Powiat lelowski

Ruiny klasztoru Franciszkanów w Lelowie w XIX wieku

     Powiat lelowski w województwie krakowskim pod koniec XVI wieku

Powiat lelowski – historyczny powiat, którego siedzibą był Lelów. Powiat istniał w okresie od przełomu XIV/XV wieku do 1837 r.

Adolf Pawiński wyliczył, że w XVI wieku powiat lelowski obejmował powierzchnię 45,02 mil kwadratowych, tj. 2479,31 km²[1].

Historia

Pierwszym znanym starostą wymienianym w źródle z 1408 był Zbigniew z Brzezia, Włodzislawia i Lanckorony. Oprócz Lelowa z browarem wymieniane są wówczas Bliżyce z karczmą, Dzibice z karczmą i trzema młynami oraz folwark Sokolniki.

Powiat powiększał swe terytorium, w 2. połowie XVI wieku w jego skład wchodziło 9 miast i 182 wsie, na początku XVII wieku już 13 miast, z czego pięć było miastami królewskimi. Administracyjnie powiat należał do województwa krakowskiego, do 1797, kiedy to przejęła go komora pruska we Wrocławiu. Był to szczytowy okres rozwoju powiatu, mającego wówczas 3096 km² powierzchni. W 1807 powstał powiat lelowsko-siewierski, przemianowany rok później na lelowsko-pilicki, teren dotychczasowego powiatu lelowskiego wcielono do księstwa siewierskiego. Po przejęciu departamentu krakowskiego przez Imperium Rosyjskie w 1813 i reformie administracji, w 1817 powiat wszedł w skład obwodu olkuskiego. Po kolejnej reformie w 1837 uległ likwidacji, stając się najpierw okręgiem w powiecie olkuskim, a od 1866, gdy utworzono powiat włoszczowski, Lelów występuje już jedynie jako siedziba gminy.

Przypisy

  1. Adolf Pawiński: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 3: Małopolska. Warszawa: Księgarnia Gebethnera i Wolffa, 1886, s. 8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

LelówklasztorFranciszkanów.jpg
Autor: Bolesław Olszowski, Licencja: CC0
Od lewej: wieża kościoła św. Marcina w Lelowie, ruiny kościoła św. Piotra i Pawła i św. Franciszka i klasztoru Franciszkanów, pozostałości zachodnich murów obronnych miasta z bramą częstochochowską. Drzeworyt na podstawie rysunku Bolesława Olszowskiego z 1876 roku.
Województwo krakowskie powiaty 1600-lel.png
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lelów County of Kraków Voivodeship about 1600