Powiat słupecki

Powiat słupecki

powiat
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
TERC	3023
Siedziba	Słupca
Starosta	Jacek Bartkowiak
Powierzchnia	837,91 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	59 077[1]
• gęstość	70,5 os./km²
Urbanizacja	28,65%
Tablice rejestracyjne	PSL
Adres urzędu: ul. Poznańska 20 62-400 Słupca
Szczegółowy podział administracyjny
(c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5 Liczba gmin miejskich 1 Liczba gmin miejsko-wiejskich 1 Liczba gmin wiejskich 6
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Portal Polska

Mapa powiatu

(c) Marcin-m38 at pl.wikipedia, CC BY 2.5

Budynek starostwa

Powiat słupecki – powiat w Polsce, we wschodniej części województwa wielkopolskiego, z siedzibą w Słupcy; przywrócony w wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej w 1999.

Powiat słupecki powstał w 1867 w wyniku wydzielenia z zachodniej części powiatu konińskiego w guberni kaliskiej Królestwa Polskiego^[2].

Przez powiat słupecki przebiega autostrada A2 i droga krajowa nr 92 oraz linia kolejowa nr 3.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] powiat zamieszkiwało 59 077 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 59 029 osób^[4].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Słupca
• gminy miejsko-wiejskie: Zagórów
• gminy wiejskie: Lądek, Orchowo, Ostrowite, Powidz, Słupca, Strzałkowo
• miasta: Słupca, Zagórów

Położenie

Powiat słupecki znajduje się w środkowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego; cechuje go wydłużony południkowy kształt. Sąsiaduje z 4 powiatami województwa wielkopolskiego: od północnego zachodu z powiatem gnieźnieńskim, od zachodniej strony z powiatem wrzesińskim, od południa z pleszewskim, od wschodu z konińskim. Od północy z powiatem mogileńskim, należącym do województwa kujawsko-pomorskiego. Gminy powiatu słupeckiego przed reformą administracyjną należały do województwa konińskiego. W granicach powiatu leży jezioro Powidzkie – największe jezioro w województwie wielkopolskim.

Historia

Dzisiejszy powiat słupecki jest czwartym w historii powiatem z siedzibą w Słupcy.

1867–1918
Pierwszy powiat słupecki istniał w latach 1867–1918 w ramach guberni kaliskiej, utworzonej przez władze carskie w Królestwie Polskim na mocy ukazu z 31 grudnia 1866 roku. Gubernia kaliska (utworzona 23 lutego 1837 na miejscu województwa kaliskiego) i dzieliła się na 8 powiatów (ujazdów): kaliski, kolski, koniński, łęczycki, sieradzki, słupecki, turecki, wieluński; oraz na 142 gminy.

1919–1932
Drugi powiat słupecki istniał w latach 1919–1932. Na podstawie tymczasowej ustawy o organizacji władz administracyjnych II Rzeczypospolitej utworzono m.in. województwo łódzkie, w skład którego wszedł powiat słupecki. W 1930 roku województwo łódzkie było podzielone na 13 powiatów ziemskich oraz 1 miejski. W skład województwa wchodziło 46 miast (1930) i 232 gminy. Z dniem 1 kwietnia 1932 powiat został zniesiony a jego terytorium przyłączono do powiatu konińskiego w województwie łódzkim^[5].

1956–1972

Mapa powiatu, druk – 10 lipca 1956 (zbiory Archiwum Państwowego w Poznaniu)

Powiat słupecki został powołany po raz trzeci dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie poznańskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat słupecki złożyły się 2 miasta i 18 gromad, które wyłączono z dwóch ościennych powiatów w tymże województwie^[6]:

• z powiatu konińskiego:
• miasta Słupca i Zagórów,
  • gromady Cienin Kościelny, Cienin Zaborny, Drążna, Giewartów, Grabina, Kopojno, Kowalewo Sołectwo, Lądek, Łukom, Młodojewo, Trąbczyn i Zagórów.
• Z powiatu wrzesińskiego:
  • gromady Brudzewo, Ciążeń, Graboszewo, Kąty, Ostrowo Kościelne i Strzałkowo.

1 stycznia 1957 roku do powiatu słupeckiego przyłączono gromady Ostrowite i Siernicze Wielkie z powiatu konińskiego^[7].

