twórczości. Bronili go za to Aleksander Ścibor-Rylski oraz Tadeusz Konwicki. Podzielone były też zdania recenzentów w prasie, przy czym pochwały formułowano dość ostrożnie[8]. W 1974 Poszukiwany, poszukiwana został wyróżniony podczas festiwalu Queens Council of the Arts w Nowym Jorku[9].

Bartosz Staszczyszyn odczytywał film Barei jako przykład filmowego cross-dressingu w polskim filmie, posuwając się przy tym do stwierdzenia, że Poszukiwany, poszukiwana to „najpopularniejsza polska komedia cross-dressingowa”[10]. W przypadku filmu Barei tożsamość płciowa bohatera nie ulega jednak zakwestionowaniu. Piotr Zwierzchowski przekonywał, że Poszukiwany, poszukiwana, „podobnie jak cała twórczość Barei, bardziej narusza tabu polityczne, związane z opisem PRL-owskiej codzienności”[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e Poszukiwany, poszukiwana w bazie filmpolski.pl
  2. a b Replewicz 2009 ↓, s. 411.
  3. Replewicz 2009 ↓, s. 139–141.
  4. a b Replewicz 2009 ↓, s. 142.
  5. Replewicz 2009 ↓, s. 123–124.
  6. Replewicz 2009 ↓, s. 147–148.
  7. Replewicz 2009 ↓, s. 150.
  8. Replewicz 2009 ↓, s. 148–150.
  9. Replewicz 2009 ↓, s. 152.
  10. Bartosz Staszczyszyn, Gender po polsku, czyli filmowe przebieranki, Culture.pl, 23 lipca 2014 [dostęp 2021-10-28] (pol.).
  11. Piotr Zwierzchowski, Oswajanie tabu seksualnego w kinie PRL, „Przegląd Historyczny”, CIX (2), 2018, s. 229.

Bibliografia

  • Maciej Replewicz: Stanisław Bareja. Król krzywego zwierciadła. Poznań: Zysk i S-ka, 2009. ISBN 978-83-7506-387-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wojciech Pokora.JPG
Autor: Ja Fryta, Licencja: CC BY-SA 2.0
Aktor Wojciech Pokora (1934-2018) na Warszawskich Targach Książki 2016.
Stanisław Bareja (GOKW).jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY 3.0
Galeria osobowości kultury Warszawy XX w. Trasa Łazienkowska w Warszawie. Portret Stanisława Barei.