Powiat cieszyński
| powiat | |||||||||
 Siedziba starostwa w Cieszynie | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC | 2403 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta | Mieczysław Szczurek | ||||||||
| Powierzchnia | 730,29 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość | 244 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja | 46,3% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne | SCI, SCN[2] | ||||||||
Adres urzędu: ul. Bobrecka 2943-400 Cieszyn | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Portal  Polska | |||||||||
Powiat cieszyński – powiat w Polsce (województwo śląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Cieszyn.
Położony jest w południowej części województwa śląskiego, przy granicy z Czechami i Słowacją. Powierzchnia powiatu wynosi 730,29 km², zamieszkuje go 177 124 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 243 mieszkańców na 1 km² (2012). Wszystkie gminy powiatu należą do Euroregionu Śląsk Cieszyński, zarazem stanowiąc trzon tego euroregionu po polskiej stronie.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[3] powiat zamieszkiwało 178 191 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 178 005 osób[4].
Powiat obejmuje tereny z rozwiniętym rolnictwem i turystyką. Na jego obszarze utrzymywane są stawy rybne. Na południu dominują tereny wyżynno-górzyste, na północy równinne. Głównymi rzekami są: Wisła, Olza oraz Brennica[5].
Podział administracyjny
W skład powiatu wchodzi 12 gmin:
Gminy miejsko-wiejskie:
- Skoczów (26 696 mieszk., 2012): Skoczów, Ochaby, Pogórze, Pierściec, Kiczyce, Harbutowice, Międzyświeć, Wiślica, Kowale, Bładnice, Wilamowice;
- Strumień (12 659 mieszk., 2012): Strumień, Pruchna, Drogomyśl, Zabłocie, Bąków, Zbytków;
- Brenna (10 923 mieszk., 2012): Brenna, Górki Wielkie, Górki Małe;
- Chybie (9 488 mieszk., 2012): Chybie, Mnich, Zaborze, Frelichów, Zarzecze;
- Dębowiec (5 665 mieszk., 2012): Dębowiec, Simoradz, Ogrodzona, Iskrzyczyn, Kostkowice, Gumna, Łączka;
- Goleszów (12 753 mieszk., 2012): Goleszów, Cisownica, Puńców, Dzięgielów, Bażanowice, Godziszów, Kisielów, Leszna Górna, Kozakowice;
- Hażlach (10 543 mieszk., 2012): Hażlach, Pogwizdów, Kończyce Wielkie, Zamarski, Rudnik, Brzezówka;
- Istebna (11 854 mieszk., 2012): Istebna, Koniaków, Jaworzynka;
- Zebrzydowice (13 089 mieszk., 2012): Zebrzydowice, Kaczyce, Kończyce Małe, Marklowice Górne;
W obrębie powiatu cieszyńskiego znajduje się 5 miast:
- Cieszyn (36 119 mieszk., 30 XII 2012)
- Skoczów (14 868 mieszk., 30 XII 2012)
- Strumień (3 607 mieszk., 30 XII 2012)
- Ustroń (16 002 mieszk., 30 XII 2012)
- Wisła (11 333 mieszk., 30 XII 2012)
Rada Powiatu
| Ugrupowanie | 2002-2006[6] | 2006-2010[7] | 2010-2014[8] | 2014-2018[9] | 2018-2023[10] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 12 (SLD-UP) | - | - | - | - |
| KWW Piotra Gruszczyka | 2 | - | - | - | - |
| Cieszyńska Inicjatywa Społeczna | 14 | - | - | - | - |
| Obywatelski Śląsk Cieszyński | 1 | - | - | - | - |
| Prawo i Sprawiedliwość | - | 6 | 6 | 12 | 12 |
| Platforma Obywatelska | - | 7 | 9 | 9 | - |
| Żyj Godnie | - | 1 | - | - | - |
| Cieszyńska Inicjatywa Samorządowa | - | 5 | 4 | 2 | - |
| Samorządowy Ruch Ziemi Cieszyńskiej | - | 7 | - | - | - |
| Cieszyńska Zorganizowana Akcja Samorządowa | - | 3 | - | - | - |
| Polskie Stronnictwo Ludowe | - | - | 1 | - | - |
| Lewica Ziemi Cieszyńskiej | - | - | 4 | 3 | - |
| Cieszyński Ruch Samorządowy | - | - | 5 | 3 | - |
| Akcja Samorządowa AS | - | - | - | - | 1 |
| Młodzi dla Powiatu Cieszyńskiego | - | - | - | - | 1 |
| Ruch dla Ziemi Cieszyńskiej | - | - | - | - | 9 |
| Porozumienie dla Samorządów | - | - | - | - | 6 |
Demografia
Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2012):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 177 124 | 100 | 91 500 | 51,66 | 85 624 | 48,34 |
| Miasto | 81 929 | 46,26 | 43 114 | 24,34 | 38 815 | 21,91 |
| Wieś | 95 195 | 53,74 | 48 386 | 27,32 | 46 809 | 26,43 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu cieszyńskiego w 2014 roku[11].