1 stycznia 1960 roku zniesiono gromadę Graboszewo (włączono do gromady Strzałkowo), a w 1961 roku gromadę Kąty (włączono do gromady Słupca). W 1971 roku zlikwidowano gromady Brudzewo i Ostrowo Kościelne a ich terytorium włączono do gromady Strzałkowo^[8].

1973–1975
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy. Powiat słupecki podzielono na 1 miasto i 5 gmin^[9]:

• miasta Słupca i Zagórów,
• gminy Lądek, Ostrowite, Słupca, Strzałkowo i Zagórów.

Powiat nie obejmował wówczas gminy Powidz, która należała do powiatu gnieźnieńskiego (woj. poznańskie) ani gminy Orchowo, którą powołano w powiecie mogileńskim w województwie bydgoskim^[9].

1975–1998
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu słupeckiego włączono do nowo utworzonego województwa konińskiego^[10].

15 stycznia 1976 roku w województwie konińskim zniesiono gminę Powidz i włączono ją do gminy Witkowo^[11]. 1 kwietnia 1983 roku z gminy Słupca wyłączono sołectwo Lubiecz i przyłączono je do gminy Golina^[12]. 1 lutego 1991 roku miasto i gminę Zagórów połączono we wspólną gminę miejsko-wiejską Zagórów^[13]. 30 grudnia 1994 roku przywrócono gminę Powidz^[14]. 27 listopada 1996 roku miasto Słupca określono jako gmina miejska^[15].

1999 do dziś
Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie wielkopolskim powiat słupecki (po raz czwarty)^[16]. W porównaniu z obszarem z 1975 roku powiat został zwiększony o gminy Powidz i Orchowo.

Powiat słupecki zajmuje powierzchnię 837,9 km², co stanowi 2,8% województwa wielkopolskiego i jest 14. pod względem powierzchni powiatem w województwie.

Poczet starostów

• Władysław Mech (1923–1926),
• Eugeniusz Grzeszczak (1998–2001),
• Kazimierz Kazimierczak (2001–2002),
• Eugeniusz Grzeszczak (2002–2005),
• Michał Pyrzyk (2005–2006),
• Mariusz Roga (2006–2018),
• Jacek Bartkowiak (2018–).

Edukacja

Starosta jest organem prowadzącym następujących szkół:

• Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka J. Piłsudskiego w Słupcy,
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Maksymiliana Jackowskiego w Słupcy,
• Zespół Szkół Zawodowych im. Władysława Sikorskiego w Słupcy,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Braci Kostaneckich w Zagórowie,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. W. Witosa w Strzałkowie,
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. M. Grzegorzewskiej w Słupcy.

Dodatkowo funkcjonuje w strukturach powiatu Międzyszkolny Ośrodek Sportowy i Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna.

Komunikacja

1. W powiecie słupeckim można wyróżnić trzy obszary o różnym stopniu rozwoju sieci drogowej.

• Centralna część powiatu (obejmująca gminy: Słupca, Lądek, Strzałkowo), w której sieć drogowa jest najlepiej rozwinięta, charakteryzuje się dogodnymi połączeniami drogowymi leżących tu miejscowości z miastem Słupca. Przez Gminę Lądek przebiega ponadto autostrada A2, co dodatkowo ułatwia szybkie przemieszczanie się na linii wschód – zachód.

Ważniejsze drogi: krajowa nr 92, wojewódzkie nr 260, nr 262, nr 263, nr 466 i nr 467, autostrada A2.

• Druga, południowa część sieci drogowej powiatu (obejmująca Gminę Zagórów), jest izolowana przez rzekę Wartę. Miejscowości tam położone mają dobre połączenie z Zagórowem. Z pozostałą częścią powiatu jest tylko jedno połączenie przez most nad Wartą w Lądzie. Brak jest w tej części dróg wojewódzkich.

• Trzecia, północna część sieci drogowej (obejmująca gminy Orchowo, Powidz i Ostrowite) charakteryzuje się chaotycznym przebiegiem dróg, uwarunkowanym występowaniem jezior.

Ważniejsza droga: droga wojewódzka nr 262.

