Powiat suraski (departament białostocki)

Powiat suraski – od 1513 do 1795 powiat w województwie podlaskim (I Rzeczpospolita), ziemia bielska, następnie od 1795 do 1807 w departamencie białostockim pruskiej prowincji Prusy Nowowschodnie (Nowych Prus Wschodnich). Jego siedzibą było miasto Brańsk[1].

Historia powiatu

Województwo podlaskie dzieliło się na 3 ziemie: drohiczyńską, mielnicką i bielską. Ziemia bielska składała się z 3 powiatów: z brańskiego, tykocińskiego i suraskiego[2].

W czasach I Rzeczypospolitej Suraż był miastem królewskim. Posiadał samorząd miejski, na czele którego stał prezydent. W imieniu właściciela, czyli króla polskiego, funkcję zwierzchnika nad Surażem sprawował starosta suraski. Był nim ówcześnie Budziszewski z Nura. Siedziba starostwa mieściła się w Zawykach. Po ostatnim rozbiorze dokonanym w 1795 r. zmieniła się zależność ustrojowa magistratu suraskiego. Suraż został podporządkowany landraturze suraskiej. Siedzibą tego urzędu był Tykocin. Tam też urzędował landrat (starosta), mieszkał natomiast w Żędzianach. Po przyłączeniu do Prus Suraż nadal pozostał miastem królewskim, będąc własnością władcy Prus[3].

W latach 1795-1807 powiat tykociński przestał istnieć, a miejscowości takie jak Brańsk, Tykocin weszły w skład powiatu suraskiego[4].

W powiecie suraskim, jednym z 10 w departamencie białostockim, mieszkało aż 40% drobnej szlachty (6942 z 17 066). Największa też była liczba szlachty nieosiadłej i wynosiła w powiecie 382 osoby[1].

Jak wyglądał powiat suraski za departamentu białostockiego ukazuje mapa będąca w zasobach Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b J. Maroszek, Dzieje powiatu Wysokie Mazowieckie 1866-2006. Białystok 2008, s. 59-61, 64-67.
  2. ↑ L. Tatomir, Geografia ogólna i statystyka ziem dawnej Polski, Kraków 1868, s. 160. – dostępna na stronie: Google books (2012-10-29).
  3. ↑ A. Małek, Suraż pod panowaniem pruskim, „Białostocczyzna” 3/1995, nr 39, s. 76. – dostępna na stronie: Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej (2012-10-29).
  4. ↑ A. Cz. Dobroński, Od rozbiorów do końca lat dwudziestych XIX w., rozdział XI Historia Województwa Podlaskiego, Instytut Wydawniczy Kreator, Białystok 2010, s. 109-110.
  5. ↑ Karte von Surascher Kreise gefertigt im Monathe Januarius 1804 vom Camerconducteur Łapiński, skala 1:140 000. Archiwum Główne Akt Dawnych Warszawa, zbiór kartograficzny sygn. AG 125 –21.