Powiat bytomski
| powiat | |||
| do 1951 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Data likwidacji | 1951 | ||
| Siedziba | |||
| Powierzchnia | 107 km² | ||
| Populacja (1946) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość | 725 os./km² | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
Portal  Polska | |||
Powiat bytomski (niem. Landkreis Beuthen, 1927-39 Landkreis Beuthen-Tarnowitz) – dawny powiat ziemski ze stolicą w Bytomiu, istniejący w latach 1742-1951 roku na obrzeżach miast Bytomia i Zabrza oraz na terenie obecnego powiatu tarnogórskiego (woj. śląskie).
Historia
Powiat bytomski powstał w 1742 roku na mocy traktatu wrocławskiego uznającego prawo Prus do Śląska. Miasto Bytom, aczkolwiek było ośrodkiem powiatu, miało własnego burmistrza i ratusz i nie podlegało starostwu.
Na mocy ustawy pruskiej z 1808 roku zlikwidowano prywatną własność miast wraz z sekularyzacją dóbr kościelnych. Rola Bytomia w tym czasie nie była dominująca. Pozostawał on nadal formalnie miastem powiatowym, jednakże do 1818 roku rezydencją starosty bytomskiego były bogatsze i lepiej zabudowane Tarnowskie Góry.
W połowie XIX wieku, dzięki rozwoju górnictwa kruszcowego i hutnictwa, nastąpiła ekspansja miasta i powiatu. Powiat znalazł się w czołówce państwa pruskiego pod względem liczby ludności, a sam Bytom stał się administracyjno-dyspozycyjnym ośrodkiem zagłębia przemysłowego. Po apogeum osiągniętym w latach 1850-70 nastąpił upadek, kiedy to powiat bytomski w 1873 roku został rozdrobniony na 5 części: powiaty bytomski, katowicki, zabrski i tarnogórski oraz samodzielny obszar dworski Czarny Las.
W 1890 roku z mocno uszczuplonego powiatu bytomskiego wydzielono Bytom, tworząc w nim pierwszy na Górnym Śląsku powiat miejski (Stadtkreis), a pozostałe tereny przekształcono w powiat ziemski (Landkreis) z siedzibą w Rozbarku (od 1927 dzielnica Bytomia). Granica przebiegała wzdłuż obecnej ulicy Korfantego w Bytomiu, przy której w latach 1897–1898 wybudowano siedzibę starostwa.
W 1921 Górny Śląsk podzielono między Polską a Niemcami, w wyniku czego Bytom i większa część powiatu znalazła się w 1922 roku w Niemczech, mimo że podczas plebiscytu w powiecie bytomskim 62 965 głosów padło za przymależnością do Polski, a 43 646 głosów za Niemcami (w samym Bytomiu zwyciężyła opcja niemiecka). Okrojony powiat bytomski składał się wówczas z 9 gmin: Miedary, Zbrosławice, Wieszowa i Stolarzowice (z Górnikami), Rokitnica, Bobrek-Karb, Szombierki (później Chruszczów) i Miechowice.
Po II wojnie światowej powiat bytomski przyłączono do Polski jako jeden z powiatów województwa śląskiego. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 17 marca 1951 powiat bytomski został zlikwidowany z dniem 1 kwietnia 1951[1], a jego tereny przyłączone do:
- Bytomia - gminy Bobrek-Karb, Szombierki i Miechowice;
- Zabrza - gminy Mikulczyce i Rokitnica oraz gromada Grzybowice z gminy Wieszowa;
- powiatu tarnogórskiego - gminy Miedary, Stolarzowice, Wieszowa (bez gromady Grzybowice) i Zbrosławice.
Zachowano jednakże powiat miejski w Bytomiu, który przetrwał do 1975 roku, powracając jako jednostka administracyjna w związku z kolejną reformą w 1999 roku.
Uwagi
Przypisy
Zobacz też
- Bytom
- Powiat tarnogórski
- Podział administracyjny Polski (1944–1946)
- Podział administracyjny Polski 1946-1950
- Podział administracyjny Polski (1950–1957)
- Powiaty w Polsce od 1945
Bibliografia
- Serwis internetowy Urzędu Miasta Bytomia. um.bytom.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (1998-05-25)].
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
(c) MephiR z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Tramwaj Konstal 116Nd Karlik w Bytomiu.