Potencjał tworzenia efektu cieplarnianego
Potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (GWP, z ang. global warming potential) – wskaźnik służący do ilościowej oceny wpływu danej substancji na efekt cieplarniany. Porównuje ilość ciepła zatrzymanego przez określoną masę gazu do ilości ciepła zatrzymanego przez podobną masę dwutlenku węgla. GWP jest przeliczany dla określonego przedziału czasu, zwykle 20, 100 lub 500 lat. GWP dla dwutlenku węgla wynosi z definicji 1.
Do związków o dużym GWP należą freony, np. dla freonu R-12 (CFC-12) wynosi on 10 600.
Wartość współczynnika GWP zależy od:
- stopnia absorpcji promieniowania podczerwonego przez daną substancję chemiczną,
- czasu życia danej substancji chemicznej w atmosferze.
Węgiel uczestniczy w szybkim cyklu węglowym, w którym pojedyncza cząsteczka CO2 jest usuwana z atmosfery i zastępowana inną cząsteczką CO2 nie zmieniając nadwyżki dwutlenku węgla w atmosferze. Jednocześnie CO2 w niewielkich nadwyżkach jest stosunkowo dobrze absorbowany przez przyrodę, natomiast duże nadwyżki CO2 pozostaną w atmosferze przez setki tysięcy lat lub miliony lat[1][a].
Wartości GWP dla wybranych substancji (według IPCC)[2]
| Substancja | Czas życia w atmosferze (lata) | GWP100[b] | |
| Dwutlenek węgla (CO2) | (nie został podany) | 1 | |
| Metan (CH4) | 12 (przy rozkładzie w atmosferze pozostaje CO2) | 23 | |
| Podtlenek azotu (N2O) | 144 | 296 | |
| Heksafluorek siarki (SF6) | 3200 | 22 200 | |
| Czterofluorek węgla (CF4) | 50000 | 5700 | |
| Całkowicie podstawione chlorofluorowe pochodne węglowodorów (freony) | |||
|---|---|---|---|
| CFC-11 (CCl3F) | 45 | 4600 | |
| CFC-12 (CCl2F2) | 100 | 10 600 | |
| CFC-13 (CClF3) | 640 | 14 000 | |
| CFC-113 (CCl2FCClF2) | 85 | 6000 | |
| CFC-114 (CCl2CClF2) | 300 | 9800 | |
| CFC-115 (CF3CClF2) | 1700 | 7200 | |
| Wodorochlorofluorowęglowodory | |||
| HCFC-21 (CHCl2F) | 2 | 210 | |
| HCFC-22 (CHClF2) | 11,9 | 1700 | |
| HCFC-123 (CF3CHCl2) | 1,4 | 120 | |
| HCFC-124 (CF3CHClF) | 6,1 | 620 | |
| HCFC-141b (CH3CCl2F) | 9,3 | 700 | |
| HCFC-142b (CH3CClF2) | 19 | 2400 | |
| HCFC-225ca (CF3CF2CHCl2) | 2,1 | 180 | |
| HCFC-225cb (CClF2CF2CHClF) | 6,2 | 620 | |
| Wodorofluorowęglowodory | |||
| HFC-23 (CHF3) | 260 | 12 000 | |
| HFC-32 (CH2F2) | 5 | 550 | |
| HFC-41 (CH3F) | 2,6 | 97 | |
| HFC-125 (CHF2CF3) | 29 | 3400 | |
| HFC-134 (CHF2CHF2) | 9,6 | 1100 | |
| HFC-134a (CH2FCF3) | 13,8 | 1300 | |
| HFC-143 (CHF2CH2F) | 3,4 | 330 | |
| HFC-143a (CF3CH3) | 52 | 4300 | |
| HFC-152 (CH2FCH2F) | 0,5 | 43 | |
| HFC-152a (CH3CHF2) | 1,4 | 120 | |
| HFC-161 (CH3CH2F) | 0,3 | 12 | |
| HFC-227ea (CF3CHFCF3) | 33 | 3500 | |
| HFC-236cb (CH2FCF2CF3) | 13,2 | 1300 | |
| HFC-236ea (CHF2CHFCF3) | 10 | 1200 | |
| HFC-236fa (CF3CH2CF3) | 220 | 9400 | |
| HFC-245ca (CH2FCF2CHF2) | 5,9 | 640 | |
| HFC-245fa (CHF2CH2CF3) | 7,2 | 950 | |
| HFC-365mfc (CF3CH2CF2CH3) | 9,9 | 890 | |
| HFC-43-10mee (CF3CHFCHFCF2CF3) | 15 | 1500 | |
| Chlorowęglowodory | |||
| CH3CCl3 | 4,8 | 140 | |
| CCl4 | 35 | 1800 | |
| CHCl3 | 0,51 | 30 | |
| CH3Cl | 1,3 | 16 | |
| CH2Cl2 | 0,46 | 10 | |
| Bromowęglowodory | |||
| CH3Br | 0,7 | 5 | |
| CH2Br2 | 0,41 | 1 | |
| CHBrF2 | 7 | 470 | |
| Halon-1211 (CBrClF2) | 11 | 1300 | |
| Halon-1301 (CBrF3) | 65 | 6900 | |
| Jodowęglowodory | |||
| CF3I | 0,005 | 1 | |
Zobacz też
- potencjał niszczenia warstwy ozonowej
Uwagi
- ↑ „Cykl węglowy poradzi sobie z umiarkowaną ilością dodatkowego węgla, jednak spalenie całości paliw kopalnych możliwych do wydobycia zmieni ten cykl całkowicie. W scenariuszu spalenia całości paliw kopalnych (5000 GtC) z każdej tony wyemitowanego przez nas dwutlenku węgla po tysiącu lat w atmosferze pozostanie 30-50% (Archer 2008). Zintensyfikowane w wysokiej temperaturze wietrzenie skał usunie nadmiar dwutlenku węgla, jednak potrwa to nawet miliony lat”[1].
- ↑ GPW dla okresu 100 lat
Przypisy
- ↑ a b Doug Mackie: Mit: CO2 ma krótki czas życia w atmosferze. [dostęp 2017-04-10].
- ↑ 6.12.2 Direct GWPs. W: Climate Change 2001: The Scientific Basis [on-line]. Intergovernmental Panel on Climate Change, 2001. [dostęp 2021-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-22)].