Powiat raciborski

Powiat raciborski
	powiat
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
TERC	2411
Siedziba	Racibórz
Starosta	Grzegorz Swoboda
Powierzchnia	543,98 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności	; 108 211
• gęstość	198,9 os./km²
Urbanizacja	59,81%
Tablice rejestracyjne	SRC
	Adres urzędu:Plac Stefana Okrzei 4; 47-400 Racibórz
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich	1
Liczba gmin miejsko-wiejskich	2
Liczba gmin wiejskich	5
	Położenie na mapie województwa;
	50°05′13,56″N 18°16′08,04″E/50,087100 18,268900
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej
	Portal Polska

Powiat raciborski – powiat w południowej Polsce (województwo śląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Racibórz.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 108 211 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 107 926 osób^[3].

Geografia

Położenie

Powiat raciborski leży w Kotlinie Raciborskiej, częściowo na Płaskowyżu Głubczyckim i od strony wschodniej we fragmencie na Płaskowyżu Rybnickim. Powiat przecina rzeka Odra oraz jej dopływy: Psina i Ruda. Południowa część powiatu otwiera się na Bramę Morawską.

Pod względem administracyjnym powiat raciborski należy do województwa śląskiego, a graniczy z terenami, na których wydobywa się węgiel kamienny, obszar ten nosi nazwę Rybnickiego Okręgu Węglowego. Od południowo-zachodniej strony graniczy z Czechami, a mianowicie sąsiaduje z obszarami wydobycia węgla w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim oraz dużą aglomeracją miejsko-przemysłową Ostrawy. Od pozostałych stron natomiast powiat graniczy z rolniczymi gminami powiatu głubczyckiego, kędzierzyńsko-kozielskiego (województwo opolskie), gliwickiego, rybnickiego, wodzisławskiego (województwo śląskie), a na północnym wschodzie z miastem Rybnik. Historycznie teren powiatu leży na Górnym Śląsku^[4].

Gminy

Nazwa gminy	Rodzaj gminy	Liczba ludności	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
Racibórz	miejska	56 397	74,96	777,9
Krzanowice	miejsko-wiejska	6086	47,06	129,3
Kuźnia Raciborska	miejsko-wiejska	12 283	126,84	96,8
Kornowac	wiejska	4707	26,3	179
Krzyżanowice	wiejska	11 492	69,67	164,9
Nędza	wiejska	7156	57,14	127,4
Pietrowice Wielkie	wiejska	7203	68,07	105,8
Rudnik	wiejska	5207	73,94	70,4

Miasta

Racibórz – siedziba powiatu raciborskiego, leży w centrum powiatu. Według danych z 28 lutego 2006^[5] miasto miało 60 218 mieszkańców. Racibórz jest historyczną stolicą Górnego Śląska, gdzie rezydowali książęta opolsko-raciborscy. Do dzisiaj zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, którą zwą perłą gotyku śląskiego. Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzymało certyfikat ISO 14001.
Krzanowice – siedziba gminy Krzanowice, leży w południowo-zachodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 2206 mieszkańców.
Kuźnia Raciborska – siedziba gminy Kuźnia Raciborska, leży w północno-wschodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 5630 mieszkańców.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2006 Racibórz ma obszar 543,98 km², w tym

użytki rolne łącznie 61,7% powierzchni (50,7% grunty orne a 10,1% łąki i pastwiska)
lasy i tereny leśne 25,0% powierzchni.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców powiatu raciborskiego w 2014 roku^[6].

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	112 299	100	58 237	51,86	54 062	48,14
Miasto	65 865	58,65	34 356	30,59	31 509	28,06
Wieś	46 434	41,35	23 881	21,27	22 553	20,08

Ludność w latach

Rok	Liczba ludności	Gęstość zaludnienia
1999	120 782	222,03
2000	119 951	220,51
2001	119 106	218,95
2002	113 866	209,32
2003	113 208	208,11
2004	112 570	206,94
2005	112 299	206,44
2006	115 125	211,64

Rada Powiatu

Komitet wyborczy	2002-2006^[7]	2006-2010^[8]	2010-2014^[9]	2014-2018^[10]	2018-2023^[11]
Sojusz Lewicy Demokratycznej	3 (SLD-UP)	–	–	–	–
Forum Samorządowe Regionu Raciborskiego	8	–	–	–	–
Razem dla Ziemi Raciborskiej	12	13	12	10	10
Prawo i Sprawiedliwość	–	5	1	9	9
Platforma Obywatelska	–	5	7	4	4 (KO)
Raciborskie Stowarzyszenie Samorządowe Nasze Miasto	–	–	3	–	–

Historia

Ziemia raciborska w ciągu tysiąclecia podlegała wpływom wielu kultur oraz zmienności państwowej i politycznej. Zmienne uwarunkowania historyczne kształtowały wielokulturowość i wielonarodowość tego terenu, na którym od wieków współżyją mieszkańcy pochodzenia polskiego, śląskiego, niemieckiego oraz morawskiego (czeskiego)

