Potoccy herbu Pilawa

Herby Potockich
Herb hrabiowski Potockich,
odmiana Pilawy srebrnej, Potocki I.
Herb hrabiowski Potockich,
odmiana Pilawy złotej, Potocki II.
Herb hrabiowski Potockich,
odmiana Pilawy srebrnej, Potocki III.
Herb hrabiowski Potockich,
odmiana Pilawy złotej, Potocki IV.
Herb szlachecki Potockich,
Pilawa srebrna.
Herb szlachecki Potockich,
odmiana Pilawy srebrnej.

Potoccy herbu Pilawa – jeden z największych i najmożniejszych rodów magnackich w dziejach Rzeczypospolitej[1][2]. W czasach swojej świetności podejmowali królów, cesarzy, czy arcyksięcia Rudolfa[3]. Nazwisko Potocki nosili prymasi, wielcy wodzowie, politycy, artyści[3] i generałowie[4], członkowie rodu niekiedy byli posiadaczami największych majątków ziemskich w Polsce[2]. Potoccy budowali własne miasta i piastowali najwyższe urzędy dygnitarskie, bronili też ustroju Polski, oddając swoje życie w licznych wojnach[1].

Etymologia nazwiska

Nazwisko Potocki utworzone formantem „-ski” pochodzi od popularnie występującej nazwy miejscowej – „Potok”[5]. W przypadku nazwiska Potockich spod herbu Pilawa, miejscowością tą jest Potok Wielki, znajdujący się nieopodal Jędrzejowa w obecnym województwie świętokrzyskim[6].

Historia

Pierwsza wzmianka dotycząca Potockich bez podania herbu pochodzi z 1236 roku[7].

Według hipotezy prof. Mariana Wolskiego, Potoccy herbu Pilawa wywodzili się od Pampickich z Pampic (Pępic) w powiecie chęcińskim[8].

Kwerenda przyniosła efekty, które wprawdzie nie pozwoliły na uchwycenie średniowiecznych początków rodu. Jednakże charakter wykorzystanych źródeł, jak też zgromadzony materiał, stworzyły dobrą podstawę do przygotowania pracy prezentującej powiązania genealogiczne (...) Potoccy wywodzili się od Pampickich z Pampic (Pępic) z powiatu chęcińskiego.

Według heraldyka Szymona Okolskiego, Potoccy wywodzili się od Pilawitów Moskorzewskich – Jednakże Kasper Niesiecki podważa tę hipotezę słowami[9]:

Okolski tego był zdania, że ta familia przezacna, od Moskorzewskich Pilawitów, swoje początki zabrała; ale się w tym myli; bo jakom pisał pod herbem Pilawa, Aleksander syn Żyrosława, przodka tego herbu, jako sam tenże autor przyznaje, miał ośmiu synów, z tych jeden był Janusz z Moskorzewa (...)

Kasper Niesiecki, Bartosz Paprocki i Szymon Okolski są zgodni, że miejscem pochodzenia Potockich jest Potok Wielki pod Jędrzejowem, zlokalizowany niegdyś w województwie krakowskim (obecnie województwo świętokrzyskie)[10].

Za najstarszego znanego członka rodu uważa się Żyrosława z Potoka, legendarnego wojownika i pierwszego, który posiadał herb Pilawa[11][12]. Około roku 1200, Żyrosław przekazał swojemu synowi Aleksandrowi, liczne włości. Ten zaś podzielił je na kilku synów, którzy mieli przybrać nazwisko od dziedziczonych dóbr, stając się protoplastami nowych rodzin[13]. Według heraldyka Kaspra Niesieckiego, jego syn mógł być protoplastą Tworowskich z Tworowa, Stanisławskich ze Stanisławic, Borowskich z Borowy i Słostowskich ze Słostowy[14][15]. Szymon Okolski natomiast twierdzi, że Aleksander miał łącznie ośmiu synów, należeli do nich chociażby: Janusz z Moskorzewa (Moskorzewscy z Moskorzewa, potem Kamienieccy z Kamieńca), Sulisław z Potoka (Potoccy z Potoka)[15]. Jednym z synów Aleksandra był niejaki Sulisław z Potoka, który został kasztelanem sandomierskim w roku 1217. Ten natomiast miał syna Aleksandra Potockiego. Aleksander pozostawił po sobie syna noszącego imię Jan, który w roku 1330 pełnił urząd stolnika Elżbiety, żony Karola Węgierskiego. Włostko, syn Jana, był dziedzicem na Potoku i kasztelanem wiślickim, w roku 1366 podpisał się tak na przywileju Jędrzejowa, a w roku 1368 na przywileju miasta Krakowa.

