Potok Górny
| Artykuł | 50°23'08"N 22°33'17"E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°22'59.9"N, 22°34'0.1"E, 50°26'N, 22°32'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 932 m |
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 1296[1] |
| Strefa numeracyjna | 84 |
| Kod pocztowy | 23-423[2] |
| Tablice rejestracyjne | LBL |
| SIMC | 0896410 |
Położenie na mapie gminy Potok Górny _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Potok Górny") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego  | |
 50°23′08″N 22°33′17″E/50,385556 22,554722 | |
Potok Górny (dopełniacz: Potoka Górnego) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Potok Górny.
Podział i demografia
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1296 mieszkańców[1] i była największą miejscowością gminy.
Miejscowość jest siedzibą wiejskiej gminy Potok Górny. W latach 1954-1972 miejscowość była siedzibą gromady Potok Górny.
Położenie
Potok Górny leży w południowo-zachodnim krańcu powiatu biłgorajskiego i zarazem województwa lubelskiego, na obszarze Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, nad rzeką Borowiną. Niedaleko wsi przebiega droga wojewódzka nr 863 w relacji Krzeszów – Cieszanów. Najbliższym miastem jest Tarnogród, w odległości ok. 15 km od Potoka.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0896427 | Poduchowne | część wsi |
| 0896433 | Przysiadki | część wsi |
| 0896440 | Rowy | część wsi |
Historia
W XVI wieku Potok Górny nosił nazwę Dziewiczy Potok i leżał w starostwie krzeszowskim w ziemi przemyskiej (województwo ruskie). W 1588 znalazł się w dobrach Jana Zamoyskiego a następnie Ordynacji Zamojskiej, gdzie został w 1792 ośrodkiem klucza, przyjmując nazwę Potok Ordynacki. W zapisach archiwalnych istniało rozróżnienie na Potok Górny oraz Potok Dolny. Wkrótce tą pierwszą nazwą zaczęto określać obydwie części miejscowości. W czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego wieś znalazła się w granicach powiatu tarnogrodzkiego (do 1842 roku). W 1867 przeszła do gminy Krzeszów w powiecie biłgorajskim. Dopiero w 1973 Potok stał się stolicą samodzielnej gminy.
Przez większość istnienia, z uwagi na położenie z dala od szlaków komunikacyjnych, wieś była omijana przez działania wojenne. Pod koniec XVIII wieku wieś była dziesiątkowana przez zarazę cholery – największe jej nasilenie przypadło na 1777 rok, gdzie według szacunków liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę. Potok Górny i okolice, obok Babic, był największym w powiecie biłgorajskim skupiskiem ludności prawosławnej[5].
17 grudnia 1943 roku, polskie podziemie zamordowało w Potoku Górnym Dmytra Bonna, Katerynę Bonna, Mykołę Jaceczko oraz Iwana Jaceczko[6][7][8].
W odwecie 19 grudnia 1943 roku, oddziały ukraińskie pod dowództwem Wołodymyra Darmochwała, ukraińscy policjanci z posterunków w Potoku Górnym, Biszczy, Kuryłówce, Księżpolu, Tarnogrodzie, Dzikowie i Cieplicach razem z oddziałem niemieckiej żandarmerii zamordowali 19 mieszkańców wsi[9] i dalsze kilkanaście osób w Zagródkach i Dąbrówce[10]. Zginął wówczas także ks. Błażej Nowosad, który nie chciał opuszczać parafian pomimo wcześniejszych ostrzeżeń o zbliżającym się oddziale ukraińskim. W 1944 oddziały AK i Batalionów Chłopskich zorganizowały w Potoku Górnym akcję odwetową[11].
Religia
Głównym zabytkiem Potoka jest murowany kościół rzymskokatolicki pw. Jana Chrzciciela, zbudowany w latach 1743–1754. Parafia w Potoku Górnym ma jednak historię sięgająca XVI wieku, z pierwszym kościołem ufundowanym w 1581 roku przez króla Stefana Batorego. Przy parafii działa cmentarz rzymskokatolicki[12].
W Potoku Górnym znajdowała się w przeszłości cerkiew prawosławna, wzmiankowana po raz pierwszy w 1612. Z czasem przyjęła postanowienia unii brzeskiej, a po jej kasacie znowu[13]prawosławna. Została ona opuszczona po wywózkach ludności prawosławnej narodowości ukraińskiej i w 1955 została rozebrana. Materiał ze zburzonego budynku wykorzystano do budowy szkoły podstawowej we wsi[14]. W Potoku Górnym znajdują się również resztki cmentarza prawosławnego, zdewastowanego po 1945[12].
Infrastruktura i kultura
W Potoku Górnym znajduje się m.in. ośrodek zdrowia, komenda policji i Gminny Ośrodek Kultury, przy którym funkcjonuje od 1993 roku Dęta Orkiestra Strażacka, licząca ok. 30 osób.
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 957 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 43.
- ↑ В. Верига, Дорогами другої світової війни, Toronto 1981, s. 235.
- ↑ M. Siwicki, Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich, t. 3, Warszawa 1994, s. 201.
- ↑ Library and Archives of Canada, R6531-0-8-E: Volodymyr Kubijovyc Fonds, container 26, file 33, Звідомлення Михайлa Федірчукa, селянинa с. Потік Горішній.
- ↑ Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyźnie w latach 1939–1947
- ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 197-198.
- ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 251.
- ↑ a b Kawałko D., Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 174.
- ↑ Tadeusz Bazan, Zarys dziejów gminy Potok Górny 1574-2002, 2003.
- ↑ Oficjalna strona SP w Potoku Górnym, potokszkola.republika.pl [dostęp 2016-07-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-17].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.35 N
- S: 50.20 N
- W: 21.52 E
- E: 24.25 E
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Potok Górny - kościół p.w. św. Jana Chrzciciela, zbud. 1743-54 (zabytek nr rejestr. A/171)
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Potok Górny, Poland • Chałupa / Wooden cottage
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Potok Górny, Poland • Urząd Gminy / Commune Council