Powój

Powój
Ilustracja
Morfologia (powój polny)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

powojowate

Rodzaj

powój

Nazwa systematyczna
Convolvulus L.
Sp. Pl. 153. 1753
Typ nomenklatoryczny

Convolvulus arvensis L.[3]

Pędy powoju polnego okręcające się wokół podpory
Convolvulus althaeoides

Powój (Convolvulus L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny powojowatych. Obejmuje ok. 200[4]–250 gatunków[5]. Występuje w strefach umiarkowanych i podzwrotnikowych, głównie w Eurazji. W Europie rosną 23 gatunki (w tym jeden gatunek dziko rosnący w Polsce – powój polny C. arvensis[6]), w Turcji 32[7], w Pakistanie 21[8], w Chinach 8[5]. Nieliczne gatunki rosną na obu kontynentach amerykańskich, w Afryce Północnej i Południowej, Australii i na Nowej Zelandii[7]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne (zwłaszcza C. sabatius i C. tricolor), niektóre gatunki są ciężkimi do zwalczenia chwastami upraw[7].

Nazwą powój określane są zwyczajowo również podobne rośliny takie jak wilec lub kielisznik.

Morfologia

Convolvulus boissieri
Convolvulus cantabrica
Pokrój
Rośliny jednoroczne, byliny[5], rzadziej półkrzewy[8] i krzewy do 3 m wysokości (C. floridus z Wysp Kanaryjskich)[7]. Pędy najczęściej pnące lub płożące się, rzadziej prosto wzniesione lub skrócone, tworzące formy poduszkowe[5][7], czasem cierniste[8], często owłosione, z włoskami pojedynczymi lub rozwidlonymi[5]. U roślin pnących łodyga wijąca się (zawsze w prawo), bez wąsów[9].
Liście
Ulistnienie skrętoległe[7]. Liście pojedyncze, czasem klapowane. Siedzące lub ogonkowe[5].
Kwiaty
Wyrastają w kątach liści pojedynczo lub w wierzchotkach, czasem główkowato skupionych[8][5]. Kwiaty są promieniste, obupłciowe i 5-krotne[9]. Działki kielicha są trwałe, ale nie powiększają się podczas owocowania, wszystkie są równe lub bywają asymetryczne[5]. Płatki korony są lejkowato lub dzwonkowato zrośnięte, na brzegu koliste lub z niewielkimi klapami, z wyraźnymi paskami biegnącymi wzdłuż środków płatków[5]. Mają barwę białą, żółtą, różową lub niebieską[7]. Płatki skręcone są w pąku i u nasady posiadają miodniki[7]. Pręcików jest 5, równej długości, o nitkach przylegających do szyjki słupka. Zalążnia górna, dwukomorowa, zawierającą po 1–2 zalążki w każdej z komór[7]. Słupek pojedynczy, nitkowaty, zwieńczony jest dwoma walcowatymi lub maczugowatymi znamionami[5].
Owoce
Nagie lub owłosione torebki[8] zawierające od jednego do czterech nasion[7][5].

Systematyka

© Hans Hillewaert, CC BY-SA 3.0
Convolvulus cneorum
Convolvulus floridus
Convolvulus sabatius
Convolvulus tricolor

Rodzaj z rodziny powojowatych (Convolvulaceae), w obrębie której zaliczany jest do podrodziny Convolvuloideae i plemienia Convolvuleae. Do plemienia należą poza nim dwa rodzaje: Calystegia – kielisznik (rozprzestrzeniony na świecie) i Polymeria (rodzaj endemiczny dla Australii). Wyodrębnienie rodzaju Calystegia zagnieżdżonego wewnątrz rodzaju Convolvulus czyni z niego rodzaj parafiletyczny. Docelowo dla poprawnego odzwierciedlenia relacji filogenetycznych konieczne będzie albo włączenie gatunków z rodzaju Calystegia do Convolvulus, albo podzielenie tego drugiego na kilka rodzajów[10][11].