Włostko Potocki spłodził syna, Jakuba Potockiego, kasztelana radomskiego w roku 1398[10], późniejszego ojca Andrzeja i Bernarda Potockich[16]. Bernard osławił się pobożnością i wspaniałością umysłu, przed śmiercią pozostawił po sobie trzech synów, Bernarda, Macieja i Stanisława[a][16], według niektórych historyków mógł pozostawić po sobie nawet ośmiu synów. Bernard Potocki opat jędrzejowski, syn Bernarda – takie imię przypisał mu Szymon Okolski w swoim herbarzu, choć Szymon Starowolski nazywa go Stanisławem. Według Kaspra Niesieckiego oba imiona mogą być poprawne zważywszy na fakt, że imię Stanisław mogło być pochodzić ze chrztu[10].

Pozostali dwaj synowie Bernarda dali początek dwóm liniom rodowym Potockich, Maciej – „małopolskiej”, a Stanisław – „wielkopolskiej”[16].

Linia małopolska

Jan i Jakub Potoccy

Na początku XVI wieku Potoccy stali się zwykłą ubogą rodziną szlachecką, jakich wiele było wówczas w królestwie polskim. Odrodzenie świetności rodu rozpoczęło się dopiero za sprawą syna Macieja, Jakuba Potockiego – jednego ze współwłaścicieli wsi Potok Wielki. Sprzedał on swoją część wsi i przeniósł się w pierwszej połowie XVI wieku do województwa ruskiego, ożeniwszy się z pochodzącą z ziemi halickiej, Katarzyną Jemielnicką. Podczas walk z Tatarami i Mołdawią dosłużył się stopnia rotmistrza i dorobił kilkunastu wsi na Rusi i Podolu, objął też cieszący się dużym poważaniem urząd podkomorzego halickiego. Jakub miał ćwiczyć w fechtunku i jeździe konnej młodego Zygmunta II Augusta, na prośbę Zygmunta I, za co otrzymał wioski Sokołów i Zagajpole. Jakub Potocki zmienił nazwę Zagajpola na Potok, a w 1601 roku, na prośbę kolejnego właściciela, król zezwolił na ponowną zmianę nazwy na Potok Złoty. W taki sposób Potoccy utworzyli nowe rodowe gniazdo na ziemi tarnopolskiej i stąd rozpoczęła się ich ekspansja na tereny obecnej Ukrainy[11][12].

Syn Jakuba, Mikołaj Potocki, został starostą chmielnickim, a z czasem stanął na czele starostwa kamienieckiego, które przynosiło mu około 4 tys. złotych rocznego dochodu w ówczesnej walucie. Za te pieniądze Mikołaj masowo skupywał tereny i wioski i w ten sposób założył podstawy potęgi rodu[11][12].

O zasadniczym zwrocie w pozycji Potockich można mówić jednak, dopiero gdy przeanalizuje się dzieje synów Mikołaja Potockiego; Jana, Andrzeja, Jakuba i Stefana. Jan wsparł króla Zygmunta III Wazę podczas rokoszu sandomierskiego i pożyczył mu 12 tys. złotych pod zastawę starostwa lityńskiego, wkrótce potem otrzymał województwo bracławskie i został pierwszym wojewodą wśród Potockich. Zmarł bezdzietny, ale jego bracia stali się protoplastami trzech kolejnych gałęzi rodu[11][12].

Gałąź jezupolska (Pilawa)

Jakub Potocki przemianował miasteczko Czesybiesy w Jezupol i założył tzw. gałąź „jezupolską”. Jego syn Mikołaj dla swej olbrzymiej siły otrzymał przezwisko „Niedźwiedzia łapa”. Był hetmanem i wszedł do historii jako zażarty wojownik przeciwko Bohdanowi Chmielnickiemu[11][12]. Gałąź ta wymarła prawdopodobnie około 1711 roku [b].