Ludność w latach
Położenie geograficzne
Powiat zajmuje środkową i zachodnią część Pogórza Śląskiego oraz Beskid Śląski. Północna część powiatu to Kotlina Oświęcimska.
Transport
Przez powiat przechodzą następujące drogi:
- Droga ekspresowa S52
- Droga krajowa nr 81 („Wiślanka”)
- Droga wojewódzka nr 937
- Droga wojewódzka nr 938
- Droga wojewódzka nr 939
- Droga wojewódzka nr 941
- Droga wojewódzka nr 942
- Droga wojewódzka nr 943
- Droga wojewódzka nr 944
Na terenie powiatu istnieją też linie kolejowe:
- Linia kolejowa nr 90: Zebrzydowice – Cieszyn
- Linia kolejowa nr 93: Trzebinia – Zebrzydowice
- Linia kolejowa nr 157: Pawłowice Śląskie – Skoczów
- Linia kolejowa nr 190: Bielsko-Biała Główna – Cieszyn
- Linia kolejowa nr 191: Goleszów – Wisła Głębce
Obecnie pociągi Kolei Śląskich kursują na następujących trasach:
- Linia S6 Katowice-Tychy-Pszczyna-Zabrzeg-Chybie Mnich-Skoczów-Ustroń-Wisła Uzdrowisko-Wisła Głębce
- Linia S58 Czechowice-Dziedzice-Zabrzeg-Chybie-Drogomyśl-Pruchna-Zebrzydowice-Kaczyce-Cieszyn Marklowice-Cieszyn
Historia
Powiat cieszyński zajmuje znaczny obszar Śląska Cieszyńskiego, czyli dawnych ziem Księstwa Cieszyńskiego. Nawiązywanie powiatu do przeszłości tych ziem jest także podkreślone w herbie powiatu cieszyńskiego, które jest dawnym herbem Księstwa. Cieszyn został pierwotnie stolicą powiatu politycznego w czasach austriackich (niem. Bezirk Teschen) w 1849. W 1920 roku większa część tego powiatu znalazła się w Czechosłowacji, gdzie utworzono następnie powiat Czeski Cieszyn. Po polskiej stronie pozostała mniejsza część powiatu, którą powiększono o gminy powiatu bielskiego i przyłączono do województwa śląskiego. Po aneksji Zaolzia w październiku 1938 jego obszar krótkotrwale utworzył Powiat cieszyński zachodni, który został wkrótce wchłonięty przez polski powiat cieszyński.
Kultura i turystyka
Na terenie powiatu znajdują się licznie odwiedzane miejscowości wypoczynkowe, jak Wisła, Brenna i Ustroń, gdzie znajdują się liczne pensjonaty i hotele.
Powiat cieszyński jest zamieszkiwany przez duży odsetek ludności autochtonicznej, określających się jako tzw. Cieszyniocy.
Gospodarka
Gospodarka powiatu oparta jest głównie o rolnictwo i usługi.
Sąsiednie powiaty
- Jastrzębie-Zdrój (miasto na prawach powiatu)
- Bielsko-Biała (miasto na prawach powiatu)
- powiat pszczyński
- powiat bielski
- powiat żywiecki
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1143
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ cieszyński, powiat, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-09-18].
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe, wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza, wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ Dituel Sp., Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo śląskie - Powiat cieszyński, wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ PKW | Samorząd 2014, samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12].
- ↑ Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-26].
- ↑ Powiat cieszyński w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
- miasto wojewódzkie – Katowice
| Powiaty miejskie |
|
|---|---|
| Powiaty ziemskie |
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Powiat cieszyński w województwie śląskim
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców powiatu cieszyńskiego, 2014
Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek Starostwa Powiatowego przy ulicy Bobreckiej w Cieszynie.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa administracyjna powiatu cieszyńskiego