2. Przez powiat słupecki przebiega także równoleżnikowo linia kolejowa Berlin – Moskwa. Na terenie powiatu usytuowanych jest pięć stacji kolejowych: w Wólce, Strzałkowie, Słupcy, Cienienie Zabornym i Cieninie Kościelnym.

Ze stacji znajdujących się w powiecie obsługiwanych przez pociągi PKP są bezpośrednie połączenia do: Poznania, Warszawy, Konina, Wrześni i innych mniejszych miast.

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2012):

Pod względem liczby ludności powiat słupecki plasuje się na 22 miejscu pośród powiatów Wielkopolski. Współczynnik urbanizacji dla powiatu słupeckiego wynosi zaledwie 28,7% (17 117 mieszkańców miast), co oznacza, że zdecydowana większość ludności powiatu zamieszkuje wsie – ponad 71%. Fakt ten wynika z istnienia w powiecie słupeckim tylko dwóch niewielkich ośrodków miejskich – Słupcy i Zagórowa oraz z braku praw miejskich Strzałkowa, które jest drugą pod względem liczny mieszkańców miejscowością powiatu.

• Piramida wieku mieszkańców powiatu słupeckiego w 2014 roku^[17]:

Gospodarka

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie słupeckim obejmowała ok. 1,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 6,6% do aktywnych zawodowo^[18].

Miejsca i obiekty godne obejrzenia

Miasto Słupca

• Kościół pw. św. Leonarda w Słupcy.
• Kościół św. Wawrzyńca w Słupcy.
• Zajazd Pocztowy w Słupcy.
• Synagoga w Słupcy.
• Kopiec szwedzki – grodzisko kultury łużyckiej.

Gmina Lądek

• Nadwarciański Park Krajobrazowy.
• Rzeka Warta.
• Ciążeń – pałac biskupi, kościół św. Jana Chrzciciela.
• Ląd – Opactwo cystersów.
• Zespół dworski w Lądzie.
• Lądek – kościół św. Mikołaja.

Gmina Orchowo

• kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Orchowie.
• kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP w Orchowie.

Gmina Ostrowite

• Giewartów – ośrodek wczasowy, zespół pałacowy.
• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Giewartowie.
• Kaplica św. Rocha w Giewartowie.
• Mieczownica – pałac, stadnina koni.
• Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Ostrowitem.
• Dąb Sokół.

Gmina Powidz

• Powidzki Park Krajobrazowy.
• Jezioro Powidzkie.
• Kościół św. Mikołaja w Powidzu.
• Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa.

Gmina Słupca

• Park w Młodojewie.
• Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kochowie.

Gmina Strzałkowo

• Dwór w Młodziejewicach.
• Ruiny pałacu w Unii.
• Kościół św. Małgorzaty w Graboszewie.
• Pałac w Radłowie.
• Cmentarz jeńców wojennych i internowanych pod Strzałkowem.
• Kościół św. Doroty w Strzałkowie.

Gmina Zagórów

• Nadwarciański Park Krajobrazowy.
• Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Zagórowie.
• Kościół św. Stanisława w Trąbczynie.
• Zagórów
• Zespół pałacowy w Kopojnie.
• Park dworski w Łukomiu.
• Kościół Ewangelicki.

Przypisy

Fotogaleria

• 

  (c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5

  Kościół św. Leonarda w Słupcy

• 

  (c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5

  Kościół św. Wawrzyńca w Słupcy

• 

  (c) Marcin-m38 at pl.wikipedia, CC BY 2.5

  Plac Wolności – rynek w Słupcy

• 

  Grodzisko na Jeziorze Słupeckim

• 

  (c) Marcin-m38 at pl.wikipedia, CC BY 2.5

  Jezioro Powidzkie

• 

  (c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5

  Pałac biskupi w Ciążeniu

• 

  (c) Mzopw, CC-BY-SA-3.0

  Dawne opactwo cystersów – Ląd

• 

  (c) Marcin-m38 at pl.wikipedia, CC BY 2.5

  Park w Młodojewie

• 

  (c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5

  Łąki w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym

• 

  Fragment linii GKW nad Jeziorem Powidzkim

• 

  Młodziejewice – wiatrak typu koźlak

• 

  Powidz

• 

  Kościół Orchowo

• 

  Pałac w Paruszewie z końca XIX w.