Potok Oliwski

Potok Oliwski
	; Wodospad w Parku Oliwskim po dawnym młynie VII
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Lokalizacja	Gdańsk
	Rzeka
Długość	9,57 km
Powierzchnia zlewni	28,7 km²
Średni przepływ	0,291 m³/s
	Źródło
Miejsce	Złota Karczma
Wysokość	140 m n.p.m.
Współrzędne	54°22′43″N 18°30′30″E/54,378611 18,508333
	Ujście
Recypient	Zatoka Gdańska
Miejsce	Jelitkowo
Wysokość	0 m n.p.m.
Współrzędne	54°25′30″N 18°36′02″E/54,425000 18,600556
	Położenie na mapie Gdańska źródło ujście
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Położenie na mapie województwa pomorskiego źródło ujście

Potok Oliwski (Radosna Struga) (kaszub. Òlëwskô Strëga) (w dolnym odcinku zwany również "Potokiem Jelitkowskim" bądź "Jelitkowską Strugą") – jeden z głównych cieków odwadniających obszar Lasów Oliwskich, spływający ze strefy krawędziowej wysoczyzny kaszubskiej znajdującej się na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i uchodzący bezpośrednio do Zatoki Gdańskiej.

Staw na Potoku Oliwskim w Lasach Oliwskich

Jeden z ocalałych, młyn IX w Oliwie

Potok Oliwski w Parku Oliwskim

Ujście Potoku Oliwskiego do Zatoki Gdańskiej w Jelitkowie

Przebieg

Źródła znajdują się na wysokości ok. 140 m n.p.m. w Złotej Karczmie. W początkowym biegu przecina drogę ekspresową S6, i dalej w swym odcinku źródłowym płynie wartkim nurtem poprzez Dolinę Bobrów. Wpływając do Doliny Radości przyjmuje stosunkowo duży lewy dopływ (Potok Zajączkowski, zwany też Dziczym Potokiem^[2]) zwiększający w dwójnasób ilość wiedzionej wody.

Dysponując od tego miejsca znaczną ilością wód został w przeszłości zagospodarowany poprzez wykorzystanie energii spadku. Na jego drodze (aż niemal po same ujście) wybudowanych zostało szereg urządzeń z których najbardziej znane są młyny^[3] oraz Kuźnia Wodna w Oliwie.

Potok płynie dalej poprzez Oliwę, zasilając w wodę stawy parkowe, a następnie w kierunku wschodnim aż po swe ujście w Jelitkowie.

Sąsiednie dolinki obsługiwane są przez dopływy potoku. Obszar źródłowy jednego z dopływów (Potok Prochowy) objęty jest ochroną (Rezerwat przyrody Źródliska w Dolinie Ewy), a natomiast dolinka innego potoku (Potok Rynarzewski dl. 3,4 km^[4]) zajęta jest przez Gdański Ogród Zoologiczny. Pozostałe imienne dopływy to Potok Bobrowy oraz Potok Czystej Wody^[5].

Historia

Do 1945 roku dolna część przepływu potoku nosiła nazwę niemiecką Glettkaubach.

Przy Potoku Oliwskim i jego dopływach funkcjonowało w ciągu wieków ponad dwadzieścia młynów^[6] i zakładów przemysłowych pracujących dzięki sile wody. Numerowane były pod prąd potoku – od I młyna w Jelitkowie, do XXIV w Dolinie Krzaczastego Młyna^[7]. Zespół młynów nad Potokiem Oliwskim w większości został zniszczony przez czas i różne okoliczności (wojny, pożary, brak gospodarza). Dokonane w przeszłości zagospodarowanie całego potoku jest przykładem na wykorzystanie naturalnych możliwości środowiska do rozwoju gospodarczego określonej przestrzeni osiedleńczej. Ten unoszący się w przestrzeni duch miejsca (genius loci) spowodował, iż właśnie w Dolinie Radości w oparciu o wody potoku, założył swoje poletko doświadczalne Instytut Budownictwa Wodnego PAN.

Ostatnimi czasy obserwuje się nasilone parcie miasta dążącego w swej ekspansji do własnego zagospodarowania (zabudowy) tego obszaru. Widomym dowodem tego nacisku jest nadanie obiektowi fizjograficznemu jakim jest Dolina Radości miana osiedla.

Zobacz też

Rzeki Polski

Przypisy

↑ Obiekty Administrowane – Potoki i Rowy – Zestawienie potoków. Gdańskie Melioracje. [dostęp 2014-04-30].
↑ Dariusz Podbereski, Marcin S. Wilga: Wędrówki Przyrodnicze, Trasy wycieczek przyrodniczych. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1995, s. 19. ISBN 83-85843-48-5.
↑ MŁYNY OLIWSKIE. trojmiasto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-04)].
↑ Stan wód powierzchniowych wymienionych wyżej - klasa wód wg Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska 25 listopada 1991 Dz. U. Nr 116 poz. 503: według badań prowadzonych przez WIOŚ w Gdańsku do roku 2003 włącznie ( kl I-wody przydatne do zaopatrzenia ludności, kl II-wody przydatne do urządzania kąpielisk, kl III wody dla potrzeb rolnictwa, non-wody pozaklasowe), Infoeko
↑ Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie – Oliwski Potok. Urząd Miejski w Gdańsku. [dostęp 2008-09-02].
↑ Młyny wodne Potoku Oliwskiego i jego odnóg. trojmiasto.pl, 19 marca 2009. [dostęp 2009-03-19].
↑ Andrzej Januszajtis: Młyn V (Czachowskiego) – al. Grunwaldzka 533. staraoliwa.pl. [dostęp 2014-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-26)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[#1-1] Obiekty Administrowane – Potoki i Rowy – Zestawienie potoków. Gdańskie Melioracje. [dostęp 2014-04-30].

[2] Dariusz Podbereski, Marcin S. Wilga: Wędrówki Przyrodnicze, Trasy wycieczek przyrodniczych. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1995, s. 19. ISBN 83-85843-48-5.

[3] MŁYNY OLIWSKIE. trojmiasto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-04)].

[4] Stan wód powierzchniowych wymienionych wyżej - klasa wód wg Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska 25 listopada 1991 Dz. U. Nr 116 poz. 503: według badań prowadzonych przez WIOŚ w Gdańsku do roku 2003 włącznie ( kl I-wody przydatne do zaopatrzenia ludności, kl II-wody przydatne do urządzania kąpielisk, kl III wody dla potrzeb rolnictwa, non-wody pozaklasowe), Infoeko

[5] Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie – Oliwski Potok. Urząd Miejski w Gdańsku. [dostęp 2008-09-02].

[6] Młyny wodne Potoku Oliwskiego i jego odnóg. trojmiasto.pl, 19 marca 2009. [dostęp 2009-03-19].

[7] Andrzej Januszajtis: Młyn V (Czachowskiego) – al. Grunwaldzka 533. staraoliwa.pl. [dostęp 2014-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-26)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne