Powiat oszmiański

Powiat oszmiański
powiat
Państwo

 II Rzeczpospolita

Województwo

wileńskie

Siedziba

Oszmiana

Powierzchnia

2362,4 km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


104 612

• gęstość

44,3 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich

2

Liczba gmin wiejskich

8

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
brak współrzędnych
Portal Polska

Powiat oszmiański – powiat guberni wileńskiej następnie pod Zarządem Cywilnym Ziem Wschodnich, w okręgu wileńskim, od 9 września 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych. 9 października 1920 r. północna część przyłączona do Litwy Środkowej. 12 grudnia 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z południowej części (gminy: Traby, Wiszniów, Bakszty, Naliboki, Wołożyn, Derewna, Juraciszki, Zabrzezie, Połoczany, Ługomowicze, Iwje, Lipniszki, Sobotniki i Siedliszcze) utworzono powiat wołożyński[1]. Następnie od 13 kwietnia 1922 na obszarze Ziemi Wileńskiej, a od 20 stycznia 1926 w województwie wileńskim II Rzeczypospolitej. Jego siedzibą było miasto Oszmiana. W skład powiatu wchodziło 10 gmin, 2 miasta i 5 miasteczek. Wcześniej powiat guberni wileńskiej. Częściowo pokrywa się z dzisiejszym rejonem oszmiańskim na Białorusi.

Demografia

Według tezy Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium powiatu wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białorusko-polskiego, to znaczy prawosławna ludność białoruska zamieszkiwała jedynie tereny wiejskie, zaś w większych miejscowościach dominowali Polacy[2].

W grudniu 1919 roku powiat oszmiański okręgu wileńskiego ZCZW zamieszkiwało 189 389 osób. Na jego terytorium znajdowało się 4435 miejscowości, z których 6 miało powyżej 1 tys. mieszkańców. Największą z nich była Oszmiana z 3442 mieszkańcami[3].

Według spisu powszechnego z 1931 roku, powiat zamieszkiwało 104 612 osób, z których zadeklarowało jako język ojczysty: polski – 84 951 (81%), białoruski – 10 149 (10%), jidysz – 5444 (5%), litewski – 1562 (1%), hebrajski – 1277 (1%), rosyjski – 917 (1%). Katolicyzm wyznawało 81 369 osób (78%), prawosławie – 15 096 (14%), judaizm – 1056 (1%)[4].

Oświata

W powiecie oszmiańskim okręgu wileńskiego ZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działało 12 szkół powszechnych i 1 kurs. Ogółem uczyło się w nich 827 dzieci i pracowało 17 nauczycieli[5].

Podział administracyjny

Gminy

  • Oszmiana (miejska)
  • Smorgonie (miejska)
  • Dziewieniszki (wiejska)
  • Graużyszki (wiejska)
  • Holszany (wiejska)
  • Krewo (wiejska)
  • Kucewicze (wiejska)
  • Polany (wiejska, siedziba Oszmiana)
  • Smorgonie (wiejska)
  • Soły (wiejska)
  • Bienica[6]

Miasta

Miasteczka

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 5, poz. 40
  2. ↑ Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
  3. ↑ I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 25, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
  4. ↑ Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9 XII 1931 r.: mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe: województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1936. [dostęp 2008-08-17].
  5. ↑ Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 242. ISBN 83-88973-60-6. (pol.)
  6. ↑ 1 stycznia 1926 została wyłączona z powiatu oszmiańskiego i przyłączona do powiatu mołodeczańskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)

Bibliografia

  • Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
  • Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.

Linki zewnętrzne

Powiat oszmiański (do 1939)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919–39)
Gminy wiejskie (1919–39)
Ziemia Wileńska (II Rzeczpospolita)
  • miasto wojewódzkie – Wilno
Powiat miejski
Powiaty ziemskie
Województwo wileńskie (II Rzeczpospolita)
  • miasto wojewódzkie – Wilno
Powiat miejski
Powiaty ziemskie

herb województwa wileńskiego

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
POL województwo wileńskie II RP COA.svg

Herb województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej

Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
POL powiat oszmiański map.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Położenie powiatu oszmiańskiego na mapie województwa wileńskiego