Powiat święciański

Powiat święciański
powiat
Państwo

 II Rzeczpospolita

Województwo

wileńskie

Siedziba

Święciany

Powierzchnia

4017 km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


136.500

• gęstość

34 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich

1

Liczba gmin wiejskich

14

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
brak współrzędnych
Portal Polska

Powiat święciański (pow. a. ujezd zawilejski) – jednostka administracji terytorialnej II stopnia, wchodząca w skład województwa wileńskiego w 1926–1939, z siedzibą w Święcianach.

Historia

Powiat został powołany 24 października 1795 jako ujezd zawilejski w guberni wileńskiej (Imperium Rosyjskie). 1 stycznia 1843 został przemianowany na święciański. W 1912 ujezdy otrzymały formalną nazwę powiatów. W 1919–1920 wchodził w skład okręgu wileńskiego w polskim Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich. 12 października 1920 obszar powiatu znalazł się pod kontrolą tzw. Litwy Środkowej, którą inkorporowano do Polski 13 kwietnia 1922, tworząc z jej obszaru ziemię wileńską. Wraz z przekształceniem jej w województwo wileńskie powiat wszedł w jego skład (20 stycznia 1926).

Siedziby starosty i sejmiku powiatowego święciańskiego znajdowały się w Święcianach. Największym ośrodkiem były jednak Nowe Święciany (5 906 os. w 1931). Poza dwoma wymienionymi w powiecie znajdowało się 12 osiedli o statusie miasteczka. Powiat święciański składał się z jednego samodzielnego miasta, jednej gminy miejsko-wiejskiej, 12 gmin typu miejskiego (z siedzibami w miasteczkach) i 15 gmin wiejskich.

Powiat święciański przestał być kontrolowany przez polską administrację rządową w wyniku ewakuacji starostwa 17 września 1939. 26 października t.r. przeważający obszar powiatu jako znajdujący się w okręgu wileńskim został przekazany przez ZSRR Litwie. Z jego zachodnich ziem utworzono później rejon święciański z siedzibą w Nowych Święcianach. Część dawnego powiatu pozostająca po stronie Białorusi w 1940 została włączona do rejonu o tej samej nazwie z siedzibą w Święcianach. W wyniku aneksji Litwy przez ZSRR nieliczne gminy wschodniej-południowej części dawnego powiatu znalazły się w rejonie postawskim w Białorusi.

Obszar i ludność

HerbGminaPowierzchniaLudność
19091919[1]1931
Herb Nowych Święcian.svgNowe Święciany (miasto)
Święciany(w tym miasto: Święciany)(3 900)
Daugieliszkiw tym miasteczko: Daugieliszki Nowe
Dukszty[2]w tym miasteczko: Dukszty
Hoduciszkiw tym miasteczko: Hoduciszki
Kiemieliszkiw tym miasteczko: Kiemieliszki(395)
Kołtynianyw tym miasteczko: Kołtyniany
Komajew tym miasteczko: Komaje
Łyntupyw tym miasteczko: Łyntupy
Mielegianyw tym miasteczko: Mielegiany
Podbrodziew tym miasteczko: Podbrodzie
Szemetowszczyznaw tym miasteczko: Szemetowszczyzna
Świrw tym miasteczko: Świr
Twereczw tym miasteczko: Twerecz
Jasiew[3]
Kobylniki[3]
Wiszniew[4]
Wojstom[4]
Zanarocze[3]
Żodziszki[4]
Żukojnie
Razem139 692136 500

Oświata

W powiecie święciańskim okręgu wileńskiego ZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działały 62 szkoły powszechne i 1 szkoła średnia. Ogółem uczyło się w nich 4 102 dzieci i pracowało 108 nauczycieli[5].

Starostowie

  • 29 kwietnia 1930ː Stefan Mydlarz
  • 26 czerwca 1934 – 26 października 1939: Stanisław Dworak (PPS).

Przypisy

  1. I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). LwówWarszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 25, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
  2. Przyłączona 1 stycznia 1926 r. z powiatu brasławskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)
  3. a b c 1 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu święciańskiego i przyłączona do powiatu postawskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)
  4. a b c 1 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu święciańskiego i przyłączona do powiatu wilejskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)
  5. Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 242. ISBN 83-88973-60-6. (pol.).

Bibliografia

  • Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). LwówWarszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
  • Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
POL powiat święciański map.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Położenie powiatu święciańskiego na mapie województwa wileńskiego
POL województwo wileńskie II RP COA.svg

Herb województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej

Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Herb Nowych Święcian.svg
Herb Nowych Święcian