Gałąź prymasowska (Pilawa Złota)

Stefan Potocki osiadł w Buczaczu i dał początek Pilawie Złotej – na jej herbach rodowy krzyż malowano na żółty kolor. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli tej gałęzi był starosta kaniowski, Mikołaj Bazyli Potocki, fundował on wspaniałe obiekty w Buczaczu, Horodence i Poczajowie. Jeden z potomków Stefana, Teodor Potocki, został arcybiskupem gnieźnieńskim – najwyższym dostojnikiem kościelnym w Polsce, prymasem. Teodor kolejno był biskupem chełmińskim, warmińskim, wreszcie jako arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski lawirował pomiędzy dworem królewskim a koteriami magnackimi. Przede wszystkim jednak kierował on skonsolidowanym obozem potockim wraz z Józefem, przyszłym hetmanem. Z uwagi pełnione przez Teodora role, potomkowie Pilawy Złotej są też nazywani gałęzią „prymasowską”. W XIX wieku Potockich z Pilawy Złotej było tak wielu, że zubożeli i z czasem zeszli z historycznej areny[11][12]. Spośród najciekawszych XVIII-wiecznych przedstawicieli gałęzi „prymasowskiej” warto wymienić m.in. Prota Potockiego, magnata przedsiębiorce. Uczestniczył on w różnych interesach: współtworzył Kompanię Handlową Polską do handlu czarnomorskiego i flotę handlową na Dniestrze, zakładał manufaktury w dobrach ukraińskich oraz kantory bankowe w Chersoniu i Warszawie[11]. Gałąź „prymasowska” po latach rozczepiała się na inne gałęzie; „buczacką (starszą)”, „smotrycką”, „guzowską”, „chrząstowską”, „tykocińską”, „buczacką (młodszą)”, „monasterzyską” i „de Montalk”[17].

We wrześniu 1777 roku, Dominik Potocki, otrzymał tytuł hrabiowski w Galicji, a w 1821 roku, generał brygady Antoni Potocki, otrzymał przyznanie tytułu hrabiowskiego w Królestwie Polskim[18].

24 stycznia 1845 roku Marianna Górska, żona Stanisława Floriana Potockiego otrzymała dla siebie i swoich dzieci tytuł hrabiowski w Królestwie Polskim, tytuły obecnie wygasły[18].

Gałąź hetmańska (Pilawa Srebrna)

Andrzej Potocki (zm. 1610) był kasztelanem kamienieckim, kalwinistą i zaciętym obrońcą granic Rzeczypospolitej, zaprezentował się jako zdolny dowódca. Jego syn, Stanisław założył „hetmańską” gałąź rodu, pierwotnie był kalwinistą, ale na początku XVII wieku przeszedł na katolicyzm. Brał udział we wszystkich wojnach, które toczyła Rzeczpospolita, za co nagradzany był przez króla i pieniędzmi, i ziemią, i tytułami. Był starostą halickim, kołomyjskim, wojewodą bracławskim i kijowskim. Stworzył olbrzymie dobra ze stolicą w Podhajcach w województwie tarnopolskim. Będąc w poważnym wieku i zmęczony wojnami, Potocki zdecydował się na dymisję i spoczynek. Został także hetmanem wielkim koronnym i wodzem wojsk koronnych[11][12]. Z czasem gałąź „hetmańska” rozczepiła się na inne gałęzie; „wilanowską”, „tulczyńską”, „łańcucką” i „krzeszowicką”[19].

Alfred Potocki, założyciel ordynacji łańcuckiej w Galicji, otrzymał tytuł hrabiowski w Austrii w roku 1866. Franciszek Potocki wywodzący się z tej samej gałęzi[20], otrzymał od cara Mikołaja I Romanowa tytuł hrabiego w Rosji w 1824 roku (uroczyste nadanie tytułu miało miejsce w 1838 roku)[21], jednakże zmarł nie pozostawiając po sobie męskiego potomka[18][c].