Rys historyczny

1 maja 1816 – formalnie powstał powiat raciborski, w ramach reorganizacji Państwa Pruskiego,
4 lutego 1920 – część powiatu raciborskiego, Kraik hulczyński (cz. Hlučínsko, niem. Hultschiner Ländchen), została przekazana Czechosłowacji,
1921 – po zakończeniu I wojny światowej na Górnym Śląsku przeprowadzony został plebiscyt, w wyniku którego powiat raciborski został podzielony. Jego wschodnia część znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej, zachodnia w granicach Niemiec. 30 maja 1921 polska część powiatu raciborskiego została przyłączona do powiatu rybnickiego^[12],
2 października 1938 – wkroczenie wojsk niemieckich na Kraik hulczyński,
30 października 1938 – Kraik hulczyński został przyłączany do powiatu raciborskiego w rejencji opolskiej w ramach Okręgu Rzeszy Śląsk,
czerwiec 1942 do 1945 – istniało 5 obozów dla Polaków (Polenlager) w powiecie raciborskim,
31 marca 1945 – Armia Czerwona zajęła Racibórz, paląc go w czasie walk. Żołnierze radzieccy, w ramach rewanżu, celowo zniszczyli 85% całej zabudowy. Pozostała część powiatu została zajęta przez wojska radzieckie w drugiej połowie kwietnia 1945 roku,
9 maja 1945 – polska administracja objęła władzę na ziemi raciborskiej i czechosłowacka administracja objęła władzę na ziemi hluczyńskiej,
1967 – utworzono miasta Kuźnia Raciborska,
1975 – powiat raciborski został przeniesiony z województwa opolskiego do województwa katowickiego, a powiaty, jako jednostki administracyjne zostały zlikwidowane,
lipiec 1997 – tereny powiatu raciborskiego nawiedziła powódź tysiąclecia,
2001 – przywrócono prawa miejskie Krzanowicom,
1 stycznia 1999 – powiat raciborski został reaktywowany.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Krzyżanowice

pałac z XVIII wieku wraz z budynkiem bramnym należący w przeszłości m.in. do rodziny Lichnowski. W pałacu przebywali m.in. Franciszek Liszt i Ludwig van Beethoven. Obecnie dom opieki dla upośledzonych prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek.

Kuźnia Raciborska

kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny
cmentarz z końca XIX w.

Racibórz

odbudowywany Zamek Piastowski z unikalną Kaplicą Zamkową pw. św. Tomasza Becketa z XIII wieku
gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP
rezerwat leśno-stawowy „Łężczak”
Arboretum Bramy Morawskiej
Rynek z Kolumną Maryjną z 1727 roku oraz kościołem św. Jakuba
Muzeum prezentujące m.in. ekspozycje:
- „Rok obrzędowy na Górnym Śląsku
- „W Krainie Ozyrysa” z mumią Egipcjanki
- „Dawne techniki dentystyczne”
Kościół Ducha Świętego z 1334 roku, obecnie muzeum, w kościele oprócz aktualnych wystaw można zobaczyć freski z 1635 roku, przedstawiające adorację błogosławionej Eufemii i Zesłanie Ducha Św.
Baszta więzienna z fragmentem zachowanych murów miejskich.

Rudy

dawne Opactwo Cysterskie
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Rudach
Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach

Tworków

kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, perła śląskiego baroku, zachowane i wyeksponowane sarkofagi z XVII wieku.

Wojnowice (gmina Krzanowice)

pałac w Wojnowicach w stylu neobarokowo-klasycystycznym z 1828 roku, położony w 4,5-hektarowym parku, wybudowany przez Carla Johanna Kuh’a. W 1872 r., zakupiony i rozbudowany przez rodzinę von Banck. Obecnie mieszczą się w nim: Dom Przyjęć okolicznościowych, Muzeum Dawnej Wsi, oraz pierwsze w Polsce Muzeum Horroru. Działa w nim również Stowarzyszenie Pałac w Wojnowicach – wczoraj, dziś, jutro.

Wybrane imprezy kulturalne

styczeń:
- Regionalne Kolędowe Spotkania Wspólnot Śpiewaczych (Racibórz)
- Powiatowy Przegląd Inscenizacji Bożonarodzeniowych „Pójdźmy do Betlejem”
luty:
- Biesiada Śląska Szkół Specjalnych „Bajtel Gala” (Racibórz)
- Biesiada Śląska (Krzyżanowice)
marzec:
- Międzynarodowy Przegląd Teatrzyków Przedszkolnych (Tworków, gm. Krzyżanowice)
- Procesje konne w Poniedziałek Wielkanocny (Racibórz-Sudół, Pietrowice Wielkie, Bieńkowice gm. Krzyżanowice)
kwiecień:
- Targi ekologicznego ogrzewania (Pietrowice Wielkie)
- Ogólnopolski Festiwal Ekologicznej Piosenki i Wiersza dla Dzieci i Młodzieży Szkolnej w Raciborzu
maj
- Festyn majowy (Nędza)
- Festiwal Państwowych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych KOWADŁO (Kuźnia Raciborska)
- Międzynarodowy Koncert poświęcony pamięci Beethovena i Liszta (Krzyżanowice)
czerwiec
- Święto Pieśni Chóralnej „Trojok Śląski” w Rudach
- Dzień Opavy w Raciborzu
sierpień
- Międzynarodowa impreza kolarska (Racibórz)
wrzesień
- Dni Raciborza
październik
- Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Barwy Jesieni” (Racibórz)
- Raciborski Przegląd Pieśni Religijnej „Spotkałem Pana”
listopad
- Festiwal Pieśni Chóralnej do słów Eichendorffa
grudzień
- Gwiazdka Serc (Racibórz)

Administracja

Miasto jest członkiem Związku Subregionu Zachodniego i należy do Euroregionu Silesia. Racibórz jest stolicą Euroregionu.

