Potoka
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Wysokość | 160 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 85 |
| Kod pocztowy | 16-050[5] |
| Tablice rejestracyjne | BIA |
| SIMC | 0034683[6] |
Położenie na mapie gminy Michałowo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Michałowo") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
 52°59′48″N 23°29′54″E/52,996667 23,498333 | |
Potoka (biał. Патока[7]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Michałowo[8][6].
Wieś jest siedzibą sołectwa Potoka w skład którego wchodzą: Potoka, Hoźna i Krukowszczyzna[9].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Historia
Powstanie wsi, położonej na terenie Puszczy Błudowskiej, datowane jest na koniec XVI wieku.
Początkowo w strukturze Kościoła prawosławnego mieszkańcy wsi Potoka podlegali parafii w Topolanach. Jednakże po konwersji cerkwi Topolańskiej na grekokatolicyzm mieszkańcy Potoki postanowili wznieść w swojej wsi cerkiew prawosławną, co nastąpiło w 1707 roku z fundacji rodu Radziwiłłów oraz dzięki staraniom mnichów z monasteru zabłudowskiego[10]. Jednakże już w 1744 roku cerkiew potocką przejęli unici. Dopiero w 1839 roku parafia unicka w Potoce na mocy postanowień synodu połockiego powróciła do prawosławia[11]. Od 1820 Potoka należała do dóbr Hieronimowo, których właścicielem był Michał Hieronim Radziwiłł.
W 1899 we wsi wybudowano murowany, piętrowy budynek z przeznaczeniem na szkołę cerkiewną. Znalazły się w nim pomieszczenia na sale lekcyjne, stołówkę, mieszkania dla nauczycieli i internat dla uczniów z odległych wsi. Szkołę opuściło wielu absolwentów, którzy pracowali w okolicznych i bardziej odległych wsiach jako nauczyciele. Szkołę w Potoce ukończył Wasilij Sokołowski[11].
W 1913 roku w Potoce wyświęcono murowaną, okazałą cerkiew prawosławną pod wezwaniem św. Jerzego Zwycięzcy. Była to już trzecia z kolei świątynia na tym miejscu. Ewakuacja w głąb Rosji, czyli tzw. bieżeństwo w 1915 przerwało harmonijny rozwój wsi. Kilkanaście dni po wyjeździe mieszkańców w sąsiedztwie Potoki wojska rosyjskie starły się z Niemcami. W wyniku ostrzału pożar prawie całkowicie strawił wieś.
Po powrocie mieszkańców bieżeństwa w 1921, wieś liczyła 123 osoby, wszyscy zadeklarowali wówczas białoruską przynależność narodową oraz wyznanie prawosławne[12]. Liczba mieszkańców w następnych latach wzrastała. W 1943 roku Niemcy wysadzili w powietrze cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy[11].
16 maja 1945 roku pierwszy szwadron V Brygady Wileńskiej Armii Krajowej pod dowództwem Zygmunta Błażejewicza w wyniku sporu z żołnierzami WP o kontyngent zastrzelił czterech mieszkańców wsi oraz dowódcę grupy żołnierzy. Sam Błażejewicz został ranny. 22 maja ten sam oddział podpalił wieś skutkiem czego w pożarze zginęło troje dzieci. Kolejna ofiara tragedii zmarła po kilku dniach od rozległych poparzeń[13]. Całkowitemu zniszczeniu uległy zabudowania wsi wraz z inwentarzem. Po tych wydarzeniach kilkanaście rodzin z Potoki (46 osób) zdecydowało się bezzwłocznie na trwałą migrację do Związku Radzieckiego na zawsze opuszczając rodzinną wieś[14][13][15]. W związku z tymi wydarzeniami do 1950 r. Potokę opuściło kolejnych 200 mieszkańców[16]. Ich miejsce zasiedlili repatrianci zza linii Curzona. Zbrodnię w Potoce upamiętnia pomnik prawosławnych mieszkańców Białostocczyzny zabitych i zaginionych w latach 1939–1956 w Białymstoku.
W 1950 liczba mieszkańców wzrosła do 286 osób, by w 1995 spaść do zaledwie 69. Z tej liczby ponad połowę stanowiły osoby powyżej sześćdziesiątego roku życia, co związane jest z procesem wyludniania się i starzenia podlaskich wsi.
W 2013 na potockim cerkwisku ustawiono i poświęcono pamiątkowy krzyż[11]. W sierpniu 2018 r. rozpoczęto w tym miejscu budowę kaplicy pw. św. Anny[17]; gotowy obiekt poświęcono 5 października 2019 r.[18]
Inne
Prawosławni mieszkańcy wsi należą obecnie do parafii w Topolanach[11][19], a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii Opatrzności Bożej w Michałowie.
Przypisy
- ↑ Uchwała nr VI/25/90 Rady Gminy w Michałowie z dnia 28 grudnia 1990 r. w sprawie podziału Gminy Michałowo na sołectwa, 28 grudnia 1990.
- ↑ Uchwała nr VII/66/07 Rady Gminy Michałowo z dnia 18 kwietnia 2007 r. w sprawie połączenia sołectw. „Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego”. Nr 120, poz. 1094, s. 10729, 2007-05-24. Wojewoda Podlaski. [dostęp 2014-11-21].
- ↑ Wieś Potoka w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2014, s. 959 [zarchiwizowane 2014-10-31].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1748, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-11-21].
- ↑ Патока, вёска. Radzima.net. [dostęp 2015-12-20].
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Strona gminy, sołtysi
- ↑ Nos 1996 ↓, s. 175.
- ↑ a b c d e Ałła Matreńczyk. Potoka pamięta. „Przegląd Prawosławny”. 9 (339), wrzesień 2013. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-09-07].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 27.
- ↑ a b Michał Bołtryk. Sądne dni Potoki. „Przegląd Prawosławny”. 8 (290), sierpień 2009. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-09-07].
- ↑ Tragedia wsi Potoka. TVP Białystok, 2015-05-31. [dostęp 2015-09-07].
- ↑ Michał Bołtryk. Przedtem były Wiluki i Potoka. „Przegląd Prawosławny”. 12 (306), grudzień 2010. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-10-03].
- ↑ Nos 1996 ↓, s. 176.
- ↑ protodiakon Wiaczesław Perek: Poświęcenia kamienia węgielnego pod czasownię św. Anny w Potoce. orthodox.bialystok.pl, 14 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-17)].
- ↑ Anna Petrovska: W Potoce uroczyście poświęcono kaplicę ku czci św. Anny. radio.bialystok.pl, 5 października 2019. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 206
Bibliografia
- Leszek Nos: Monografia gminy Michałowo. Białystok: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Michałowskiej, 1996. ISBN 83-907078-1-0. [dostęp 2015-09-07].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu białostockiego, Polska
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Autor:
Mapa gminy Michałowo, Polska
Autor: Krzysztof Kundzicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Potoka, gmina Michałowo, podlaskie