Linia wielkopolska

Pierwotnie używali oni herbu Szeliga, jednakże z czasem przeszli na herb Pilawa. Otrzymali też tytuł hrabiowski od papieża Leona XIII[22][23][24]. Prawdopodobnie używali własnej odmiany herbu Pilawa, zwanej też Pilawą Żelazną.

Drzewo gałęzi rodowych

Schemat drzewa, przedstawiający linie oraz gałęzie rodu Potockich[12][16][17].

Linia główna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia wielkopolskaLinia małopolskaGałąź święcicka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gałąź hetmańskaGałąź jezupolskaGałąź prymasowska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gałąź gwoździcka
 
 
 
 
Gałąź buczacka (starsza)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gałąź smotrycka
 
 
Gałąź guzowskaGałąź chrząstowska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gałąź tulczyńskaGałąź podhajecka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gałąź łańcuckaGałąź krzeszowicka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gałąź monasterzyskaGałąź buczacka (młodsza)Gałąź tykocińska
 
 
Gałąź de Montalk

Znani członkowie rodu

Herb i motto

Herb Pilawa na Pałacu Tyszkiewiczów w Warszawie

Według legend, rycerz Żyrosław z Potoka (protoplasta min. Potockich), w 1166 r. miał brać udział w wyprawie księcia Bolesława Kędzierzawego przeciwko Prusom. W decydującej bitwie Prusy przypuścili trzy ataki na skrzydło, którym dowodził Żyrosław. Odważny rycerz obronił się przed ich dwoma atakami, a podczas trzeciego przebił się przez środek wojska nieprzyjacielskiego, następnie zwalił z konia i zabił ich wodza w pojedynku pod Piławą. Kazimierz Sprawiedliwy, następca Bolesława, jak tylko na tronie polskim osiadł, obdarował Żyrosława herbem Pilawa nawiązującym nazwą do wydarzenia bitwy: dwie całe poprzeczki – symbolizujące dwa odparte ataki, i jedną złamaną – wspomnienie triumfalnego zakończenia bitwy[12][25].

Najwcześniejsze źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480 „Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae” autorstwa polskiego historyka, Jana Długosza, który uznaje go za rdzennie polski. Zapisuje on informacje o herbie wśród 71 najstarszych polskich herbów szlacheckich we fragmencie: „Pylawa: crucem geminatam cum semisse ceruleam in campo celestino defert. Genus Polonicum ad impietatem pronum”[26]. Pilawa Potockich stała się również herbem niektórych miejscowości w Polsce, mających historyczne powiązanie z Potockimi[27].

Motto rodu brzmi „Scutum Opponebat Scutis” co z łaciny na polski oznacza „Tarcza przeciw tarczy”[28][29][30].

Jurydyka Potockich

Zabudowa Mariensztatu

5 listopada 1762 roku, Eustachy Potocki wraz z żoną, Marią Kątską, założyli za zgodą króla Augusta III Sasa, osadę, zlokalizowaną nieopodal miasta królewskiego. Została nazwana Marienstadt (pol. miasto Marii) – od imienia właścicielki[31][32][33]. Herbami Mariensztatu były Pilawa Potockich i Brochwicz Kątskich[34].

Jurydyka powstała pod skarpą wiślaną, na tyłach ogrodów klasztorów bernardynów i bernardynek, na dawnych terenach pozalewowych powstałych dzięki przesunięciu się na wschód koryta Wisły, osuszaniu nadbrzeża i naniesieniu iłów rzecznych[31][35]. Miała kształt zbliżony do kwadratu z rynkiem pośrodku[36]. W 1770 r. na terenie jurydyki znajdowało się 105 dworków i 9 kamienic[32]. Potoccy sprzedali Mariensztat, Janowi i Helenie Szanowskim[37][38].

Obecnie na terenie dawnej jurydyki znajduje się osiedle Mariensztat[39].

Kontrowersje

  • Wątpliwym członkiem rodu Potockich oraz prawdopodobną postacią fikcyjną jest Walentyn Potocki, który miał zmienić wyznanie z katolicyzmu na judaizm i zginąć spalonym żywcem na stosie[40][41][42].

Posiadłości

Potoccy na przestrzeni lat byli w posiadaniu ogromnej ilości ziem oraz zlokalizowanych na nich pałaców, zamków, dworów czy parków. Większość z nich znajduje się na terenach nienależących już do Polski.

Wybudowane przez Potockich (obecnie w Polsce)

Należące do Potockich w historii (obecnie w Polsce)

Inne:

Wybudowane przez Potockich (obecnie poza Polską)

Należące do Potockich w historii (obecnie poza Polską)

Inne:

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W artykule przypisanym do tekstu można przeczytać o czwartym synu Bernarda, Mikołaju, o którego istnieniu nie wspomina żaden z herbarzy
  2. ↑ Gałąź jezupolska wymarła przed rokiem 1711 wraz z zakończeniem żywota jej ostatniego męskiego przedstawiciela, Jakuba Potockiego
  3. ↑ Według Juliusza Ostrowskiego, Franciszek nie miał potomków, jak opisuje: Z tej linii Franciszek zmarły bezpotomnie otrzymał tytuł hrabiowski (...) – jednakże się myli, Franciszek miał córkę o imieniu Sydonia

Przypisy

  1. ↑ a b Lektura na weekend: Rodzina Potockich – kim byli?, Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2021-04-10] (pol.).
  2. ↑ a b Dorota Kaczyńska, 18:29 28 Lut, 290 292, Zarabiali 400 razy więcej niż robotnik, mieli pałace, samoloty i bajeczne kolekcje dzieł sztuki. Kim byli przedwojenni milionerzy?, Business Insider, 28 lutego 2021 [dostęp 2021-04-10] (pol.).
  3. ↑ a b Potoccy – zarys dziejów rodu, wilanow-palac.pl [dostęp 2021-04-10].
  4. ↑ Stanisław Septym Potocki – dygnitarz i kolekcjoner petersburski, wilanow-palac.pl [dostęp 2021-04-10].
  5. ↑ POTOCKI, genezanazwisk.pl, 9 września 2012 [dostęp 2021-02-15] (pol.).
  6. ↑ Ryszard Jurzak: Genealogia dynastyczna. [dostęp 2017-03-17]. (pol.).
  7. ↑ Łojek J. (1983, wyd. II), Potomkowie Szczęsnego. Dzieje fortuny Potockich z Tulczyna 1799-1921, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie, ISBN 83-222-0119-2.
  8. ↑ Jerzy Urwanowicz. Marian Wolski, Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, „Societas Vistulana”, Kraków 2013, s. 438. Recenzje. 2014, s. 261.
  9. ↑ Kaspar Niesiecki, Herbarz Polski ... powiekszony dodatkami z pozniejszych autorow, rekopismow, dowodow urzedowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza. (Polnisches Wappenbuch, vermehrt mit Zugaben aus späteren Schriftstellern, Handschriften, amtlichen Urkunden.), Nakladem i drukiem Breitkopfa i Haertela, 1841 [dostęp 2021-03-19] (pol.).
  10. ↑ a b c Herbarz Niesieckiego, wielcy.pl [dostęp 2021-03-14].
  11. ↑ a b c d e f g h i Stefan Ciara, Potoccy – zarys dziejów rodu, 20 stycznia 2011.
  12. ↑ a b c d e f g h i Rodzina Potockich – kim byli, web.archive.org, 14 sierpnia 2018 [dostęp 2021-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-14].
  13. ↑ Herbarz pilicki – Jura-Pilica.com, jura-pilica.com [dostęp 2021-03-13].
  14. ↑ Herb Pilawa, wielcy.pl [dostęp 2021-03-13].
  15. ↑ a b Potocki herbu Pilawa, wielcy.pl [dostęp 2021-03-14].
  16. ↑ a b c d „Śląski Kurier Wnet” 39/2017, Zdzisław Janeczek: Potoccy – ród od sześciu wieków współtworzący historię Rzeczpospolitej – WNET.fm, wnet.fm [dostęp 2021-03-01].
  17. ↑ a b Michał Czechowski, POTOCCY, schemat drzewa genealogicznego, s1354735-90700.home-whs.pl [dostęp 2021-03-05].
  18. ↑ a b c Marek Minakowski, Franciszek Stanisław Józef hr. Potocki z Podhajec h. Pilawa (Srebrna).
  19. ↑ „Śląski Kurier Wnet” 39/2017, Zdzisław Janeczek: Potoccy – ród od sześciu wieków współtworzący historię Rzeczpospolitej – WNET.fm, wnet.fm [dostęp 2021-03-01].
  20. ↑ Juliusz Karol Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich, Gł. skł.: Bolcewicz, 1906 [dostęp 2021-04-09].
  21. ↑ Franciszek Potocki h. Pilawa, ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2021-04-09] (pol.).
  22. ↑ Marek Jerzy Minakowski, Potocki z Będlewa, Sejm-Wielki.
  23. ↑ Redakcja, HISTORIA Barokowa pamiątka po kasztelanie rogozińskim Przecławie Potockim, Oborniki Nasze Miasto, 17 sierpnia 2018 [dostęp 2021-02-21] (pol.).
  24. ↑ Piotr Kocząb, Skarby Podkarpackie.
  25. ↑ Herbarz Niesieckiego, wielcy.pl [dostęp 2021-02-17].
  26. ↑ Zygmunt Celichowski, „Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae. Z kodeksu kórnickiego”., wyd. Jan Długosz, Poznań 1855, s. 15–27.
  27. ↑ Miasto i Gmina Pilawa, pilawa.com.pl [dostęp 2021-03-09].
  28. ↑ Liberie służby dworskiej Potockich, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie [dostęp 2021-03-27] (pol.).
  29. ↑ Dzban / srebro 950 Potoccy herb Pilawa 1850/60, e-antyki.com [dostęp 2021-03-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-05] (pol.).
  30. ↑ Katalog Muzealny, muzeum-zamojskie.pl [dostęp 2021-03-27].
  31. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 468. ISBN 83-01-08836-2.
  32. ↑ a b Maria Bogucka, Maria Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Władysław Tomkiewicz, Andrzej Zahorski: Warszawa w latach 1526–1795. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 305. ISBN 83-01-03323-1.
  33. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 134. ISBN 83-86619-97X.
  34. ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 37.
  35. ↑ Anna Berdecka, Irena Turnau: Życie codzienne w Warszawie okresu Oświecenia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969, s. 10.
  36. ↑ Andrzej Zahorski: Warszawa za Sasów i Stanisława Augusta. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 60.
  37. ↑ Maria Bogucka, Maria Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Władysław Tomkiewicz, Andrzej Zahorski: Warszawa w latach 1526–1795. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 306. ISBN 83-01-03323-1.
  38. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 468. ISBN 83-01-08836-2.
  39. ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 18. ISBN 83-85028-56-0.
  40. ↑ konwersja na judaizm | Virtual Shtetl, sztetl.org.pl [dostęp 2021-02-15].
  41. ↑ Walentyn Potocki, Ger Cadyk, Nowe Ateny [dostęp 2021-02-15] (pol.).
  42. ↑ Legenda Sprawiedliwie Nawróconego – Archiwum Rzeczpospolitej, archiwum.rp.pl [dostęp 2021-02-15].
  43. ↑ Targowica. Co każdy powinien wiedzieć o konfederacji, która stała się symbolem zdrady?, TwojaHistoria.pl [dostęp 2021-02-15] (pol.).
  44. ↑ Konfederacja targowicka 1792, Targowica | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2021-02-15].
  45. ↑ J. Łojek, Dzieje zdrajcy; Szczęsny Potocki, Warszawa 1995, s. 36.
  46. ↑ Kłopot z tytułem szlacheckim. Kandydat na prezydenta kłamie?, rp.pl [dostęp 2021-02-15] (pol.).
  47. ↑ Pałac Potockich w Józefowie nad Wisłą | Atlas Rezydencji, atlasrezydencji.pl, 9 stycznia 2014 [dostęp 2021-02-21] (pol.).
  48. ↑ a b Instytut Gość Media, Potoccy wrócili do Krzeszowic, krakow.gosc.pl, 3 stycznia 2017 [dostęp 2021-02-22].
  49. ↑ a b Pałac Myśliwski Potockich w Julinie | Atlas Rezydencji, atlasrezydencji.pl, 29 grudnia 2013 [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  50. ↑ a b Pałac w Będlewie – Czarna Dama z Będlewa, Gazeta Mosińsko-Puszczykowska, 26 lipca 2012 [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  51. ↑ Pałac Potockich w Lublinie – Leksykon – Teatr NN, teatrnn.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  52. ↑ Barbara Ciryt, Potoccy biorą pałace i parki, Dziennik Polski, 3 stycznia 2017 [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  53. ↑ Redakcja, Potoccy, sąsiedzi Dettloffów, Dziennik Polski, 15 marca 2008 [dostęp 2021-02-21] (pol.).
  54. ↑ Bogusław Kwiecień, Pałac w Zatorze wrócił do Potockich. Co dalej?, Gazeta Krakowska, 26 lutego 2013 [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  55. ↑ a b c d e f Brody | Słowo Polskie [dostęp 2021-04-01] (pol.).
  56. ↑ a b c Zabytki polskiej arystokracji w Odessie. Cz. 2 | Słowo Polskie [dostęp 2021-02-22] (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Olsza (Krakow)-dwor Potockich.jpg
(c) Mawi z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Dwór Potockich na Starej Olszy (ul. Sokołowskiego 19, Kraków)
Koniecpol100 2396.jpg
Pałac w Koniecpolu od frontu
Rymanow dwor Potockich 1.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rymanów, ul. Dworska 38 - zespół pałacowy, obecnie Nadleśnictwo, 1 poł. XIX w. (zabytek nr A-73 z 27.11.1952)
Potocka hotel hamburg.jpg
Hôtel Potocki (Potocki Palace), Hamburg, Germany, demolished in 1867. Build in 1793–1795 as a private mansion by Count Stanisław Szczęsny Potocki in exile, it was quickly used as a noble coffeehouse after his departure in 1795.
Zamek w Brzeżanach P1600940.jpg
Autor: Posterrr, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 61-105-0008
Jan i Jakub Potoccy.jpg
Jan & Jacob Potocki, polish commanders
Julin pałacyk myśliwski 04.09.2010 8p.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pałacyk myśliwski w Julinie
Vysokaje, pałac (4.08.2008).jpg
Autor: Gedymin, Licencja: CC BY-SA 3.0
His story about the High, I'll start with the estate, which is located in the city. Vysokovsk estate - a monument of classical architecture, formed in the XVII-XIX centuries. on the right bank of the river Pulva.

[...]

Once again, let's look at the main facade of the estate.
Buchach (42).jpg
Castle ruins in Buchach, Ukraine
"Змія".jpg
Autor: Пугач Денис, Licencja: CC BY-SA 4.0
This is a photo of a natural heritage site in Ukraine, id: 71-108-5001
Łańcut - Pałac.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pałac Lubomirskich w Łańcucie
StanislawowPalacBrama2009.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stanisławów, brama do Pałacu, 2009 r.
Chortkiv Holskich Castle.JPG
Autor: Haidamac, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 61-103-0024
Bedlewo institute.JPG
Będlewo Conference Center of the Institute of Mathematics of the Polish Academy of Sciences in Bedlewo, Poland
A236 pałac Potockich z oficynami ul. Staszica 3 Lublin2.jpg
Autor: Fotonews, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Lublin, ul. Staszica 3 - Pałac Potockich z oficynami (zabytek nr A/236)
Panoplia Pałac Tyszkiewiczów Warszawa.jpg
Panoplia na Pałacu Tyszkiewiczów, Krakowskie Przedmieście 32, Warszawa
Антоніни.Палац Потоцьких.Поштівка.png
Pałac Potockich w Antoninach. Zniszczony przez bolszewików w 1919 r.
Hotel Maltański w Krakowie.jpg
Autor: ImreKiss, Licencja: CC BY 3.0
Hotel_Maltański_w_Krakowie
POL COA Pilawa.svg
Autor: Poznaniak, tarcza, labry, hełm Bastian, Licencja: CC BY-SA 2.5
Herb Pilawa
Krzeszowice Potockis palace.jpg
(c) I, Spars, CC BY 2.5
Potockis Palace in Krzeszowice main entrance, made by Francesco Maria Lanci 1850-1858
Krystynopol.jpg
(c) ​Russian Wikipedia user Водник, CC-BY-SA-3.0
Krystynopol Palace of the Potocki family
Palac Potockich w Natolinie 01.jpg
Autor: Vindur, Licencja: CC BY 2.5
Pałac Potockich w Natolinie (Warszawa), widok od strony zachodniej
Zespół pałacowy Potockich- tzw. stary pałac, Krzeszowice, A-644 M 01.jpg
Autor: Piotrekwas, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Zespół pałacowy Potockich- tzw. stary pałac, Krzeszowice
Rudka palac Ossolinskich.jpg
Autor: Pawel Ryszawa, Licencja: CC BY 3.0
Pałac Ossolińskich w Rudce
Rai palace IMG 1441 61-105-0011.jpg
Autor: Haidamac, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 61-105-0011
Pałac Gniewoszów w Potoku Złotym.jpg
Pałac Gniewoszów w Potoku Złotym (Ukraina) zbudowany w 1840 roku przez polskiego arystokratę, Olszewskiego.
Warsaw 07-13 img28 Tyszkiewicz Palace.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tyszkiewicz Palace in Warsaw (Poland)
Pałac Potockich Radzyń Podlaski.jpg
Autor: Katarzyna Korulczyk, Licencja: CC BY 3.0
Distinctive emblem for cultural property.svg Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków pod numerem ID 607268.
Chambre de commerce et dindustrie de Paris, 4 May 2013.jpg
Autor: Guilhem Vellut from Tokyo, Japan, Licencja: CC BY 2.0
Hôtel Potocki - Chambre de commerce et d'industrie de Paris.
Pałac Zbaraskich, Kraków.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Zbaraskich, Rynek Główny 20, Kraków
Zbarazh Castle Park3.jpg
Autor: Mykola Swarnyk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Призамковий парк у Збаражі. Пам'ятка садово-паркового мистецтва кінця XVIII ст.
Paniowce - zamek.jpg
Ruiny zamku w Paniowcach w XIX wieku
POL COA Pilawa Złota.svg
Autor: Poznaniak, tarcza, labry, hełm Bastian, Licencja: CC BY-SA 2.5
Herb Pilawa Złota
Nemiya 07.JPG
Autor: Visem, Licencja: CC BY-SA 4.0
Школа у с. Немія
POL COA Potocki Hrabia IV.png
Autor: Guccee, Licencja: CC BY-SA 4.0
Juliusz Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich cz. 1. Warszawa 1897 Juliusz Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich cz. 2. Warszawa 1897
  • https://archive.org/details/ksigaherbowarod00ostrgoog/page/n281/mode/2up
  • https://archive.org/details/ksigaherbowarod02ostrgoog/page/n477/mode/2up
    • POL COA Potocki Hrabia III.png
    Autor: Guccee, Licencja: CC BY-SA 4.0
    Polski: Herb Potocki III English: Coat of Arms Potocki III
    Międzyrzec podlaski pałac potockich.jpg
    Autor: Ireneusz S. Wierzejski, Licencja: CC-BY-SA-3.0
    Pałac Potockich w Międzyrzecu Podlaskim
    Pod Baranami.JPG
    Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
    Pod Baranami. Kraków
    Ukraine.Zolotiy Potik.Castle01.jpg
    Ukraine. Castle of Zolotyi Potik
    Замок в Поморянах.jpg
    (c) Bluz at the Ukrainian language Wikipedia, CC-BY-SA-3.0
    Замок в Поморянах: Замок в Поморянах
    Pałac w Józefowie nad Wisłą.jpg
    Autor: Hubert Mącik, Licencja: CC BY-SA 3.0
    Dwór w Józefowie nad Wisłą (woj. lubelskie)
    Distinctive emblem for cultural property.svg Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego pod numerem A/790.
    Potockis castle in Zator.jpg
    (c) I, Silar, CC BY 2.5
    Potockis castle in Zator