Transport

Drogowy

Drogi krajowe:
- Droga krajowa nr 45
- Droga krajowa nr 78

Drogi wojewódzkie:

Powiat raciborski leży w pobliżu autostrady A1 (północ-południe) i autostrady A4 (wschód-zachód).

Lotniczy

Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (około 80km)
Port lotniczy Ostrava-Mošnov (około 60km)
Port lotniczy Kraków-Balice (około 140 km)

Powiaty partnerskie

Zobacz też

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .
↑ https://web.archive.org/web/20171201033607/http://www.haus.pl/images/mapa.jpg.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Powiat raciborski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe, wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .
↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza, wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .
↑ DituelD. Sp. DituelD., Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo śląskie – Powiat raciborski, wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .
↑ PKW | Samorząd 2014, samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .
↑ Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-28] .
↑ Dziennik Rozporządzeń Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku z 1921 r. Nr 8, poz. 33.
↑ Powiat Raciborski: Współpraca Powiatu Raciborskiego z Wrexham County Borough. [dostęp 2009-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 września 2009)]. (pol.).

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .

[2] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[3] GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .

[4] ttps://web.archive.org/web/20171201033607/http://www.haus.pl/images/mapa.jpg.

[5] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-6] Powiat raciborski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[7] Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe, wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .

[8] Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza, wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .

[9] DituelD. Sp. DituelD., Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo śląskie – Powiat raciborski, wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .

[10] PKW | Samorząd 2014, samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-12] .

[11] Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-28] .

[12] Dziennik Rozporządzeń Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku z 1921 r. Nr 8, poz. 33.

[13] Powiat Raciborski: Współpraca Powiatu Raciborskiego z Wrexham County Borough. [dostęp 2009-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 września 2009)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Miasta na prawach powiatu	Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Jastrzębie-Zdrój Jaworzno Katowice (siedziba) Mysłowice Piekary Śląskie Ruda Śląska Rybnik Siemianowice Śląskie Sosnowiec Świętochłowice Tychy Zabrze Żory
Powiaty	będziński bielski bieruńsko-lędziński cieszyński częstochowski gliwicki kłobucki lubliniecki mikołowski myszkowski pszczyński raciborski rybnicki tarnogórski wodzisławski zawierciański żywiecki
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga Metropolia

Miasta	Krzanowice Kuźnia Raciborska Racibórz
Gminy miejskie	Racibórz
Gminy miejsko-wiejskie	Krzanowice Kuźnia Raciborska
Gminy wiejskie	Kornowac Krzyżanowice Nędza Pietrowice Wielkie Rudnik

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–50) woj. opolskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Kuźnia Raciborska (od 1967) Racibórz (do 1948 →)
Osiedla (1954–72)	Kuźnia Raciborska (1956–66)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Chałupki (do 1954) Krowiarki (Krawarz Polski) (do 1954) Krzanowice Krzyżanowice Kuźnia Raciborska (Raciborska Kuźnia) Łubowice (do 1954) Markowice (do 1954) Nędza (od 1973) Pietrowice Wielkie (Pietrowice) Rudnik Rudy
Gromady (1954–72)	Bieńkowice (1954–61) Borucin (1954–61) Chałupki (1954–72) Grzegorzowice (1954–57) Krowiarki (1954–61) Krzanowice (1954–72) Krzyżanowice (1954–72) Kuźnia Raciborska (1954–55) Lekartów (1954–68) Ligota Książęca (1954–57) Łubowice (1958–72) Maków (1961–72) Markowice (1954–72) Nędza (1954–72) Pawłów (1954–61) Pietrowice Wielkie (1954–72) Rudnik (1954–72) Rudy (1954–72) Szonowice (1954–68) Szymocice (1954–57) Turze (1954–72) Tworków (1954–72) Wojnowice (1954–68) Zawada Książęca (1954–68)

miasta na prawach powiatu	Jastrzębie-Zdrój Rybnik Żory
powiaty	powiat raciborski powiat rybnicki powiat wodzisławski
miasta	Pszów Racibórz Radlin Rydułtowy Wodzisław Śląski
gminy miejsko-wiejskie	Czerwionka-Leszczyny Krzanowice Kuźnia Raciborska
gminy wiejskie	Gaszowice Godów Gorzyce Jejkowice Kornowac Krzyżanowice Lubomia Lyski Marklowice Mszana Świerklany Rudnik Nędza Pietrowice Wielkie

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne