Potok-Stany

Potok-Stany

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	janowski
Gmina	Potok Wielki
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	23-313
Tablice rejestracyjne	LJA
SIMC	0803963
Położenie na mapie gminy Potok Wielki Potok-Stany
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Potok-Stany
Położenie na mapie województwa lubelskiego Potok-Stany
Położenie na mapie powiatu janowskiego Potok-Stany
50°48′45″N 22°13′18″E/50,812500 22,221667

Potok-Stany – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie janowskim, w gminie Potok Wielki. Przez miejscowość przepływa Stanianka niewielka rzeka dorzecza Sanny^[1].

Miejscowa ludność wyznania katolickiego przynależy do Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Potoku-Stanach^[2].

Historia

Początkowo wieś wchodziła w skład rozległego kompleksu osadniczego Potoka. Początek jej powstawania poprzez wyodrębnienie z ziem Potoka przypada na rok 1529. W XVI wieku należała do Chamców, w XVII w. do Drzewickich, w XVIII w. do Ostrowskich, Zamojskich, Karskich i Drzewickich. Z końcem wieku znalazła się w rękach Sołtyków (1778). W XIX wieku wieść nabyli ją Pruszyńscy.

W 1863 roku oddział powstańczy poniósł klęskę w okolicach lasu Osinki. Podczas walk frontowych w 1915 roku spłonęło kilkadziesiąt zabudowań.

Według pierwszego powszechnego spisu Ludności z 1921 wieś liczyła 124 domy i 798 mieszkańców. W latach siedemdziesiątych XIX wieku rozparcelowano między osadników galicyjskich dobra folwarczne Potok Stany Duże i Małe (Stańki). Jeszcze w okresie okupacji austriackiej powstała szkoła powszechna, a w latach dwudziestych straż pożarna. Podczas II wojny światowej istniała w Potoku Stanach silna placówka NSZ. W kwietniu 1944 r. wieś stała się świadkiem bratobójczego ataku oddziałów AL skierowanego wobec członków NSZ. W lipcu 1944 r. w wyniku walk frontowych spłonęło 21 zagród.

W latach 1955–1957 Potok Stany był siedzibą gromady. W latach sześćdziesiątych przeprowadzono elektryfikację. W 1984 roku erygowano parafię, oraz rozpoczęto budowę kościoła parafialnego^[2].

W latach 1954-1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Potok-Stany, po jej zniesieniu w gromadzie Potok Wielki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Obiekty użyteczności publicznej

• Zespół Szkół im. Romualda Traugutta w Potoku Stanach^[3][4]
  • Publiczna Szkoła Podstawowa^[5]
  • Publiczne Gimnazjum
• Ochotnicza Straż Pożarna w Potoku Stanach^[6]
• Kościół Parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Potoku Stanach

Przypisy

Bibliografia

• Baranowski Z.:Rys historyczny miejscowości powiatu janowskiego, Stalowa Wola 2001, ISBN 83-87840-53-X.
• Województwo lubelskie w 15 tomach Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich 1880-1904, oprać. W. Sakławski, Lublin 1974, s. 246, 299–300.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV, Województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 38.
• Lawera H., Bata A.: Gmina Potok Wielki. Historia i współczesność, Krosno 1999, s. 48–52.
• Chodakiewicz M. J.: Narodowe Siły Zbrojne. „Ząb” przeciw dwóm wrogom, Warszawa 1999, s. 162.
• Pawiński A.: Polska pod względem geograficzno-statystycznym opisana, Małopolska, t. III, w: Źródła Dziejowe, t. XIV, Warszawa 1886.
• Inglot S. (red.): Rejestr poborowy województwa lubelskiego, Wrocław 1957. s. 83–84.
• Rocznik Diecezji Sandomierskiej 1994, Wydawnictwo Diecezjalne, Sandomierz 1995, s. 209–210.
• Rząd Gubernialny Lubelski, Spisy, sygn.: 32; 143.
• Księgi Grodzkie Lubelskie, Relacje, sygn.: 274,357v-364; 363,205-206.
• Komisarz do spraw włościańskich powiatu Janów, sygn.: 432, 435.
• Księgi Ziemskie Lubelskie, Ingrosacje, sygn.: 18, 90v-95.
• Komisja Województwa Lubelskiego, sygn.: 330, 16.
• Starostwo Powiatowe Kraśnickie, sygn.: 547.
• Opis Gmin Powiatu Janowskiego, 1933 r.
• Archiwum Zamojskich, sygn.: 122-124.

• Odnośnik do mapy na GeoPortalu.