Wykaz gatunków[4][12]
  • Convolvulus acanthocladus Boiss. & Kotschy
  • Convolvulus aitchisonii C.B.Clarke
  • Convolvulus althaeoides L.
  • Convolvulus ammannii Desr.
  • Convolvulus angustissimus R.Br.
  • Convolvulus argillicola Pilg.
  • Convolvulus argyracanthus Rech.f., Aellen & Esfand.
  • Convolvulus argyrothamnos Greuter
  • Convolvulus arvensis L. – powój polny
  • Convolvulus aschersonii Engl.
  • Convolvulus assyricus Griseb.
  • Convolvulus asyrensis Kotschy
  • Convolvulus aucheri Choisy
  • Convolvulus austroafricanus J.R.I.Wood & Scotland
  • Convolvulus bazmanensis Ranjbar, Ezazi & F.Ghahrem.
  • Convolvulus × beguinotii Maire & Weiller
  • Convolvulus betonicifolius Mill.
  • Convolvulus bidentatus Bernh.
  • Convolvulus bidrensis Sebsebe
  • Convolvulus boedeckerianus Peter
  • Convolvulus boissieri Steud.
  • Convolvulus bonariensis Cav.
  • Convolvulus bullerianus Rendle
  • Convolvulus calvertii Boiss.
  • Convolvulus canariensis L.
  • Convolvulus cantabrica L.
  • Convolvulus capensis Burm.f.
  • Convolvulus capitulifer Franch.
  • Convolvulus caput-medusae Lowe
  • Convolvulus carduchorum P.H.Davis
  • Convolvulus carrii B.L.Turner
  • Convolvulus cassius Sam. ex Rech.f.
  • Convolvulus cataonicus Boiss. & Hausskn.
  • Convolvulus cephalophorus Boiss.
  • Convolvulus cephalopodus Boiss.
  • Convolvulus chilensis Pers.
  • Convolvulus chinensis Ker Gawl.
  • Convolvulus chondrilloides Boiss.
  • Convolvulus clementii Domin
  • Convolvulus cneorum L.
  • Convolvulus coelesyriacus Boiss.
  • Convolvulus commutatus Boiss.
  • Convolvulus crenatifolius Ruiz & Pav.
  • Convolvulus crispifolius F.Muell.
  • Convolvulus × cyprius Boiss.
  • Convolvulus demissus Choisy
  • Convolvulus × despreauxii A.Santos & Carine
  • Convolvulus divaricatus Regel & Schmalh.
  • Convolvulus dorycnium L.
  • Convolvulus dregeanus Choisy
  • Convolvulus dryadum Maire
  • Convolvulus durandoi Pomel
  • Convolvulus elymaiticus Mozaff.
  • Convolvulus ensifolius P.P.A.Ferreira & Sim.-Bianch.
  • Convolvulus equitans Benth.
  • Convolvulus eremophilus Boiss. & Buhse
  • Convolvulus erinaceus Ledeb.
  • Convolvulus erubescens Sims
  • Convolvulus euphraticus Bornm.
  • Convolvulus eyreanus R.W.Johnson
  • Convolvulus farinosus L.
  • Convolvulus fatmensis Kunze
  • Convolvulus fernandesii P.Silva & Teles
  • Convolvulus floridus L.f.
  • Convolvulus fractosaxosus Petrie
  • Convolvulus fruticosus Pall.
  • Convolvulus fruticulosus Desr.
  • Convolvulus galapagensis Andersson
  • Convolvulus galaticus Rostius ex Choisy
  • Convolvulus galpinii C.H.Wright
  • Convolvulus germaniciae Boiss. & Hausskn.
  • Convolvulus gharbensis Batt. & Pit.
  • Convolvulus glaouorum Braun-Blanq. & Maire
  • Convolvulus glomeratus Choisy
  • Convolvulus gortschakovii Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
  • Convolvulus gracillimus Rech.f.
  • Convolvulus graminetinus R.W.Johnson
  • Convolvulus grantii Balf.f.
  • Convolvulus grigorjevii Kamelin
  • Convolvulus hamadae (Vved.) Petrov
  • Convolvulus hamrinensis Rech.f.
  • Convolvulus hasslerianus (Chodat) O'Donell
  • Convolvulus hermanniae L'Hér.
  • Convolvulus hildebrandtii Vatke
  • Convolvulus hirsutiflorus Dammann
  • Convolvulus holosericeus M.Bieb.
  • Convolvulus hormodensis Ranjbar & Ezazi
  • Convolvulus humilis Jacq.
  • Convolvulus hystrix Vahl
  • Convolvulus incisodentatus J.R.I.Wood & Scotland
  • Convolvulus iranicus J.R.I.Wood & Scotland
  • Convolvulus jefferyi Verdc.
  • Convolvulus jemensis Kotschy
  • Convolvulus jordanensis Sa'ad
  • Convolvulus kilimandschari Engl.
  • Convolvulus koieanus Bornm.
  • Convolvulus kossmatii Vierh.
  • Convolvulus kotschyanus Boiss.
  • Convolvulus krauseanus Regel & Schmalh.
  • Convolvulus kurdistanicus Mozaff.
  • Convolvulus laciniatus Desr.
  • Convolvulus lanatus Vahl
  • Convolvulus lanjouwii Sa'ad
  • Convolvulus lanuginosus Desr.
  • Convolvulus leiocalycinus Boiss.
  • Convolvulus leptocladus Boiss.
  • Convolvulus libanoticus Boiss.
  • Convolvulus lilloi O'Donell
  • Convolvulus lindbergii Sa'ad
  • Convolvulus lineatus L.
  • Convolvulus linoides Bornm.
  • Convolvulus longipedicellatus Sa'ad
  • Convolvulus lopezsocasii Svent.
  • Convolvulus maireanus Pamp.
  • Convolvulus mairei Halácsy
  • Convolvulus massonii F.Dietr.
  • Convolvulus mazicum Emb. & Maire
  • Convolvulus meonanthus Hoffmanns. & Link
  • Convolvulus microcalyx C.B.Clarke
  • Convolvulus microsepalus R.W.Johnson
  • Convolvulus mollissimus Bertol.
  • Convolvulus montanus Ooststr.
  • Convolvulus multifidus Thunb.
  • Convolvulus namaquensis (Schltr. ex A.Meeuse) J.R.I.Wood & Scotland
  • Convolvulus natalensis Bernh.
  • Convolvulus ocellatus Hook.
  • Convolvulus oleifolius Desr.
  • Convolvulus oppositifolius Alfarhan
  • Convolvulus oreophilus House
  • Convolvulus oxyphyllus Boiss.
  • Convolvulus oxysepalus Boiss.
  • Convolvulus palaestinus Boiss.
  • Convolvulus palustris Cav.
  • Convolvulus peninsularis J.R.I.Wood & Scotland
  • Convolvulus pentapetaloides L.
  • Convolvulus persicus L.
  • Convolvulus phrygius Bornm.
  • Convolvulus pilosellifolius Desr.
  • Convolvulus pitardii Batt.
  • Convolvulus × platigena Speg.
  • Convolvulus prostratus Forssk.
  • Convolvulus pseudocantabrica Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
  • Convolvulus × pseudocompactus C.Aykurt & Sümbül
  • Convolvulus pseudoscammonia K.Koch
  • Convolvulus pyrrhotrichus Boiss.
  • Convolvulus randii Rendle
  • Convolvulus rectangularis Rech.f.
  • Convolvulus recurvatus R.W.Johnson
  • Convolvulus remotus R.Br.
  • Convolvulus reticulatus Choisy
  • Convolvulus rhyniospermus Hochst. ex Choisy
  • Convolvulus rottlerianus Choisy
  • Convolvulus rozynskii (Standl.) W.H.Lewis & R.L.Oliv.
  • Convolvulus rufescens Choisy
  • Convolvulus sabatius Viv. – powój arabski
  • Convolvulus sagittatus Thunb.
  • Convolvulus sarmentosus Balf.f.
  • Convolvulus sarothrocladus Boiss. & Hausskn.
  • Convolvulus scammonia L.
  • Convolvulus schimperi Boiss.
  • Convolvulus schirazianus Boiss.
  • Convolvulus schulzei O'Donell
  • Convolvulus scindicus Stocks
  • Convolvulus scoparius L.f.
  • Convolvulus scopulatus Thulin
  • Convolvulus secundus Desr.
  • Convolvulus selloi Meisn.
  • Convolvulus semhaensis (R.R.Mill) J.A.Luna & Carine
  • Convolvulus sericocephalus Juz.
  • Convolvulus sericophyllus T.Anderson
  • Convolvulus siculus L.
  • Convolvulus simulans L.M.Perry
  • Convolvulus sinuatodentatus Collett & Hemsl.
  • Convolvulus socotranus Verdc.
  • Convolvulus spicatus Peter ex Hallier f.
  • Convolvulus spinifer Popov
  • Convolvulus spinosus Burm.f.
  • Convolvulus stachydifolius Choisy
  • Convolvulus stapfii Rech.f.
  • Convolvulus stenocladus Chiov.
  • Convolvulus steppicola Hand.-Mazz.
  • Convolvulus subsericeus Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
  • Convolvulus subspathulatus Vatke
  • Convolvulus suendermannii Bornm.
  • Convolvulus supinus Coss. & Kralik
  • Convolvulus tedmoorei R.W.Johnson
  • Convolvulus thomsonii Baker
  • Convolvulus thunbergii Roem. & Schult.
  • Convolvulus trabutianus Schweinf. & Muschl.
  • Convolvulus tragacanthoides Turcz.
  • Convolvulus tricolor L. – powój trójbarwny
  • Convolvulus truncatus Vell.
  • Convolvulus tschimganicus Popov & Vved.
  • Convolvulus tujuntauensis Kinzik.
  • Convolvulus × turcicus Aykurt & Sümbül
  • Convolvulus turrillianus Parsa
  • Convolvulus ulicinus Boiss.
  • Convolvulus urosepalus Pau
  • Convolvulus valentinus Cav.
  • Convolvulus verdcourtianus Sebsebe
  • Convolvulus verecundus Allan
  • Convolvulus vidalii Pau
  • Convolvulus virgatus Boiss.
  • Convolvulus vollesenii Sebsebe
  • Convolvulus volubilis Brouss. ex Link
  • Convolvulus waitaha (Sykes) Heenan, Molloy & de Lange
  • Convolvulus wimmerensis R.W.Johnson
  • Convolvulus xanthopotamicus J.R.I.Wood & Scotland

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
  4. ↑ a b c Convolvulus L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-16].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Convolvulus Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-07-31].
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 62, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 219. ISBN 0-333-74890-5.
  8. ↑ a b c d e Shahina Ghazanfar: Convolvulus Linn.. W: Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-07-31].
  9. ↑ a b Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 108-110. ISBN 1-55407-206-9.
  10. ↑ Saša Stefanović, Daniel F. Austin and Richard G. Olmstead. Classification of Convolvulaceae: A Phylogenetic Approach. „Systematic Botany”. 28, 4, s. 791-806, 2003. 
  11. ↑ Williams, Bethany R.M.; Mitchell, Thomas C.; Wood, John R.I.; Harris, David J.; Scotland, Robert W.; Carine, Mark A.. Integrating DNA barcode data in a monographic study of Convolvulus. „Taxon”. 63, 6, s. 1287-1306, 2014. 
  12. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 59. ISBN 978-83-925110-5-2.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Convolvulus cneorum (habitus).jpg
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 3.0
Plant near el Perelló, Catalonia, Spain
Convolvulus boissieri.jpg
Autor: Philippe.pechoux, Licencja: CC BY-SA 3.0
Plante à tige rampante légèrement ligneuse, formant des plaques d'une trentaine de centimètres. Originaire des montagnes du sud de l'Espagne, on la rencontre sur les rochers et éboulis calcaire. (Photo en culture). Syn. C. nitidus.
104 Convolvulus arvensis.jpg
Original Description
Åkervinda, Convolvulus arvensis L.
Lenno - Villa del Balbianello 0615.JPG
Autor: Phyrexian, Licencja: CC BY-SA 4.0
Villa del Balbianello in Lenno, municipality of Tremezzina, province of Como, Italy.
Convolvulus althaeoides kz7.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Convolvulus althaeoides at Kiti Cape, Cyprus
Convolvulus floridus kz1.JPG
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Convolvulus floridus in Jardín Botánico Canario Viera y Clavijo
Convolvulus arvensis2 ies.jpg
Autor: Frank Vincentz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Convolvulus arvensis tendril